Skessuhorn - 26.02.2020, Síða 17

MIÐVIKUDAGUR 26. FEBRúAR 2020 17
Sá einn brotinn staur
Aðra sögu rifjar Sæmundur upp af
óveðri um vestanvert landið, líklega
einnig á níunda áratugnum. „Það
hafði bóndi í Breiðuvík á Snæfells-
nesi látið vita að þar væri rafmagn-
ið farið og að hann sæi einn brot-
inn staur heiman frá bænum. Það
skipti engum togum að við fórum
héðan úr Borgarnesi á tveimur bíl-
um. Ég var á Land Rover jeppa en
aðrir á bíl með einn staur til skipt-
anna á kerru. Veðrið á leið okk-
ar var afspyrnu slæmt. Þegar við
vorum komnir á móts við Gröf
í Miklaholtshreppi kemur mik-
il vindhviða og feykir okkur útaf.
Ég náði að beygja Land Róvern-
um undan veðrinu og út af á mel
sem þarna var. Hinn bíllinn með
staurnum fýkur hins vegar, fer tvær
veltur en endar á hjólunum. Eng-
in alvarleg slys urðu önnur en þau
að Þórarinn Skúlason, nú bóndi á
Steindórsstöðum sem var farþegi
í bílnum, rotaðist við að fá tjakk í
hausinn og kúplingin í bílnum fór
úr sambandi. Eftir viðgerð gátum
við haldið ferð okkar áfram vestur
í Breiðuvík. Þegar þangað kom var
ekki einn heldur 72 staurar brotnir
í línunni. Skyggnið hafði hins vegar
ekki verið betra en svo þegar bónd-
inn lét okkur vita að hann sá bara
fyrsta brotna staurinn heiman frá
bænum!“
Rak á fjöru Ásmundar
Sæmundur rifjar upp aðra sögu,
sem tengist þó ekki honum sjálfum,
heldur sambærilegri vinnu. Hún er
um Ásmund Ásmundsson bónda á
Ökrum á Mýrum. Ásmundur hafði
sem ungur maður verið í vinnu-
flokki sem kom upp staurum fyr-
ir raflínu á söndunum á Suður-
landi. Í einu jökulhlaupinu kemur
ægilegt flóð og sópar burtu mörg-
um staurasamstæðum af sandinum
og skolar þeim á haf út. „Staurarn-
ir voru náttúrlega eins og hver ann-
ar rekaviður í sjónum. Nokkru síð-
ar rekur hluta úr staurastæðunni á
fjörur hér á Vesturlandi, og hvar
annarsstaðar en á Akrafjöru hjá
Ásmundi sjálfum. Hann gat borið
kennsl á merkingar á staurunum og
séð að þetta voru einmitt staurarnir
sem hann mörgum áratugum áður
hafði unnið við að reisa.“
Hátíðarhöld
í Knarrarnesi
Sæmundur segir að nú séu sex
manns að jafnaði í vinnuflokki Ra-
rik í Borgarnesi og tveir að auki í
öðrum verkefnum, sem tengjast
m.a. rafmagnsmælum. Flestir hafi
starfsmenn á vinnustöðinni verið
á áttunda áratugnum þegar verið
var að ljúka við að koma rafmagni
í síðustu sveitirnar. Í Stykkishólmi
var bætt við starfsstöð Rarik um
1980 sem enn er starfandi. Verk-
efni stöðvar Rarik í Borgarnesi var
viðhald og uppbygging dreifikerfis-
ins allt frá höfuðborgarsvæðinu og
vestur um að Reykhólum, en einn-
ig á Reykjanesi frá Grindavík að
Reykjanesvita. Framan af bjó Sæ-
mundur sjálfur í Reykjavík fyrstu
árin sín hjá Rarik en hætti akstri
á milli og flutti í Borgarnes 1973.
Hann rifjar upp að síðasti bærinn
á Vesturlandi til að fá rafmagn hafi
verið eyjan Knarrarnes á Mýrum,
en það var árið 1983. Til að koma
raflínu þangað þurfti að koma
staurum niður á sker og hlaða grjóti
kyrfilega umhverfis staurana. Þar
á meðal voru þrír staurar reistir á
flæðiskerjum. Línan var svo dregin
á staurana úr landi. „Það verk gekk
ótrúlega vel og ég held að línan út
í eyjuna hafi aldrei bilað. Við vor-
um gríðarlega stoltir þegar systk-
inin í Knarrarnesi fengu rafmagn-
ið því um leið var stórum áfanga
lokið í rafvæðingu landshlutans.
Svo skemmtilega vildi til að Stella
systir þeirra bræðra í Knarrarnesi
varð sextug tveimur dögum eftir
að við lukum við lagningu línunn-
ar. Það var því búið að útbúa mikil
veisluföng þegar við komum þang-
að til að tengja. Vegna afmælisins,
og þess að þau voru síðustu bærinn
í landshlutanum til að rafvæðast,
færðum við Stellu vín og rósir. Hún
tók okkur með kostum og kynjum,
en þó aðallega mér! Þar sem ég var
verkstjórinn bauð hún mér inn í
betri stofuna upp á kaffi og koníak,
en hinir strákarnir fengu kaffið sitt
með bræðrunum frammi í eldhúsi.
Mikið gátum við hlegið af þessu
eftir á,“ rifjar Sæmundur upp.
Þá rifjar hann upp að hafa kom-
ið fyrir ljósastaur til raflýsingar í
Hvalseyjum úti af Mýrum. Þangað
hafi hins vegar aldrei verið leidd-
ur rafstrengur, enda ekki föst bú-
seta þar. En á staurnum logaði og
fékk pera í honum straum frá dísil-
rafstöð í eyjunni. Mönnum í landi
þótt hins vegar gott að hafa ljóstýr-
una í eyjunni.
Kvíðir ekki
verkefnaskorti
Sæmundur kveðst sáttur við að
verða að hætta störfum á þeim
tímapunkti að verða sjötugur eft-
ir nokkrar vikur. „Þótt maður telji
sig hraustan er þetta bara ákveðinn
áfangi og ég er allavega sáttur við
að þurfa að hætta að vinna. Svo veit
ég ekkert hvernig mér á eftir að líða
eftir viku eða tvær,“ segir hann og
hlær. Sæmundur á sitt hús í Borg-
arnesi og þá á hann og rekur gisti-
heimili í Gamla bænum á Húsafelli
þar sem boðið er upp á gistingu fyr-
ir tíu. Nýting gistihússins hefur að
undanförnu verið prýðileg og á Trip
Advisor fær hann afar góða umsögn
gesta, eða 9,4 í einkunn. „Mér líkar
vel við lífið upp til sveita. Líkar bet-
ur útsýnið til fjalla en úti við sjóinn.
Sem ungur skáti gerði ég mikið af
að ganga á fjöll, var þá mikið uppi
á Hellisheiði þar sem meðal annars
er að finna elsta manngerða sælu-
hús sem vitað er um. Að sama skapi
hef ég mjög gaman af að ganga um
nágrennið uppi í Húsafelli. Þar er
margt stórkostlegt hægt að finna í
náttúrunni; skessukatla, gil, laug-
ar og alls kyns náttúruvætti sem ég
hef gaman af að skoða og sýna gest-
um sem fara með mér í gönguferð-
ir. Svo á ég auk þess áhugamál sem
felst í gömlum bílum. Ég og Ásgeir
sonur minn keyptum fyrir nokkrum
árum gamlan þýskan slökkvibíl sem
við erum að breyta í fjallabíl. Ásamt
tveimur öðrum á ég einnig for-
láta kanadískan Chevrolet árgerð
1944. Sá bíll er ekki sérlega mikið
ekinn frá upphafi, eða nákvæmlega
699 mílur. Keyptum hann 1977 og
höfum geymt hann innanhúss síð-
an. Þá er ég félagi í Fornbílafjelagi
Borgarfjarðar sem hefur merkilega
starfsemi í Brákarey. Ég fékk það
hlutverk fyrir nokkrum árum að
gefa safninu Hummer bílinn sem
ég hafði haft til umráða hjá Rarik.
Þetta var besti bíllinn sem ég hef
haft í línuvinnunni, komst allt sem
ég þorði að beita honum. Þegar ég
afhenti bílinn lét ég þau orð falla að
ég myndi fylgja bílnum þegar þar
að kæmi. Það má vel vera að ég fái
nú fleiri stundir til að leggja safninu
lið, eftir að hefbundnum starfsdegi
lýkur,“ segir Sæmundur Ásgeirsson
að endingu.
Allar meðfylgjandi myndir tók
Óskar Þór Óskarsson, vinnuvéla-
stjóri og áhugaljósmyndari, en
hann var vinnufélagi Sæmundar hjá
Rarik til áratuga.
mm
Í útkalli veturinn 1993.
Feðgarnir Sæmundur og Ásgeir eru hér að gera vð þverslá í staur.
Með Stellu í Knarrarnesi þegar rafmagni var komið í eyjuna 1983, en eyjan var
síðasta jörðin á Vesturlandi til að rafvæðast.
Búinn að styðja við staura í hálfa öld.
Sæmundur uppi á þaki á Zetor þegar fyrstu háspennustrengirnir voru plægðir
niður 1989.
Sæmundur segist hafa haft þann
háttinn á að vera skegglaus frá fyrsta
sumardegi til þess síðasta, en safnað
skeggi þess á milli. Hætti reyndar að
raka sig 2012.
Algeng sjón eftir vetrarveður, hér árið
1993.
Hádegismaturinn kominn í sveitina um miðjan ágúst 1989. F.v. glittir í Einar Pál,
þá Sigurður Björnsson, Sæmundur, Ragnar Guðmundsson og Jón G Ragnarsson.
Hér er hugað að brotnum staur í
Vindhælishreppi í Húnavatnssýslu. Í
þessu óveðri 1991 brotnuðu allir staur-
arnir í hlíðinni við fjall sem ber hið
táknræna nafn Óveðurshnjúkur.