Málfríður - 15.10.1989, Qupperneq 20

Magnús Kristinsson:
TÖLVUR VK> KENNSLU
ERLENDRA MÁLA?
Magnús Kristinsson er
þýskukennari við Mennta-
skólann á Akureyri.
Fjölmargir málakennarar sem og
aðrir nota tölvu til að létta sér dagleg
störf, til að setja og varðveita texta,
verkefni og próf, til að skrá nemend-
ur, einkunnir, heimildir o.s.frv.
Ef við gluggum í erlenda námsefnis-
lista, t.d. frá Longman eða Langen-
scheidt, sjáum við að einnig er fáan-
legt efni til kennslu erlendra tungu-
mála þar sem tölvur eru notaðar í
kennslu erlendra tungumála.
Ólíklegt þykir mér að tölvan ein sér
eigi eftir að valda byltingu í mála-
kennslu. Þó finnst mér sjálfsagt að við
málakennarar reynum að fylgjast
með þessari þróun sem annarri á okk-
ar starfssviði, en afneita ekki hugsan-
legum kostum þessa miðils. Því aðeins
að við fylgjumst með getum við leið-
beint og ráðlagt þeim sem til okkar
kynnu að leita og verið tilbúin að nýta
okkur þennan nýja miðil.
Dagana 1,—3. október 1987 var
haldin í Heidelberg svokölluð GAL-
ráðstefna á vegum „Gesellschaft fúr
angewandte Linguistik” um mögu-
leika á að nýta tölvur í málakennslu.
Ráðstefnu þessa átti ég kost á að
sækja. Þátttakendur voru hátt á ann-
að hundrað áhugamenn og sérfræð-
ingar um þetta efni, rúmlega helming-
ur frá V-Þýskalandi, en aðrir úr ýms-
um heimshlutum. M.a. var sýnt og
kynnt margs konar efni frá ýmsum
löndum ásamt tæknilegum nýjungum
sem flestar virðast þróaðar í Bretlandi
og Bandaríkjunum.
Á næstliðnum tveim árum hef ég
viðað að mér ýmsu um þetta efni, bók-
um, bæklingum og tímaritsgreinum.
Einnig gafst mér kostur á að sækja
heim nokkra einstaklinga og stofnan-
ir í V-Þýskalandi, sem hafa fengist við
gerð kennsluefnis eða notað tölvur
við kennslu tungumála. Sumt efni hef
ég séð í notkun, en prófað annað
sjálfur.
SÖGULEG ÞRÓUN
Byrjað var að þróa tölvuefni til að
æfa erlend tungumál upp úr 1960. Þá
voru málver í örri þróun. Ókjör voru
samin af stöðluðu „drill”-efni til þess
að æfa munnlega í málastofunum. Lá
þá beint við að æfa sömu hluti „skrif-
lega“ (þ.e. fylla út eyður, gefa svör við
spurningum o.þ.h.) með hjálp tölva.
Ýmis tölvufyrirtæki og einstaklingar
hafa sett slíkt efni á markað. Fram á
síðustu ár átti yfirgnæfandi meirihluti
þessa efnis það sameiginlegt að höf-
undar þess voru í besta falli tölvufróð-
ir, en höfðu sjaldnast aðra reynslu né
þekkingu af tungumálakennslu en þá
er þeir höfðu hlotið sem skólanemend-
ur á sjöunda og áttunda áratugnum.
Staðlaða ,,drill“- aðferðin áður-
nefnda rann sitt skeið sem ein aðalað-
ferð í tungumálakennslu, enda fljótt
ljóst að hún ein sér skilaði ekki full-
nægjandi árangri. í sumum löndum,
svo sem í V-Þýskalandi og að nokkru
á Norðurlöndum, færðu margir kenn-
arar vonbrigði sín með þessa æfinga-
aðferð yfir á tungumálastofuna sem
æfingamiðil. Annars staðar, svo sem í
Sovétríkjunum, Frakklandi og í Banda-
rfkjunum, hélt málverið áfram að þró-
ast sem einn kennslumiðiil erlendra
mála.
Fram á þennan áratug urðu hins
vegar örlög málakennsluefnis fyrir
tölvur þau að staðna á stigi sjöunda
áratugarins, meðan annað kennslu-
efni þróaðist ört, burt frá stöðluðum
„drill“-æfingum í átt að frjálsari, opn-
ari og meira skapandi málnotkun,
skriflegri, en þó einkum munnlegri.
Nú á síðustu árum hafa þó ýmsir
unnið eftir öðrum nótum og tekið mið
af áherslu- og aðferðabreytingum í
málakennsiu. Sem dæmi hefur verið
þróað efni til að örva samtöl í smá-
hópum. Einnig annað, sem byggir
ekki á þöglum samskiptum nemenda
við skjáinn, heldur einnig munnleg-
um „samtölum" þeirra með hjálp
hljóðnema og hátalara. í Bandaríkjun-
um hefur athyglisverður árangur
náðst með því að tengja saman tölvur
og myndskífur. Sú tækni gerir mögu-
legt að líkja eftir nánast hvaða aðstæð-
um sem er.
ER TIL TÖLVUEFNI
SEM HENTAR MÉR?
Tölva er eins og hver önnur vél. Án
hugbúnaðar er hún jafn gagnslaus og
bókarkápa án innihalds eða segul-
bandstæki án spólu. Kennsluefnið
sjálft skiptir höfuðmáli, en ytri um-
búnaður eða miðill þess getur hentað
efninu, nemendum og öðrum aðstæð-
um misvel. Kennari sem íhugar að
taka nýjan kennslumiðil í notkun
hlýtur að velta fyrir sér eftirfarandi
spurningum: Hvaða kosti býður hann
umfram þær aðferðir sem ég nota nú
þegar? Hverjum hentar hann og við
hvaða aðstæður, bekkjarkennslu,
heimanám, sjálfsnám?
Á markaðnum er úrval af stöðluðu
„drill“-efni og öðru efni til að æfa mál-
fræði og orðaforða, sem er að sönnu
afar misjafnt að gæðum. Og þótt þess
konar efni skipi ekki lengur höfuð-
sess í málakennslu, verður það vænt-
anlega notað áfram til að þjálfa ýmsa
þætti málsins. Þó verður þetta efni að
líkindum notað meira í máli með
flóknu beygingakerfi eins og þýsku
en t.d. í ensku. Fyrir þá sem hugnast
vinna við tölvu virðist mér hún geta
haft ýmsa kosti hvað þennan þátt varð-
ar. Endurtaka má æfingar eða æfinga-
hluta eftir vild, gott forrit leiðbeinir,
gefur reglur til hjálpar og svarar spurn-
20