Rauði borðinn : fréttabréf alnæmissamtakanna á Íslandi - 01.12.2009, Qupperneq 16

16
Stúlkurnar áttu það allar sammerkt að hafa lifað í mikilli
fátækt á uppvaxtarárum sínum. Þrjár þeirra voru svo
fátækar að það má segja að þær hafi á unglingsárum „selt
sig” sér eldri karlmönnum fyrir nauðþurftir. Tvær bjuggu
þá hjá feðrum sínum og sú þriðja hjá stjúpföður sem hafði
flust til móður hennar en hundsaði allar hennar þarfir.
Engin þeirra fékk að borða eins og hinir á heimilinu. Ein
sagðist framan af hafa verið æði háð eldri bræðrum sínum,
en þeir höfðu reynt að öngla saman fyrir mat handa þeim
systkinum með „skrítnum störfum” hjá eldri mönnum.
Þær voru 14, 16 og 17 ára þegar samband þeirra við þessa
menn hófst, en þeir voru allir mun eldri en þær. Vinur einnar
fann handa henni kærasta þegar hún var 14 ára. Þegar tvær
þeirra urðu barnshafandi 15 og 17 ára, voru karlmennirnir
fljótir að láta sig hverfa og rak faðir annarrar þeirra hana
jafnframt strax að heiman. Maðurinn yfirgaf þá þriðju til að
finna sér nýja þegar hún vildi ekki stunda meira kynlíf.
„Selja sig” vegna fátæktar
Rúmlega helmingur stúlknanna bar höfuðábyrgð á eigin barni, yngri systkinum eða börnum systkina foreldra
sinna vegna dauðsfalla foreldranna. Auk þess aðstoðuðu tvær móður og ömmu með yngri systkini sín og
jafnvel munaðarlaus börn sem bjuggu líka inn á heimilinu. Aðeins ein stúlka var ennþá í sambandi við
barnsföður sinn, en hún var ekki hrifin af honum lengur því hann hafði greinst hiv-jákvæður eftir að barnið
fæddist. Hún var að vinna að því að geta staðið á eigin fótum og var búin að fá lán fyrir saumavél hjá CLF.
Hvorki barnsfeðurnir né ríkið studdu við stúlkurnar þegar þær urðu einstæðar mæður. Lífið var þeim því afar
erfitt, þær lifðu við sára fátækt, og höfðu að sama skapi miklar væntingar til CLF að hjálpa þeim til að standa
á eigin fótum eftir dvölina á CLF.
Ábyrgð á börnum
Í landi þar sem alnæmi er faraldur, eins og í Úganda, þarf fólk að geta varist hiv-smiti eða tekist á við sjúkdóminn
með því að vera upplýst, þekkja smitleiðir og fara í hiv-próf.
Stúlkurnar á CLF sögðust hafa fengið upplýsingar um sjúkdóminn áður en þær komu þangað, en þær sögðust
allar hafa lært meira um hann, þótt það væri einstaklingsbundið og misjafnt hvað hver þeirra hafði lært.
Félagsráðgjafi CLF heldur vikulega fundi þar sem ýmis málefni á borð við hiv eru rædd, auk þess sem fleiri
koma að fræðslustarfinu.
Fáeinar stúlkur óttuðust smitun eða smitað fólk. Sumar höfðu horft upp á nána ættingja deyja úr alnæmi og
langaði ekki til að upplifa hið sama. Aðrar báru ábyrgð á yngri systkinum sem þær sögðust ekki mega deyja
frá, að minnsta kosti ekki næstu árin á meðan börnin væru lítil, það gæti orðið endalok þeirra alla.
Stúlkurnar höfðu einnig tök á að ræða persónuleg vandamál við félagsráðgjafa CLF einar eða tvær saman og gera
má ráð fyrir að þau hafi verið ærin miðað við aðstæður þeirra. Ekki virtust þær samt treysta félagsráðgjafanum
fyrir alveg öllu af ótta við að upplýsingarnar gætu borist til þeirra nánustu sem mögulega gæti haft áhrif á
áframhaldandi búsetu hjá þeim.
CLF og hiv
Aðstæður stúlknanna á uppvaxtarárunum höfðu orðið
til þess að skólaganga þeirra fór gjarnan úr skorðum.
Flestum hafði þó tekist að ljúka sjö ára grunnnámi sem
er ekki skyldunám í Úganda. Einstaka höfðu byrjað í
framhaldsnámi, en það er sex ár eftir grunnnámið. Tvær
höfðu litla sem enga skólagöngu, önnur hafði gengið fjögur
ár í skóla, hin ekkert.
Sú fyrri hafði þurft að hætta í námi vegna fjárskorts en í
fjölskyldunni voru 10 börn. Hin hafði búið í fátækrahverfi
Kampala, þegar faðir hennar slasaðist alvarlega flutti móðir
hennar að heiman. Stúlkan hugsaði því um pabba sinn og
fjögur yngri systkini sem öll gengu í skóla. Er móðirin
greindist með alnæmi yfirgaf nýi eiginmaðurinn hana og
stúlkan þurfti þá einnig að aðstoða hana. Stúlkan eignaðist
síðar tvö börn. Hún skildi við barnsföður sinn sem krafðist
þess að fá bæði börnin. Henni þótti afar dapurlegt að sjá
þau líta verr og verr út þegar hún heimsótti þau einu sinni
í mánuði.
Stopul skólaganga