Víðförli - 15.11.1986, Blaðsíða 14

Að koma
boðskapnum til skila
— Það er ekki oft sem maður heyrir svona fyrirlestra hér á bæ. — sagði
virtur háskólamaður að loknum fyhrirlestri eins hinna nýju heiðursdoktora
frá afmæli Háskólans, dr. Eugene Nida.
Oftlega glumdi stærsti salurinn í Odda af hlátrasköllum áheyrenda er
dr. Nida flutti mál sitt með slíkri glettni og þrótti að menn gleymdu stað og
stund. „Þú hefðir getað predikað eins og Páll — fram í dögun” sagði
biskup íslands við hann og talaði þar fyrir hönd viðstaddra sem vafalaust
hafa flestir viljað heyra meira um guðfræðilegt álitaefni við biblíuþýð-
ingar, eins og dr. Nida kom þeim til skila.
Að koma boðskapnum til skila hefur verið lífsstarf dr. Nida.
— Rétt þýðing er því aðeins rétt
að lesandinn skilji hana rétt — segir
dr. Nida. — Það er til einskis þótt
þýðingin sé glæsileg að málfari,
lærð og ítarleg, ef lesandinn sem
hún er ætluð skilur ekki neitt í
neinu eða les annað úr henni en ætl-
að var. Þá er þýðingin einfaldlega
misheppnuð, henni hefur mistekist
að koma því til skila sem henni var
falið. Það er allt og sumt.
Aðferð okkar hjá Biblíufélögun-
um er að nýta þá sjóði sem vísindi
nútímans búa yfir. Við byggjum á
mannfræði, fornleifafræði, málvís-
indum, félagsfræði og boðmiðlun
til þess að greina þann veruleik þar
sem þýðingin á að koma Orði Guðs
á framfæri. Við erum t.d. að koma
með sérstakar þýðingar fyrir börn.
Sú þýðing hefur t.d. náð miklum
vinsældum í Indónesíu, prestar
nota hana mikið, vegna þess að allir
skilja hinn einfalda texta. Fyrir
marga nýkristna eru sum hugtök
Biblíunnar erfið til skilnings. Það er
annað hjá okkur sem erum alin upp
í kristinni menningarhefð.
Er það þá rétt að talað sé um kóp
guðs en ekki lamb Guðs í Biblíu-
þýðingu eskimóa?
Þetta er útbreiddur misskilningur
en hann hjálpar til skilnings á því
sem við erum að gera. Eskimóar
þekkja geitur, fjallageitur, því
skilja þeir orðið ullargeitur þegar
þýða skal orðið sauðfé á þeirra mál.
Annað dæmi er innreið Jesú í Jerú-
salem, þegar menn settu pálma-
greinar í veg hans í virðingarskyni.
Slíkt er hin mesta móðgun sums-
staðar í Afríku, þar á hinsvegar að
sópa veg hins virta með pálmagrein-
um. Ekki er hægt að gjörbreyta svo
þekktum texta, en hinsvegar er
rækilega gefin skýring á þessu neð-
anmáls í viðkomandi þýðingu.
Stundum breytum við þó líkingum
t.d. segir á einum stað um Davíð að
hann hafi þvegið klæði sín úr víni
og í því felst skýring á ríkidæmi
hans. í Vestur-Afríku næst þessi
hugsun með því að segja að hann
hafi þvegið klæði sín úr kókosolíu,
og þannig er textinn á þeim slóðum.
Hvernig er hægt að kanna hvort
textinn hafi í raun komist til skila?
Jú, við biðjum fólk að lesa hann
og útskýra efnið síðan fyrir öðrum.
Með því að hlusta á þá frásögn,
verður ljóst hvort hinn djúpi skiln-
ingur hefur náðst.
Vandi okkar biblíuþýðenda er að
muna, að orð flytja aðeins hug-
myndir. Það eru hugmyndirnar sem
skipta máli, orðin eru aðeins burð-
ardýr! Okkur hættir hinsvegar til að
dýrka orðin. Guð notar orð, ekki
vegna einhvers konar töframáttar
þeirra heldur vegna innihalds
þeirra.
Við þurfum sífellt að hyggja að
því hvernig hugmyndunum, inni-
haldi boðskaparins sé best komið til
skila. Stundum gerir tónlist það
betur en orð eins og við þekkjum
öll. Orð geta falið innihald boð-
skaparins.
14 — VÍÐFÖRLI