Víðförli - 15.02.1990, Blaðsíða 7

gaofbeldi í Reykjavík
Sr. Þórhallur Heimisson.
móðurina og börnin. Styrjöld heim-
ilisins heldur áfram á götunni. Börn-
in fá þar útrás í misþyrmingum ann-
arra. Mikill áfengisvandi er á mörg-
um heimilum. Afleiðing þessa alls
er, að mörg börn eiga ekkert heimili.
Þau flýja fyllerí og misþyrmingar,
leggjast jafnvel út og búa í hitaveitu-
kofum eða ruslakjöllurum. í
Reykjavik já.
Fjölskyldan á yfirleitt í vök að
verjast í dag og þarf ekki ofangreind
vandamál til. Foreldrar vinna lengri
og lengri vinnudag fyrir lélegra og lé-
legra kaupi. Börnin ganga sjálfala.
Fjárhagsáhyggjur, atvinnuleysi og
skuldir leggjast þungt á mörg heim-
ili. Verst er auðvitað ástandið hjá
láglaunafólki er þrælar sér út fyrir
kaupi sem rétt dugar til fæðu. Og
varla það. Að ekki sé minnst á hóp
einstæðra mæðra er draga fram lífið
á 39—45.000 kr. á mánuði. Og ör-
yrkjarnir sem eiga sínar fjölskyldur.
Eru þeir ekki fólk, fjölskylda, eins
og hver annar? Þó er ekki þar með
sagt að allur fjöldi „vandræðaungl-
inga“ komi frá heimilum í fjárhags-
kreppu. Þeir koma úr öllum stéttum
þjóðfélagsins.
Almennt sinnuleysi um börn og
unglinga er kannski aðalorsökin fyr-
ir þvi hvernig komið er. Þau alast
meir og meir upp hjá dagvistunar-
stofnunum, sem aftur eru sveltar af
fé. Afleiðingin er heil kynslóð sem
gengur sjálfala, lifir og hrærist í
myndböndum og lokuðum aldurs-
hóp jafnaldra sinna. Dæmigert fyrir
afstöðu þjóðfélagsins til barna og
unglinga eru lausnirnar sem grípa á
til gagnvart ofbeldisöldunni. „Efl-
um Iögregluna“ — „Vopnum lögregl-
una“ — „Berjum þennan skríl nið-
ur.“
Algerlega að lögreglunni og henn-
ar góða og þarfa starfi ólöstuðu, of-
beldi verður ekki leyst með ofbeldi.
Þó það sé ódýrara að beita ofbeldi en
að ráðast á hin félagslegu vandamál,
sem um leið eru hálfgerð feimnis-
mál.
IV. Lausnin
Eins og fyrr segir þá vinna margir
góðir aðilar þarft verk á meðal ungl-
inganna. Þó er ýmislegt sem á skort-
ir. Til dæmis vantar meðferðarheim-
ili/skóla utan Reykjavíkur, skóla
sem tæki að sér þá unglinga er verst
eru farnir og æli þá upp á nýtt. Því
það þarf að gera við ákveðinn hóp.
Einnig skortir mjög unglingahús
einhverskonar í miðbæ Reykjavíkur,
eitthvað annað en bara „skrallstað“,
hús sem eldri unglingar gætu jafnvel
borið ábyrgð á að einhverjum hluta.
Það gæti verið þeirra athvarf og
þeirra ábyrgð að vel tækist til. Auka
þarf forvarnarstarf um fíkniefni og
varnir gegn kynsjúkdómum, tala nú
ekki um á þessu síðustu og verstu
tímum eyðninnar. Það er auðvitað
fyrst og fremst hlutverk skólanna að
gera slíkt en einnig annarra er fást
við börn eins og kirkjunnar.
Segja má að skipta þurfi öllum
lausnum í tvennt. Annarsvegar það
sem gera þarf NÚNA! Það þarf að
stöðva ofbeldið. Það þarf að fara út
á göturnar og hjálpa þeim sem vilja
losna af götunni, til þess að losna.
Það þyrfti að byggja áðurnefnda
uppeldisstofnun utan Reykjavíkur
og unglingahús í miðbænum. Það
þarf að efla fræðslu meðal unglinga
og veita þeim ráðgjöf, t.d. hvað varð-
ar kynsjúkdóma og getnaðarvarnir.
En þó held ég að sjálft starfið á göt-
unni, meðal unglinganna, sé mikil-
vægast. Því þau eiga mörg hver enga
vini meðal fullorðinna sem vill
hjálpa, skipar þeim ekki fyrir verk-
um, er ekki með fordóma í þeirra
garð og þau geta treyst á.
Hinsvegar þarf að breyta þjóðfé-
laginu! Hvorki meira né minna. Það
er auðvitað langtimatakmarkið. Það
þarf að styrkja hag fjölskyldunnar
og búa svo um hnútana að börnin og
unglingarnir séu ekki skilin frá for-
eldrunum meira og minna allt árið.
Það þarf einnig að efla skóla og dag-
vistunarheimili, þannig að þessar
stofnanir hafi raunverulega mann-
afla og kraft til að veita börnunum
skjól á meðan foreldrarnir vinna.
Kjör einstæðra foreldra þarf líka að
bæta og gefa þeim sama tækifæri og
öðrum til þess að umgangast börnin
sín. Svipta þarf burt hræsnishulunni
í áfengismálum og játa þann raun-
verulega vanda sem þjóðfélagið
stendur frammi fyrir en vill helst
ekki tala um.
En fyrst og fremst þarf að kenna
hinum fullorðnu að það er of seint
að gera eitthvað fyrir börnin þegar
allt er komið í óefni. Við hin eldri
þurfum að gera okkur grein fyrir því
að unglingar eru manneskjur og það
bara nokkuð góðar. Þeirra unglinga-
menning (rokk, leðurjakkar, rifnar
buxur, o.s.frv.) er ekkert verri en
okkar fullorðinsmenning. Og það er
kannski kjarnaatriðið að sjá í þeim
manneskjur en ekki öskrandi,
gaddaklædd óargadýr.
Sr. Þórhallur Heimisson
VÍÐFÖRLI — 7