Víðförli - 15.02.1990, Blaðsíða 18

Það hefur löngum vafist fyrir „upplýstum nútíma manninumc< hvernig koma má
sköpunarsögu Biblíunnar við kenningar náttúruvísindanna.
Dr. Þórir Kr. Þórðarson er prófessor í Gamla-testamentisfrœðum og hefur
oft fjallað um þetta efni á sinn umhugsunarverða hátt.
Eftirfarandi grein dr. Þóris birtist hér örlítið stytt.
Tækni og teólógía
i
A. Guðfræði og náttúruvísindi. í
fornöld og allt fram á síðustu öld
réði eining um guðfræði og náttúru-
vísindi. Rannsóknafélag náttúruvís-
indamanna í Cambridge á 18.öld hét
The Philosophical Society, og
menntaður guðfræðingur var jafn-
vígur á náttúruvísindi og guðfræði.
En á 19. öld var úti um þetta sam-
lyndi. Fremsti viðburður þeirrar
sögu er útkoma bókarinnar The Or-
igin of Species (1859) eftir Charles
Darwin (1809-1882). Útkoma þeirrar
bókar er einn hinn mesti í náttúru-
vísindasögu nútimans.
Því sem gerðist á næstu áratugum
verður ekki líkt við annað en spreng-
ingu. Kirkjunnar menn við háskól-
ana og prestar kirknanna risu upp til
andmæla, og segja má að Evrópa
hafi klofnað í tvennar andstæðar
fylkingar sem börðust heiftúðugri
baráttu. Kenningar Darwins (The
Survival of the Fittest) voru taldar
guðlast eða ný opinberun, eftir því
hvar menn skipuðust í sveit.
Þróunarkenningin er ekki annað
en kenning, eins og nafnið bendir til.
Samt er engin skýring önnur á stein-
gervingum og fornum dýraminjum
er skýri sögu tegundanna, og er hún
(í breyttri mynd þó) talin að mestu
fullsönnuð. Sem slík er hún undir-
staða skilnings nútíma náttúruvís-
inda á þeim sviðum sem hún tekur
til.
í nútímaguðfræði hafa menn um
margt aðrar skoðanir á sköpunar-
Dr. Þórir Kr. Þórðarsson.
sögu Biblíunnar en samtíðarmenn
Darwins höfðu. Og viðhorf kirkj-
unnar og guðfræðinga hennar til
náttúruvísinda hafa einnig tekið
stakkaskiptum. Kemur þar fyrst til
að allir lifa og hrærast í niðurstöðum
tækni og raunvísinda, allt frá bílvél-
inni, þotufluginu og raflýsingu til
nútíma Iæknavísinda. — En eftir
stendur samt spurningin um hið eig-
inlega samband guðfræðinnar og
náttúruvísindanna. Sú spurning
verður ekki rannsökuð hér, enda
ekki á sviði gamlatestamentisfræða.
En almenn atriði málsins skipta okk-
ur máli sem baksvið túlkunarinnar.
Teilhard de Chardin er eitt kunn-
asta nafnið þeirra sem flutt hafa
kenningar er lúta að þessu máli.
Hann var raunvísindamaður en
einnig trúaður prestur. Lítur kaþ-
ólska kirkjan kenningar hans horn-
auga en geysimikið hefur verið um
málið ritað.
B. Hvað er sköpunartrú? Orð-
táknið „sköpun“ í nútímatungumál-
um merkir það sem gerðist við upp-
haf alheimsins. Textar Biblíunnar
fjalla hinsvegar um þjóðfélagið og
heiminn á Iíðandi stund þegar sköp-
unartrúin svonefnda er þar á dag-
skrá. Virðist mér því orðtáknið
„sköpun“ ekki sömu merkingar í
Biblíunni og í nútímanum.
Nútimastjarneðlisfræði kallar
það The Big Bang er alheimurinn
varð til við geysimikla sprengingu.
(Börnin spyrja: Hvað var þar á und-
an? en okkur fullorða fólkinu kemur
ekki til hugar að spyrja svo barna-
lega, þótt það sé auðvitað meginat-
riðið.)
En þegar Biblían fjallar um það
sem við táknum með orðinu „sköp-
un“ (orðið kemur aldrei fyrir í þeirri
merkingu í Biblíunni) þá er hún að
leysa úr allt öðrum spurningum en
þeim sem við viljum fá svar við þegar
við tölum um upphaf alheimsins og
með hverjum hætti það varð.
Þetta er í mínum huga þvílíkt
kjarnaatriði, að við verðum að fjalla
um það fyrst, hvað textar Biblíunnar
eiga við með „sköpun“ áður en við
tölum um sambandið milli náttúru-
vísinda og kristinnar trúar.
18 — VÍÐFÖRLI