Víðförli - 15.06.1990, Qupperneq 11

Það hefur háð starfi íslensku
kirkjunnar í hröðum þjóðfélagsleg-
um breytingum síðustu áratuga, að
lítið hefur í raun verið vitað um af-
stöðu, viðhorf og væntingar þjóðar-
innar til kirkju, kristni og trúmála
almennt.
En nú vitum við betur. Kirkjunni
hefur borist mikill fjársjóður þekk-
ingar til að ausa af við skipulag og
mótun hins kirkjulega starfs. Þeir
dr. Björn Björnsson og dr. Pétur
Pétursson hafa gert ítarlega félags-
fræðilega könnun á trúarlífi íslend-
inga og fylgt niðurstöðum sínum úr
hlaði með afar fróðlegum skýring-
um og útleggingum. Bókin kemur út
í ritröð Guðfræði-stofnunar, er 244
blaðsíður og mjög aðgengileg í formi
til lestrar.
Fjallað er um trúarhugmyndir,
kirkjuskilning, trúaruppeldi og sið-
ferði, helgihald, þjóðmál og fjöl-
miðla út frá trúarlífi og viðhorfum
landans. Tölvutæknin leyfir margs-
konar samkeyrslu upplýsinga í
könnuninni, þannig að hægt er að
einangra ákveðin viðhorf tiltekinna
hópa.
Það virðist augljóst að forysta
kirkjunnar hlýtur að taka mikið mið
af niðurstöðum könnunarinnar við
mótun kirkjulegs starfs í framtíð.
Markhóparnir hafa skýrst og hinar
mismunandi þarfir og væntingar eru
ljósari. Á hagfræðimáli mætti segja
að ítarleg markaðskönnun hafi farið
fram og nú þurfi að skipuleggja
starfið i samræmi við það, til þess að
ná sem bestum árangri í því verkefni
sem kirkjunni er falið.
Vinnubrögð höfunda virðast vera
mjög vönduð. Reiknistofnun Há-
skólans gerði slembiúrtak og þar
fékkst 74% svörun í póstlistakönn-
un. Athyglisvert er hversu margir
notuðu tækifærið til þess að svara ít-
arlega hinum svonefndu opnu
spurningum. Þau svör gefa könnun-
inni annað og þyngra vægi en sýna
jafnframt áhuga fólks á málefninu.
Könnunin staðfestir niðurstöður
gildakönnunar Hagvangs frá 1984,
að íslendingar séu tiltölulega trúuð
þjóð og margir þeirra sækja styrk og
huggun í trúna. Nær 30% biður Fað-
ir vor daglega. 64% biðja í erfiðleik-
um en 21% biðja um náð Guðs og
fyrirgefningu.
Fjársjóður fyrir fram-
tíðarstarf kirkjunnar
Félagsfrœðileg
könnun á trúarlífi
íslendinga
Dr. Björn Björnsson.
Dr. Pétur Pétursson.
Hins vegar veltur á ýmsu um guðs-
hugmyndina. 37% trúa því að til sé
kærleiksríkur Guð, en 17% að hann
sé hugarfóstur mannsins.
Einnig eru ýmsar aðrar guðshug-
myndir og sýnir könnunin að fjöl-
hyggja nútímans hefur öðlast sess í
íslensku samfélagi. Það eru hinsveg-
ar eftirtektarverð tíðindi að höfund-
ar telja sig geta afmarkað hóp
30-40% þjóðarinnar, sem telur sig
kristinn og hefur tileinkað sér kristin
trúarsannindi. Þetta er ekki lítill
hópur þegar litið er til kirkjusóknar
hérlendis eða þess sess sem kristin
umfjöllun fær í fjölmiðlum.
Reyndar óskar nokkuð stór hópur
eftir meira trúarlegu efni í fjölmiðl-
um, sérílagi hvað varðar yngra fólkið
og sama afstaða er til uppeldismála.
Það er óskað eftir aukinni áherslu á
hinn trúræna þátt. Um 70% telja að
kristin trú ætti að vera liður í uppeldi
barna á dagvistarstofnunum.
En hver er skilningur fólks á
kirkjunni?
Kirkjan og starfshættir hennar
virðist vera í hugum manna einkum
það sem fer fram innan veggja guðs-
hússins í bókstaflegum skilningi. At-
hyglin beinist að guðsþjónustunni og
hinum ýmsu þáttum hennar, þegar
ræða skal um kirkjulegt starf. Þó
koma fram í könnuninni ýmsar
ábendingar um breytta starfshætti
kirkjunnar, sem miða að þjónustu
utan hins hefðbundna sviðs helgi-
haldsins - það eru greinilega vænt-
ingar fyrir hendi í þá átt.
Þessi áratugur verður sérílagi
helgaður safnaðaruppbyggingu inn-
an kirkjunnar. Orð eru til alls fyrst.
Þessi könnun skapar afbragðs um-
ræðugrundvöll innan safnaðanna til
þess að þeir geti betur skilið sjálfa sig
sem kirkju og skilgreint starf sitt og
takmörk. Könnun er fjársjóður fyrir
kirkjuna til að breta og efla starf
hennar í framtíð.
Bernharður Guðtnundsson
VÍÐFÖRLI — 11