Heimilispósturinn - 16.08.1951, Qupperneq 9

t
hameðstrúarmenn telja árið
byrja með vorjafndægrum (21.
marz). — Með tímatali Gre-
goríusar páfa (1582) var ákveð-
ið, að árið skyldi hef jast 1. jan-
úar, og hafa allar Evrópuþjóðir
og þjóðir þær, er byggja lönd,
sem Evrópumenn hafa numið,
fallizt á það smám saman (nýi
stíll, lögtekinn um 1700 á
Norðurlöndum, 1752 í Bretlandi,
en í Rússlandi ekki fyrr en á
þessari öld). — Fyrir nýja
stíl var víða ruglingur á upphafi
ársins, og verður oft að beita
varúð við ársetningar á þeim
öldum.
6. janúar. Þrettándi dagur
jóla, Þrettándinn. Þessi dagur
er í kaþólskum sið kallaður
Epífanía (af grísku orði, sem
merkir: leiða í ljós, opinbera).
Á þeim degi birtist fæðingar-
stjarna Jesú vitringunum frá
Austurlöndum, og þeir komu til
Jerúsalem og færðu honum
gjafir. Fyrir því er þessi dagur
á sumum tungum kenndur við
vitringana (da.: Hellig tre
kongers dag). Var talið, að Jes-
ús hefði þá birt heiðingjum
dýrð sína. Það var forn siður
að skíra börn á þrettándanum
(einnig á páskum og hvíta-
sunnu) öðrum dögum fremur.
— Á fyrstu öldum kristninnar
var 6. janúar víða í kristnum
löndum mikil hátíð í minningu
um skírn Krists í Jórdan, þ. e.
um endurfæðingu hans í skírn-
inni fyrir heilagan anda; var
þá enn ekki komin helgi á fæð-
ingardag Krists, þegar hann
fæddist „í holdinu". Var þá sið-
ur að blessa uppsprettur og ár
kvöldinu áður, taka hið vígða
vatn í ílát og geyma allt árið
HEIMILISPÖSTURINN
til skírnar. og hreinsunar. Ura
þessa hátíð urðu nokkrar deilur
innan kirkjunnar. — Þrettánd-
inn var tekinn af hér á landi
sem helgidagur árið 1770.
7. janúar. Eldbjargarmessa.
Þá skyldi slökkva jólaeldinn og
jólagestir ríða úr garði. Á Þela-
mörk í Noregi var þessi dagur
haldinn helgur til þess að fagna
sólu. Þessi dagur er og helgaður
Knúti lávarði, syni Eiríks ey-
góða Danakonungs, er var veg-
inn þann dag árið 1131. — Eftir
veðri á Knútsdag átti að viðra
eftir vertíð á vorin.
10. janúar. Páll einbúi. Á
4. öld. Talinn stundum hinn
fyrsti einsetumaður. Af honum
er saga í íslenzkri skinnbók.
11. janúar. Brettívumessa
var haldin í Noregi og hér á
landi áður fyrr. Hún mun hafa
verið írsk (Brictiva), og af
henni dregið nafnið Broteva,
sem fyrrum var tíðkanlegt, en
er nú að hverfa eða horfið.
13. janúar. Geisladagur.
Hans er getið í Kristinrétti
hinum forna, í Sturlungu og
Lárentíusögu og víða í forn-
bréfum. Uppruni nafnsins er ó-
viss. Benda má á, að dagurinn
er helgaður frakkneskum dýr-
lingi, Hilariusi biskupi, en hila-
rius merkir glaður, kátur; helg-
ir menn voru og kallaðir geislar.
15. janúar. Márus. Márus
ábóti var uppi á 6. öld. Saga um
hann er til í íslenzkri skinnbók.
17. janúar. Antóntusmessa.
Heilagur Antóníus var egypzk-
7