Vinnan - 01.01.1998, Blaðsíða 15

Menntun alla ævi
„Auhin hagsæld og atvinna og bætt lítsgæði hér á landi í tramtíðinni munu byggjast á pví að við virkjum mannauðinn. Menntun tólks alla ævina er undirstaða
pess að skapa megi verðmæti með hagnýtingu pekkingar." Úr stefnuytirlýsingu 38. pings Alpýðusambandsins. Á myndinni eru Sóknarkonur á námskeiði.
Þekking og menntun, einkum
verk- og tæknimenntun, skipta
sífellt meira máli fyrir samfé-
lagið og viðgang þess. Um leið
gera tækniþróun og breytt
skipulag vinnunnar æ ríkari
kröfur til fyrirtækja og starfs-
manna þeirra. Til að standast
þessar kröfur verður launafólk
að eiga möguleika á að bæta
við sig menntun og þjálfun.
Þessi þróun hefur leitt til þess
að menntamálin verða sffellt
mikilvægari þáttur f starfi
verkalýðshreyfingarinnar.
Um 40% hvers árgangs, eða alls
um 60 þúsund manns á vinnu-
markaði, hafa ekki aðra formlega
menntun að baki en grunnskólanám.
Við þennan hóp hefur verkalýðs-
hreyfmgin sérstakar skyldur og hann
þarf sérstaklega að hafa í huga þegar
kemur að menntun á vinnumarkaði.
Fólk þarf að eiga leið til að afla sér
þeirrar grunnmenntunar sem upp á
vantar. Mat á reynslu og hæfni fólks
úr atvinnulífinu er um leið forsenda
þess að fjölda launafólks verði opnuð
leið inn í skólakerfið. Þá eru ýmiss
konar tómstundanámskeið oft fyrsta
skrefið og verða oft til þess að fólk
heldur áfram námi.
I samþykktum síðasta þings ASI
segir meðal annars: „í atvinnumálum
er lögð áhersla á að auka aðlögunar-
hæfni atvinnulífsins með símenntun
starfsfólks. Með bættri starfsþjálfun,
aukinni framleiðni og hagnýtingu
þekkingar á að ná því markmiði að
kjör hérlendis verði sambærileg við
það besta sem gerist í nágrannalönd-
unum.
Stóraukna áherslu verður að
leggja á fullorðinsfræðslu, starfsþjálf-
un og símenntun. Við skipulag starfs-
þjálfunar verður að hafa í huga að sí-
menntunin nýtist ekki aðeins til að
þjálfa fólk í sinni starfsgrein heldur
veiti því einnig tækifæri til að reyna
sig á nýjum sviðum.
I framtíðinni munu þekking og
menntun, einkum verk- og tækni-
menntun, skipta sífellt meira máli
fyrir samfélagið og viðgang þess.
Þróun í tækni og skipulagningu vinn-
unnar gerir stöðugt ríkari kröfur til
fyrirtækja og starfsmanna þeirra um
þekkingu og hæfni til að bregðast við
breytingum og tileinka sér nýjungar.
Þau samfélög sem leggja áherslu á
uppbyggingu og þróun þekkingar
munu helst geta boðið þegnum sínum
áhugaverð störf, góð kjör og félags-
lega velferð.“
Menntun alla ævina - símenntun
Símenntun, eða menntun alla ævina,
er lykillinn að framtíðarsýn Alþýðu-
sambandsins í menntamálum. Grunn-
og framhaldsskólinn á að tryggja öll-
um ungmennum trausta almenna
þekkingu og hæfni til starfa í at-
vinnulífinu og til að afla sér frekari
menntunar. Ekki síður er mikilvægt
að fullorðið fólk hafi greiðan aðgang
að grunnmenntun hafi það verið
skamman tíma í skóla og haft lítil not
af skólagöngu sinni í æsku. Með öfl-
ugri og sívirkri endur- og eftirmennt-
un verður að tryggja þeim sem
komnir eru út á vinnumarkaðinn
framboð og möguleika til að bæta
stöðugt við þekkingu sína og færni
með skipulegum hætti. Þannig verður
launafólk að eiga möguleika á að
takast á við breytingar og fylgja eftir
þróun á sínu sviði eða mennta sig til
nýrra starfa.
Verkalýðshreyfingin hefur lagt
mikla áherslu á almenna menntun
fyrir þá sem eru komnir af hefð-
bundnum skólaaldri, þ.e. fullorðið
fólk. Almenn menntun eflir sjálfs-
traust, styrkir sjálfsmyndina og eykur
þor og kjark en einnig skiptir miklu
máli að verið er að bæta kunnáttu
fólks í íslensku, stærðfræði, tungu-
málum og samfélagsgreinum. Þekk-
ing í þessum gmnngreinum, sem fólk
hefur jafnvel farið á mis við í skóla-
kerfinu á bams- og unglingsárum sín-
um, er undirstaða frekara náms og
forsenda aðlögunarhæfni og nauð-
synlegra viðbragða í síbreytilegu at-
vinnulíft.
I mörgum tilfellum er einhvers
konar tómstundanám nauðsynlegur
aðdragandi að almennu námi fullorð-
ins fólks með skamma skólagöngu að
baki. Tómstundanámið getur hjálpað
fólki við að losna við námsótta og
koma sér af stað. Þannig hafa fjöl-
margir stigið fyrsta skrefið til frekara
náms á námskeiðum á vegum Mímis-
Tómstundaskólans sem rekinn er í
húsnæði Alþýðusambandsins að
Grensásvegi 16a. Mörg stéttarfélög
niðurgreiða námskeið skólans fyrir
félagsmenn sína. Sams konar náms-
aðstoð frá stéttarfélögunum er einnig
hægt að fá í margs konar annað nám,
til að mynda í öldungadeildir fram-
haldsskólanna.
Menntun í atvinnulífinu
Starfsmenntun í atvinnulífi sker sig á
ýmsan hátt frá starfsnámi í skólakerf-
inu. Menningar- og fræðslusamband
alþýðu, fræðslustofnun ASI, leggur
mikla áherslu á að starfsmenntun í
skólakerfinu geti aldrei komið í stað
starfsmenntunar í atvinnulífinu því
það er þar sem endurnýjunin fer
fram. En tengsl skóla og atvinnulífs
em einnig mjög mikilvæg og þau er
reynt að tryggja með framhaldsskóla-
lögunum.
Verið er að ná til hópa sem em í
starfi eða til fólks sem vill komast í
vinnu t.d. eftir að hafa verið heima-
vinnandi. Þá er verið að treysta stöðu
þeirra hópa sem standa höllum fæti á
vinnumarkaði vegna lítillar eða engr-
ar verkmenntunar eða starfsmennmn-
ar í skólakerfinu. Vegna þessa verður
starfsmenntun í atvinnulífinu að vera
tiltæk og aðgengileg hvenær sem er
og fyrir hvem sem er. Hún verður að
vera sveigjanleg eftir þörfum og að-
stæðurn hverrar starfsgreinar og um
leið undirbúningur undir frekari
starfsmenntun. Grundvallaratriði er
að starfsmenntunin sé hagnýt fyrir þá
sem hennar njóta og framkvæmdin sé
þannig að fólk sem ekki er vant bók-
námi geti nýtt sér fræðsluna.
Um menntun í atvinnulífinu segir
í nýlegri skýrslu Rannsóknarþjónustu
Háskólans, „Þörf atvinnulífsins fyrir
þekkingu“: „A vinnumarkaði gengur
þekking og reynsla kaupum og söl-
um. Við erum vönust því að meta
þekkingu manna af því námi sem
þeir hafa gengið í gegnum í skóla. Sí-
breytilegt samfélag og ævilöng
menntun veikja slíka mælikvarða.
Þeir sem nýta tíma sinn til símennt-
unar þurfa að eiga þess kost að fá
þekkingu sína metna af óháðum aðil-
um. Þeir eiga jafnframt að eiga þess
kost að fá leiðsögn um hvar þekkingu
þeirra er ábótavant til að gegna
ákveðnum störfum og á hvern hátt
þeir geta bætt þar um. Til þess þarf
að setja á laggimar öfluga starfs- og
námsráðgjöf, ekki einungis fyrir
skólafólk heldur og fyrir alla sem em
að mennta sig. Vísasta leiðin til að
efla símenntun er að hjálpa fólki við
að meta árangur sinn í þekkingaröfl-
uninni.“
Staðan erlendis
Alþýðusambandið hefur lagt áherslu
á að haftn verði markviss vinna sem
leiði til bættrar þekkingar og hæfni á
öllum sviðum hér á landi sambæri-
legrar við það sem best gerist á meðal
annarra þjóða. Með því móti megi
þróa samfélag sem tryggi launafólki
fulla atvinnu, góð kjör og eftirsóknar-
verð lífsskilyrði án tillits til þess
hvaða störfum það gegni. Forsendur
stefnumótunar og framkvæmdar á
þessu sviði séu áhrif og virk þátttaka
verkalýðshreyfingarinnar og aðila
vinnumarkaðarins.
Þau lönd sem helst er horft til em
þau sem fremst standa í starfs-
menntamálum. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Tölfræðistofnun ESB
(Eurostat) eru Skandinavía og Hol-
land fremst í flokki hvað varðar
menntun og þjálfun launafólks. Af
8,1 milljón manna yfir 30 ára aldri í
Evrópu sögðust 5,6% aðspurðra
launamanna hafa tekið þátt í starfs-
þjálfun/menntun sl. mánuð. Hæst var
hlutfallið í Svíþjóð, 17,6%.
Eurostat segir að yngra fólk fái yf-
irleitt meiri þjálfun eða menntun en
eldri samstarfsmenn þess. Konur
virðast einnig iðnari við þátttökuna
en karlar (6,5% kvenna og 5% karla).
Loks virðist það staðreynd að því
meiri menntun eða hæfni sem fólk
hefur þeim mun betri em möguleikar
þess á að bæta við sig menntun. Af
þeim sem höfðu lengri menntun að
baki fengu 11,5% starfsþjálfun en að-
eins 2,6% þeirra sem höfðu skamma
skólagöngu að baki, gagnfræðapróf
eða gmnnskólapróf.
Þátttaka í alþjóðlegu samstarfi um
menntun hefur farið ört vaxandi enda
er slíkt samstarf sérstaklega mikil-
vægt fyrir smáþjóð eins og Islend-
inga . Með samstarfi við aðrar þjóðir
Evrópu á sviði þróunar og nýsköpun-
ar í fræðslustarfi verður til dýrmæt
þekking og reynsla sem nýtist við
uppbyggingarstarfið innanlands. Sér-
staklega hefur samstarfið við hin
Norðurlöndin skilað miklu hvað
varðar starfsmenntun í atvinnulífinu
og almenna fullorðinsfræðslu.
Sækja þarf fram í starfsmenntun
Mikilvægustu verkefni verkalýðs-
hreyfingarinnar í starfsmenntamálum
em öflug sókn í starfsmenntun fyrir
launafólk og full þátttaka í skipulagn-
ingu, framkvæmd og stjómun starfs-
menntunar í skólakerfinu, svo áfram
sé vitnað í stefnuyfirlýsingu ASI.
Gagnsemi laganna um starfs-
menntun í atvinnulífinu er ótvíræð.
Hins vegar þarf að auka fjármagn til
þessarar starfsemi verulega. Starfs-
menntun í skólakerfinu verður að
takast vel og virk þátttaka stéttarfé-
laga mun hafa mikið að segja um að
breyta áformum í vel heppnaða starf-
semi. Verkalýðshreyfingin verður að
taka enn ríkari þátt í framkvæmd
starfsmenntunar ásamt því að stuðla
að virkri þátttöku starfsgreina í starfs-
menntun.
Ríkisvaldið þarf að leggja fram
miklu meira fé en það gerir nú sam-
kvæmt lögunum um starfsmenntun í
atvinnulífinu. Fyrirtæki verða að
koma inn í þessa starfsemi í auknum
mæli með fjármagni, samstarfi við
stéttarfélögin um skipulag, undirbún-
ing og framkvæmd og gera starfs-
fólki sínu auðvelt að taka þátt í starfs-
menntun m.a. í vinnutíma. Stéttarfé-
lögin verða enn að herða róður sinn í
starfsmenntun enda er takmarkið
starfsmenntað launafólk.
Atvinnulífið, fyrirtækin og stéttar-
félögin, verða að taka á sig sinn hluta
ábyrgðarinnar af starfsmenntun m.a.
með því að leggja fram fé og þekk-
ingu.
Starfsmenntun í skólakerfinu
verður því aðeins öflug að stéttarfé-
lögin leggi verulega vinnu af mörk-
um við skipulagningu, framkvæmd
og stjórnun þessa framfaramáls.
Stéttarfélögin búa yfir mikilli þekk-
ingu um störf og starfsgreinar. Þessa
þekkingu verður að flytja inn í skól-
ana. Gífurleg vinna er framundan
vegna undirbúnings fyrir starfmennt-
un í skólum. Afar miklir hagsmunir
em í húfi. Eins og önnur menntun er
starfsmenntun ráðandi um velfamað
og kjör launafólks. Atvinnulífið nær
ekki að dafna nema í krafti menntun-
ar og þekkingar.
El áætlanir þínar eru til eins árs
shaltu sá korni.
Eí þær eru til tíu ára,
skaltu gróðursetja tré.
Gildi þær í 100 ár,
skaltu mennta tólkið.
Sáir þú korni í eitt skipti,
uppskerð pú einu sinni.
Gróðursetjir pú eitt tré,
uppsker pó tíu sinnum.
Menntir pú tnlkið,
uppsker pú hundrað sinnum.
Getir pú manni tisk,
hefur hann mat í eitt mál.
Kennir pú houum að veiða,
hefur hanu mat alla ævi.
Kuan-Tzu, óOOf.kr.
Vinnan
15