Vinnan - 01.02.1998, Blaðsíða 6

Er verkalýðshrejfi ngin að missa takið?
Verkalýðshreyfingin á það á
hættu að missa takið á félags-
mönnum sínum. Nú á dögum
samsama launamenn sig frekar
vinnustaðnum en stéttar-
félaginu. Verkalýðsreyfingin á
erfitt með að standa undir nýj-
um kröfum launafólks, segir
Uffe Palludam hjá hinni
svokölluðu framtíðarrann-
sóknastofnun Dana.
Bjartsýnismenn segja að verka-
lýðshreyfmgin standi nú frammi
fyrir einhverju mest krefjandi verk-
efni sínu frá upphafi en svartsýnis-
menn segja hreyfinguna vera í verstu
kreppu sem yftr hana hafi dunið.
I þjónustu- og upplýsingasam-
félagi nútímans breytist vinnuhugtak-
ið svo ört að verkalýðshreyfingin á
erfitt með að fylgjast með. Uppbygg-
ing hreyfingarinnar og starfsgreina-
blokkir höfða ekki til félagsmanna
nútímans sem heldur ekki stökkva á
samningsbundin tilboð. Launafólk
samsamar sig í sífellt auknum mæli
vinnustaðnum og verkefnunum þar,
en ekki félaginu og félagsstarfinu.
-Þegar iðnaðarsamfélagið var að
verða til, fóru menn í vinnuna til að
afla sér peninga. Markmiðin með
vinnunni vom há laun, stuttur vinnu-
tími og góð vinnuskilyrði og í stuttu
máli sagt er það þetta þrennt sem
verkalýðshreyfingin hefur unnið að,
segir Uffe. Hann telur að verkalýðs-
hreyfingin hafi að mestu leyti náð
þessum markmiðum. I nútímasam-
félaginu séu hinar veraldlegu þarfir
að mestu uppfylltar og þess vegna sé
markmiðið með því að fara til vinnu
miklu flóknara en aðeins að fá laun.
Það sýni sig meðal annars í því að
stöðugt fleiri leggja meira upp úr
innihaldi vinnunnar en laununum.
Meiri kröfur til vinnunnar
-Einstaklingarnir hafa persónulega
þörf fyrir að uppgötva sjálfa sig og
það gerir aðrar kröfur til vinnunnar.
Menntunarstigið hækkar og fólk hef-
ur meiri trú á sjálfu sér og öðlast auk-
ið sjálfstraust. Það leiðir til þess að
fólk hugsar sjálfstæðara og gerir
kröfur til vinnustaðarins um að það
geti styrkt sig sjálft með vinnunni.
Það veldur því að kerfið sem verka-
lýðshreyfingin hefur byggt upp lendir
í kreppu, segir Uffe.
Fjöldaframleiðsla í iðnaði er enn
til staðar en í mörgum tilvikum hafa
vélar leyst fólkið á gólfinu af hólmi. I
staðinn á starfsfólkið að þróa fram-
leiðsluna, hugsa um söluna, stjóma
og gera áætlanir. Gerðar em allt aðrar
kröfur til fólks en ef það væri alveg
ómenntað.
I iðnaðarsamfélaginu var vinnan
erfið, nauðsynleg og hægt var að
mæla hana í tíma. Frítíminn var
afslöppun, endumæring og fólk var
heima við. I þessu nýja samfélagi
snýst vinnan um að bera ábyrgð. Lík-
amlega erfiðið er það sem maður ger-
ir í frítíma sínum, líkamsrækt til
dæmis. Vinnu- og frítíma hugtökin
em að renna saman.
-Kröfurnar til vinnunnar í þessu
nýja samfélagi eru, að hún á að vera
skemmtileg, skapandi, tilbreytinga-
rík, spennandi og maður á að geta hitt
annað fólk. Þetta er sama skilgrein-
ingin og á frítímanum. Og í þessum
leik á verkalýðshreyfingin erfitt með
að taka þátt.
Fálagslegur lílsstíll
En hvað getur verkalýðshreyfingin
gert? Uffe Palludan bendir á tilraun
HK, danska verslunar- og skrifstofu-
mannasambandsins, til að koma á
eins konar 24 tíma félagsaðild. Sam-
bandið uppgötvaði að skilin milli
vinnu og frístunda væm að hverfa og
reyndi því að gera félagsaðildina að
lífsstíl. Það féll hins vegar ekki í
kramið.
-Það er ekki hægt að búa til lífsstíl
fyrir fólk í samfélagi einstaklinga,
segir Uffe. -HK lenti til dæmis í sam-
keppni við aðdáendaklúbba fót-
boltaliðanna. I staðinn bendir Uffe á,
að stéttarfélag geti starfað fyrir alla
vinnufélagana á hverjum vinnustað í
stað þess að vinna fyrir ákveðna
starfsgrein. Það er tilvalið en engin
ný hugmynd. Hugmyndina um slík
félög má rekja allt aftur til síðustu
aldamóta.
-Menn eru ekki lengur félagar
vegna þess að þeir em í sömu starfs-
grein. Nú eru það verkefnin í vinn-
unni sem málið snýst um. Þannig var
það ekki áður þegar hver starfsgrein
vann eins og sér að sínum verkefn-
um.
Uffe Palludam er ekki í vafa um
að verkalýðshreyfingin sé í miklum
vanda. Það verður stöðugt erfiðara að
virkja félagsmennina til starfa og
sækja stuðning fyrir hagsmunabarátt-
una. -Fjölmiðlar em stöðugt að mála
skrattann á vegginn og geta alltaf
dregið fram einhvem sérfræðing sem
heldur því fram að nú sé fjandinn
laus. Þess vegna verður ómögulegt
að setja sig inn í hluti sem virðast
fjarlægir. Menn geta til dæmis ekki
áttað sig á því hvort ósonlagið er að
hverfa. Þess vegna einbeita flestir sér
að því sem stendur þeim næst. Fólk
verður stöðugt einstaklingssinnaðra
og það gerir félagasamtökum á borð
við stéttarfélögin, stjómmálaflokkana
og náttúruvemdarsamtökin erfiðara
að halda í félagsmennina. -Tilhneig-
ingin er sú að fólk einbeiti sér að öðr-
um hlutum en félagsstarfi. Hinn
„pólitíski neytandi“ er nýtt hugtak
sem keppir við eldri skifgreiningar.
Hann skilur sig frá með því að hafa
ekki áhuga á samvinnunni og sinna
ekki félagsstarfi, segir Uffe Pallud-
am' Jyllandsposten 3. des. 1997
Finnar fá
hækkanir
Víðtækt samkomulag hefur
verið gert milli aðila vinnu-
markaðarins og stjórnvalda í
Finnlandi og nær það til 98%
launafólks í landinu. Samkomu-
lagið gildir til tveggja ára og
tryggir launafólki 1,6% launa-
hækkun hvort ár. Framlag ríkis-
stjórnarinnar felst í skattalækk-
unum upp á nokkur prósentu-
6
Vinnan