Vinnan - 01.05.1998, Blaðsíða 23

Mikil þörf á samstöðu
Alþjóðleg samvinna skiptir stöðugt meira máli í staifi verkalýðshreyfingarinnar.
Alþjóðlegt samstarf er sívax-
andi þáttur í starfi ASÍ. Eitt það
mikilvægasta á því sviði er
samstarfið innan ETUC, Evrópu-
samtaka verkalýðshreyfingar-
innar, en ASÍ hefur tekið mjög
virkan þátt í því á sl. árum.
Fulltrúar ASÍ hittu J-Michel
Miller, kynningarstjóra ETUC, í
Briissel og fræddust um starf
og stefnumál samtakanna. Þar
kom meðal annars fram að
Miller telur sérstaklega mikla
þörf á samstöðu nú á dögum.
Hann telur vægi og ábyrgð evr-
ópsku verkalýðshreyfingarinnar
vera að aukast og hvetur aðild-
arsamtök ETUC til að efla starf
sitt að Evrópumálum svo sam-
tökin geti tekist á við þetta
nýja hlutverk.
„Staða evrópsku verkalýðshreyf-
ingarinnar hefur verið að styrkjast á
undanfömum missemm“, segir Mill-
er. „Aðilar vinnumarkaðarins í Evr-
ópu hafa náð viðurkenningu stjóm-
vaida og ETUC, evrópusamtök
verkafólks, hafa hlotið einskorðaða
viðurkenningu ESB sem Verkalýðs-
samtök Evrópu með stórum staf.“
Miller bendir á að aðilar vinnumark-
aðarins gegna nú sérstöku hlutverki
sem staðfest var með Amsterdamsátt-
málanum á sl. ári. Þá hlutu atvinnu-
málin og félagsmálin verðskuldaðan
sess, þ.e. þau voru færð inn í
stofnsáttmála ESB sem jafnmikilvæg
efnahagsmálunum. Samkvæmt
Amsterdamsáttmálanum fá samning-
ar aðila vinnumarkaðarins löggild-
ingu og ber aðildarríkjum EES að
taka þá inn í landslög. Það gildir um
þá tvo samninga sem þegar hafa ver-
ið gerðir, þ.e. um hlutastarfsfólk og
foreldraorlof og nú er beðið samn-
inga um starfsfólk með bundna ráðn-
ingarsamninga.
flllin verða að taka þátt
Miller segir að stefna ETUC byggist
einkum á samþykktum þings samtak-
anna 1995. Forgangsverkefnin eru at-
vinnuleysið, aðbúnaður og lífsgæði.
„Atvinnuleysið hefur verið mikið á-
hyggjuefni sl. ár“, segir hann. „í ESB
eru 18 milljónir manna án atvinnu og
ETUC
ETUC, evrópusamtök verka-
lýðshreyfingarinnar, voru
stofnuð árið 1973. Þróun
mála í Evrópu hafði breytt
starfsumhverfi verkalýðsfé-
laga og þörfin á því að þau
væru samtaka í aðgerðum
sínum og töluðu einum rómi
var orðin knýjandi. Markmið-
ið var að vinna að því að
samvinna í félagsmálum yrði
talin jafnmikilvæg og í efna-
hagsmálunum svo réttindi
verkafólks yrðu tryggð.
Árið 1997 voru 61 samtök
frá 28 löndum í ETUC, 14
evrópsk verkalýðssamtök,
auk þriggja samtaka með
áheyrnaraðild. Alls talaði
ETUC rómi 57 milljóna
manna. Samsetning ETUC
hefur breyst á liðnum árum
því fjölmörg verkalýðssamtök
í Mið- og Austur-Evrópu hafa
gengið í ETUC.
ETUC eru viðurkennd af
ESB, Evrópuráðinu og
EFTA, sem eini alhliða fulltrúi
evrópskra samtaka verka-
fólks.
þær mynda í raun sjötta stærsta aðild-
arríkið. Þetta eru 10,4% vinnuaflsins.
Langtímaatvinnuleysi og atvinnu-
leysi ungs fólks eru ný einkenni
vandans. Sífellt fleira fólk hefur ekki
þjálfun eða menntun til að fá viðun-
andi störf. Baráttan við atvinnuleysið
á því að fá forgang að mati ETUC.“
Miller segir mikilvægt að sem
flest aðildarsamtök ETUC komi að
málum til þess að starfið verði sem
öflugast og flest sjónarmið heyrist.
Hann lýsir mikilli ánægju með veru-
lega aukna þátttöku ASI í starfi sam-
takanna á síðustu árum.
Að sögn Millers fer meginhlutinn
af starfi ETUC í að reka málstaðinn
frá degi til dags, fyrst og fremst gagn-
vart stofnunum ESB. „En þegar rök-
semdir duga ekki skipuleggjum við
læti á götum úti“, segir Miller og
tekur nokkur dæmi: Samúðarverkföll
hafa verið skipulögð í Ungverjalandi
og á Italíu og mikil fjöldaganga í Par-
ís. Sam-evrópskur baráttudagur gegn
atvinnuleysi var haldinn þann 28. maí
1997. „Við reynum að ná athygli
stjórnmálamanna og atvinnurekenda,
finna nýjar leiðir“, segir hann. „Þetta
starf hefur skilað árangri eins og sjá
má á Amsterdamsáttmálanum sem er
niðurstaða langrar vinnu okkar og
baráttu", segir Miller. „Sá árangur
datt ekki af himnum ofan“.
Sótt að félagslega kerfinu
Miller segist verða var við breytingar
á stjómunarháttum í löndum álfunn-
ar. „Það sem einkennir þau ríki Evr-
ópu sem best standa, svo sem Norð-
urlöndin", segir hann, „er að hag-
vöxtur hefur verið tiltölulega hár, fé-
lagslega kerfið nokkuð gott, stöðugt
hefur verið unnið að því að stytta
vinnutímann, laun eru tiltölulega há
og samráð aðila vinnumarkaðarins
með ágætum. Nú er hins vegar sótt
að félagslega módelinu því tilhneig-
ing er til að draga úr og afnema regl-
ur. Þar hafa Bretar gengið einna
lengst. Nú eru þar langir biðlistar eft-
ir sjúkrahússvist nema fólk kaupi sig
inn á einkasjúkrahús. ETUC krefst
lágmarksþjónustu fyrir alla, til dæmis
varðandi margt sem verið hefur
einkavætt; heilbrigðisþjónustu, póst,
orku og þess háttar.“
Miller ítrekar að menn verði að
standa saman að slíkum verkefnum.
„Við lifum á tímum sem þörf er á
mikilli samstöðu því einstaklings-
hyggja er að verða algeng í pólitík“,
segir hann. „Hver á að vera sinnar
gæfu smiður. Við í verkalýðshreyf-
ingunni segjum að markaðsöflin séu
blind og því eigi opinber stjómvöld á
öllum stigum að gegna ákveðnu hlut-
verki. Það þarf að styrkja völd hins
opinbera sem á að skapa ramma um
félagsleg ákvæði og endurbætur í
samfélaginu. Eins þurfum við annars
konar hagkerfi, aðra hugsun og við
þurfum að horfa meira á atvinnu-
sköpun þeirra verkefna sem hrinda á í
framkvæmd en beinan kostnað.“
Þurfum virka vinnu-
markaðsstefnu
Eins og mikið hefur verið rætt um að
undanfömu er vinnumarkaðurinn að
breytast. Að sögn Millers sést það
fyrst og fremst á nýjum einkennum
atvinnuleysis, breyttu ráðningarformi
og að fólk er ekki alla ævi í sama
starfi í sama fyrirtæki eins og áður
var. ESB telur að 80% af þekkingu
okkar úreldist á 10 ámm. „Við verð-
um að búa fólk undir þessar breyting-
ar með símenntun“, segir hann. „Við
viljum líka að atvinnurekendur,
verkalýðshreyfing og stjómvöld ræði
hvemig störf þurfi að skapa og hver
megi missa sín. Við þurfum virka
vinnumarkaðsstefnu og jákvæðan
sveigjanleika eða aðlögunarhæfni, að
fólk geti nýtt sköpunarkraft sinn og
átt fjölskyldulíf. Að allir geti skapað
sér tækifæri og gert sem mest úr sínu.
Það þarf að endurskipuleggja vinn-
una, stytta vinnuvikuna eða gera fólki
kleift að hætta störfum fyrr eða taka
námshlé." Krafan um 35 stunda
vinnuviku var samþykkt á síðasta
þingi ETUC. Miller leggur áherslu á
að stytting vinnuvikunnar sé hluti
evrópska módelsins og muni ekki
rústa efnahag álfunnar. „Þetta er bara
spurning um hvað framleiðniaukn-
ingin er notuð í, gróða, hærri laun eða
styttri vinnutíma", segir hann.
Víðtækt start
Starf evrópsku verkalýðshreyfingar-
innar er víðtækt. Eitt af því sem
ETUC hefur unnið að undanfarið er
að tryggja hlutastarfsfólki réttindi. 25
milljónir manna vinna hlutastörf í
Evrópu, þar af 6,5 milljónir í Bret-
landi. Þetta fólk er að miklum meiri-
hluta konur. Miller ítrekar nauðsyn
þess að tryggja þessu fólki hlutfalls-
leg réttindi eins og gert hefur verið
með samninginn sem ETUC stóð að
nú nýverið. Hann nefnir einnig samn-
inginn um foreldraorlof sem mun
bæta stöðu mála í fimm Evrópuríkj-
um, þar á meðal Islandi.
Sem mikilvæg verkefni, utan fé-
lagslegra samninga, nefnir Miller
evrópsku samstarfsráðin. Hann segir
að aukinn samruni fyrirtækja og
stofnun dótturfyrirtækja hafi leitt til
þess að samskiptakerfi vantaði. Nú
eru evrópsku samstarfsráðin hins
vegar orðin að reglu og munu hafa á-
hrif á um 1200 fyrirtæki. Þau hafa
þegar sannað gildi sitt því starfsmenn
Renault verksmiðjanna unnu í fyrra
mál vegna þess að ekki var haft við
þá samráð. Eins hafa verið settar
reglur um vinnuaðstæður í hálfopin-
berum fyrirtækjum. Miller nefnir
einnig áherslur ETUC í sambandi við
opinbera styrki til fyrirtækja. ETUC
hefur krafist þess að gerð verði krafa
um félagsleg réttindi og vinnuskilyrði
í sambandi við opinbera styrki til fyr-
irtækja og að gerð verði krafa um að
fyrirtæki haldi starfsemi að lágmarki
uppi í fimm ár á sama stað fái það
opinbera styrki til starfseminnar.
Evrópsk Mapshall aðstoð?
Það em miklar breytingar í vændum í
starfsumhverfi ETUC. Sameiginleg
mynt er að verða staðreynd í flestum
ríkjum ESB. Myntsamstarfið, EMU,
mun að sögn Millers auðvelda sam-
anburð á kaupi og kjörum. Kjara-
samningar hafa hins vegar stoppað
við landamæri og þama sér hreyfing-
in nýtt verkefni. „Við viljum fá verk-
fallsrétt út fyrir landamæri", segir
hann.
Varðandi stækkun ESB segir
Miller: „I raun má segja að hagkerfi
og félagslegt kerfi ESB hafi verið
byggt upp með Marshallaðstoðinni.
Nú þarf svipaða aðstoð við Austur-
og Mið-Evrópu. Sumir óttast þetta
mjög en í raun og vem er viðskipta-
jöfnuður við þessi lönd mjög hag-
stæður. Ahrifin verða því ekki nei-
kvæð heldur tryggja frekari viðskipti
og þar af leiðandi fjölgun starfa hjá
okkur. Það verður að byggja þessi
ríki upp, það verður að flytja innri
markaðinn til fólksins til þess að það
þurfi ekki að flytja sig um set til þess
að öðlast þau lífskjör og réttindi sem
við hin höfum.“
Það er að mati Millers augljóst að
heildarsamtakanna í Evrópu bíða
aukin verkefni og meiri ábyrgð með
fyrirhuguðum breytingum í Evrópu.
„Vegna þessa verða aðildarfélög okk-
ar að Evrópuvæða sig og auka áhersl-
una á Evrópumálin, við þurfum
meira fólk og meira fé“, segir hann.
f icfic/i/irt Acis+cíttuAssecf/tis^ / tíle/ric crf*
&
Bíliönafélagiö
rtn Landssaamband !■ v
iðnverkafólks Rafiönaðarsamband Islands
ÞJONUSTUSAMBAND
ÍSLANDS
w
Landssamband
íslenzkra
verzlunarmanna
Sjómannasamband
íslands
wn
Verkamannasamband
Islands
=»s Samiðn
^lll” SAMBANDIÐNFÉLAGA

IÐJA
félag verksmiðjufólks
Reyk'avík
Vinnan
23