Vinnan - 01.08.1998, Blaðsíða 8

Tryggvi Þor Aðalsteinsson ræðir við
Bertil Jonsson, forseta sænska alþýðusambandsins,
ítilefni af 100 ára afmæli þess.
,,Verkefnin þan siiinu
og hrir elnni öld“
Forseti sænska alþýðusambands-
ins, LO, er Bertil Jonsson og er
sá ellefti í röðinni. Ferill hans og
frami í sænskri verkalýðshreyfingu
hefur verið með hefbundnum hætti
og minnir á marga fyrri forseta.
Bertil, sem er fæddur 1940, er frá
Ljusdal í Halsingland þar sem hann
starfaði í tréiðnaðinum. Um þrítugt
varð hann forystumaður stéttarfélags
síns í Ljusdal og í byrjun áttunda ára-
tugarins var hann kjörinn formaður
landssambands tréiðnaðarmanna.
Arið 1991 var hann kjörinn varafor-
seti LO og tók við sem forseti sam-
takanna fáum ámm síðar og var end-
urkjörin á síðasti þingi. Sem verka-
lýðsleiðtogi er hann hógvær og orð-
var. Það hefur hins vegar ekki komið
í veg fyrir vissan ágreining við
forustumenn jafnaðarmanna og
sænsku ríksstjómina, því Bertil telur
að stjórnvöld hafi á síðustu árum
gengið allt of hart fram í spamaði og
niðurskurði í opinberri starfsemi. Nú
hefur efnahagur Svía batnað og sam-
skipti LO og jafnaðarmanna einkenn-
ast meira af samhug og samstarfi.
Undir forystu Bertils hefur LO
starfað með hefðbundnum hætti að
flestum hagsmunamálum félags-
manna, samstímis sem LO reynir að
styrkja stöðu sína í samfélaginu, nú
þegar samtökin hafa ekki lengur það
hlutverk að semja um kaup og kjör
allra félagsmanna. Sérgreinasam-
böndin annast kjarasamninga.
I byrjun júní hitti ég Bertil á skrif-
stofu hans í höfuðstöðvum LO við
Norra Bantorgið í Stokkhólmi en er-
indið var að spjalla við hann í tilefni
af því að í ár er LO 100 ára. Samtalið
snerist samt lítið um liðna tíma,
meira um nútíð og framtíð.
Leggja á grunn að nýju
sænsku velfenðansamfélagi
Trúðu þeir sem stofnuðu Landsorgan-
isationen, LO, á sínum tíma að þeir
hefðu stofnað samtök sem yrðu 100
ára?
- Já ég geri ráð fyrir að þeir hafi
verið fullir bjartsýni. I Svíþjóð var þá
brýn þörf fyrir heildarsamtök verka-
lýðshreyfingarinnar. Fjölmörg mál
voru sameiginleg hagsmunamál
verkafólks en þá þegar störfuðu ein-
stök verkalýðssambönd eftir starfs-
greinum. Ég held að þeir hafi haft þá
framtíðarsýn að þessi nýju heildar-
samtök myndu lifa í hundrað ár og
gegna þýðingarmiklu hlutverki.
Með hvaða hœtti hefur LO haft á-
hrifá þróunina síðast liðin 100 ár?
- LO eru mikilvæg samtök sem
hafa haft mikil áhrif í samfélaginu.
Vissulega var baráttan erfið í byrjun,
áður en verkalýðssamtökin voru al-
mennt viðurkennd. Umfangsmikil
verkföll 1909 voru erfið og leiddu til
þess að verkalýðsfélögin áttu undir
högg að sækja í nokkur ár. Margir yf-
irgáfu félögin en komu seinna til
baka og LO lét mikið að sér kveða á
fyrstu áratugunum. LO beitti sér hart
fyrir kosningarétti kvenna, sem þær
öðluðust 1921. Þá fyrst má segja að
Svíþjóð geti kallast lýðræðisríki. Árið
1938 fengum við „Saltsjöbadssamn-
inginn“, sem svo kallast, en það var
samkomulag á milli LO og SAF
(samtök atvinnurekenda) um sam-
skipti þessara aðila, e.k. vinnulög-
gjöf. Grundvallaratriði samkomu-
lagsins er vilji beggja aðila að tryggja
vinnufrið og þróun atvinnulífs og
þjóðfélags út frá hagsmunum beggja.
Segja má að samkomulagið hafi gilt
fram yfir 1980 eða þar til atvinnurek-
endur sneru við blaðinu. Samkomu-
lagið var mikilvægur þáttur í upp-
byggingu sænska velferðarsamfé-
lagsins. Lengi ríkti það sem kallaðist
„Saltsjöbadsandinn“ sem einkenndist
af gagnkvæmum skilningi og sam-
starfi verkalýðssamtakanna, atvinnu-
rekenda og ríkisvaldsins um stöðug-
leika á vinnumarkaðnum og þróun at-
vinnulífsins til hagsbóta fyrir fyrir
verkafólk, fyrirtækin og landið í
heild. Árið 1951 samþykkti LO
stefnu hreyfmgarinnar um samstöðu í
launamálum. Sú stefiia er enn í fullu
gildi og byggir á að greiða skal sömu
laun fyrir sambærileg störf og að við
gerð samninga skulu þeir sem hafa
lægst Iaun fá mest af því sem er til
skiptana. Þessi grundvallaratriði
varðandi launamál hafa einnig verið
mikilvægur þáttur sænskrar velferðar.
- Saltsjöbadsandinn er því miður
IMín skoðun er að við leysum ekki vandamálin með stöðugum
ágreiningi ng ánekstnum. Samstarf ep betpi leið og skilap
meipi ápangpi. Sjálfup heí ég tekið fpumkvæði að stapli í
beim tilgangi að skapa samstöðu á ný og leggja gpunn að
nýju sænsku velfepðapsamfélagi.
Bertil Jonsson forseti sœnska alþýðusambandsins í viðtali við Vinnuna: „LO
sækir styrk sinn til 2,2 milljóna félagsmanna og við viljum taka ábyrgð á þróun
launamála og með þeim hœtti stuðla að stöðugleika í atvinnu- og efnahagslífi
landsins. “
horfinn. Atvinnurekendur hafa aðra
skoðun og stefnu núna. Þeir hafa ekki
lengur áhuga á samstöðu aðila vinnu-
markaðarins um þróun þjóðfélagsins.
SAF starfar nú sem pólitísk áróðurs-
samtök á hægri væng stjómmálanna
og árekstrar á milli LO og SAF em
algengari nú en áður. Mín skoðun er
að við leysum ekki vandamálin með
stöðugum ágreiningi og árekstrum.
Samstarf er betri leið og skilar meiri
árangri. Sjálfur hef ég tekið frum-
kvæði að starfi í þeim tilgangi að
skapa samstöðu á ný og leggja grann
að nýju sænsku velferðarsamfélagi.
Nú þegar Svíþjóð er enn frekar en
áður hluti af efnahagsmálum um-
heimsins er afar mikilvægt að þetta
takist.
Hpeyfingin vepðup að hafa
áhpit á sviði stjópumálanua
Náið samstaifLO og stjórnmálasam-
taka jafnaðarmanna er eitt af ein-
kennum sænskrar verkalýðshreyfmg-
ar. Mun slíkt samstarf halda áfram
nœstu ár?
- Já, það er ég sannfærður um.
Forystumenn LO fyrir 100 árum
gerðu sér glögga grein fyrir því að
verkalýðshreyfingin verður að hafa
náið samstarf við þann stjómmála-
flokk sem berst fyrir hagsmunum
verkafólks. I raun og vera vora það
verkalýðsfélögin í Svíþjóð sem stofn-
uðu stjómmálaflokk jafnaðarmanna
og það sama gerðist á öðram Norður-
löndum. Norræna verkalýðsþingið
var, þegar fyrir meira en hundrað
árum, vettvangur samstarfs verka-
lýðssamtakanna og jafnaðarmanna-
flokkanna í Skandinavíu.
Seinna kom SAMAK til sögunn-
ar, sem er samstarfsráð jafnaðar-
mannaflokkanna og alþýðusamband-
anna á Norðurlöndum. Islendingar
hafa þó ekki tekið þátt í því á sama
hátt og aðrir. Fyrir rúmum hundrað
árum tók norræna verkalýðsþingið
frumkvæðið að myndun heildarsam-
taka verkalýðssamtakanna í löndun-
um og þá voru alþýðusamböndin
stofnuð, flest um svipað leyti. Danska
alþýðusambandið heldur líka upp á
100 ára afmæli í ár og norska alþýðu-
sambandið 1999. Menn sáu að ekki
var hægt að leysa öll mál með samn-
ingum við atvinnurekendur. Verka-
lýðssamtökin verða líka að hafa áhrif
á sviði stjómmálanna. Besta aðferðin
til að hafa áhrif, til dæmis á löggjaf-
arþingum landanna, er að hreyfingin
standi á bak við einn flokk, verka-
lýðsflokk. Svo hefur það verið í Sví-
þjóð í hundrað ár og ég er sannfærður
um að á næstu öld mun þetta sam-
starf halda áfram. Ég er þeirrar skoð-
unar að það beri að efla samstarfið á
milli verkalýðssamtakanna og jafnað-
armanna í Evrópu, ekki síst vegna
vaxandi hlutverks Evrópubandalags-
ins.
Á hvern hátt starfar LO á alþjóða-
vettvangi í þeim tilgangi að gœta
hagsmuna félagsmanna ?
- Eitt af mikilvægustu viðfangs-
efnum verkalýðshreyfingarinnar í ná-
inni framtíð er að efla alþjóðasam-
starfið. í Evrópu er mikilvægt að rétt-
indi verkafólks verði ekki bundin við
landamæri ríkja. Við höfum unnið
mikið í þessum málum, m.a. í sam-
bandi við félagsmálaumræðuna í
ESB. Eins og fólk þekkir flýtur fjár-
magn frjálst á milli landa og landa-
mærin eru opin hvað varðar vörur,
þjónustu og vinnuafl. En þegar kom-
ið er að réttindum verkafólks, þá er
allt meira eða minna lokað og bundið
við hvert land fyrir sig. Við verðum
að sjá til þess að þetta breytist þannig
að réttindi verkafólks og verkalýðs-
samtakanna nái til fleiri landa. Tök-
um sem dæmi samúðarvinnustöðvan-
ir. Við verðum að geta stutt hvert
annað í ólíkum löndum, á sama hátt
u
menn skyndihjálp
Einnig:
• Móttaka þyrlu á slysstað
• Sálræn skyndihjálp
• Starfslok
• Námskeið fyrir barnfóstrur
Upprifjunarnámskeið í skyndihjálp
• Sumarnámskeið
Námskeiðið er opið öllum 15 ára og eldri. Markmiðið er að þátttakendur verði
hæfir til að veita fyrstu hjálp á slysstað. Fjallað er um grundvallarreglur í
skyndihjálp; endurlífgun, meðvitundarleysi, lost, blæðingu, sár, beinbrot,
brunasár, rafmagnsslys, kal, ofkælingu, ofhitun, bráða sjúkdóma, aðskotahluti
í hálsi, sálræna skyndihjálp, umbúðir og flutning slasaðra. Grunnnámskeiðið
er lágmark 16 kennslustundir.
Slys á börnum
Námskeiðið er öllum opið. Vakin er athygli á þeim slysum sem algengast er að
börn lendi í og hvaða fyrstu hjálp skuli veita. Einnig er fjallað um hvernig megi
hugsanlega koma í veg fyrir slík slys. Námskeiðið er 8 kennslustundir.
Skráning á námskeiðin er hjá
Rauða kross deildum eða á
aðalskrifstofu Rauða kross
íslands, sími 570 4000.
RAUÐI KROSS ISLANDS
www.redcross.is
8
Vinnan