Börn og menning - 01.02.1997, Qupperneq 19

BÖRN o C /AEN^lNG
R'tÍjcIlwi
Kristín Viðarsdóttir
SUmaI ktð’
Olga Guðrún Árnadóttir
Peð á plánetunni jörð
Mál og menning 1995
Olga Guðrún Árnadóttir hefur sent frá sér þrjár
skáldsögur, Búrið (1977), Veginn heim (1982) og
Peð á plánetunni jörð (1995, hér eftir nefnd
Peðið), er fjalla um ungar stúlkur, börn eða
unglinga, sem standa frammi fyrir stórum vanda-
málum í nánasta umhverfi sínu. Allar verða þær
leiksoppar ytri afla sem hefta þær á einhvern hátt
og koma í veg fyrir að þær fái notið sín. Einnig
eiga þessi verk það sameiginlegt að söguhöfundur
stillir sér þétt upp við „skjólstæðing“ sinn og talar
máli hans gegn því ytra kerfi sem kúgar hann.
Vegurinn heim segir frá Hildi sem er 11 ára og
baráttu hennar við að fá að ráða örlögum sínum
eftir skilnað foreldra sinna, en Búrið og Peðið
fjalla báðar um unglingsstúlkur sem eiga í
útistöðum við óréttlátt og heftandi skólakerfi. I
Búrinu er þetta meginþráður verksins þótt
samskipti aðalpersónunnar, Ilmar, við foreldra og
aðra ástvini komi einnig við sögu, en í Peðinu fá
slík samskipti mun meira rými og umræðan um
skólann fléttast saman við umræðu um vináttu,
samband kynjanna, útlitsfordóma og aðra þætti
sem skipta máli í lífi aðalpersónunnar Möggu
Stínu.
Hin 14 ára Magga Stína er jafnframt sögumaður
bókarinnar og sjónarhom hennar og talsmáti ráða
því ferðinni. Við sjáum skólann, heimilið og vinina
P£ Ð
— i *
með
hennar augum og
fylgjumst með því hvemig skilningur
hennar á sjálfri sér og umhverfinu breytist eftir því
sem á líður söguna. Magga Stína segir oftast frá
atburðum í þátíð en hefur þó ekki yfirsýn yfir
framvindu sögunnar og verður formið því líkt
dagbókarformi þar sem einn dagur er tekinn fyrir í
einu. Með þessari frásagnaraðferð kynnist lesand-
inn Möggu Stínu og vangaveltum hennar mjög vel
og verður eins og trúnaðarvinur sem fær að fylgjast
með og taka þátt í lífi hennar um skeið. Tónninn í
frásögn Möggu Stínu er svolítið kæruleysislegur og
meinhæðinn en slíkur tónn virðist vera nokkuð
vinsæll í bókmenntum fyrir og eftir ungt fólk í dag
(dæmi um þetta frá síðasta ári eru Regnbogi í
póstinum eftir Gerði Kristnýju, 101 Reykjavík
Hallgríms Helgasonar, Á lausu eftir Smára Frey og
Tómas Gunnar og Bert bækur Anders Jacobssons
þótt þetta séu annars ólíkar bækur). Magga Stína er
þó enginn sérstakur töffari heldur fyrst og fremst
metnaðarfull og skapandi stelpa sem pælir mikið í
umhverfi sínu og tengslum sínum við aðra. Hún er
haldin ríkri réttlætiskennd og þorir að láta skoðanir
sínar í ljós og er að því leyti „óskaafkvæmi ’68
17