Börn og menning - 01.02.1997, Blaðsíða 21

BÖRN OC MENN|N6
(fv|v X
Vigdís Grímsdóttir
Gauti vinur minn
Iðunn 1996
Gauti vinur minn (hér eftir Gauti) er fyrsta
bamabók Vigdísar Grímsdóttur sem löngu er orðin
kunn fyrir skáldsögur sínar, smásögur og ljóð. Hún
var tilnefnd til Norrænu bamabókaverðlaunanna
1997. Sagan segir frá Gauta sem er 5 ára og nýrri
vinkonu hans, hinni fertugu Beggu, en það er þó
hvorki aldur Gauta né Beggu sem ákvarðar
lesendahópinn því sagan getur höfðað til fólks á
öllum aldri. Vigdís segir sjálf í viðtali að bókin sé
„ætluð öllum bömum en ekki vissum aldursflokki“
(.Dagur-Tíminn, 14.11.1996) og hún hefur líka sagt
að undirtitill bókarinnar hafi átt að vera Saga
handa fullorðnum til að lesa fyrir krakka. Og saga
handa krökkum til að hlusta á og lesa, en síðan
horfið frá honum til að stýra ekki lestrinum um of.
('Vera, 1996; 15 (6),8). Það er Begga sem segir frá
og leiðir lesandann á ferð hans um söguna, en hún
gefur svo Gauta og öðrum persónum verksins
orðið þegar á þarf að halda. Vigdís heldur sig
þannig við fyrstu persónu frásagnarformið sem
hefur verið ríkjandi í verkum hennar en býr til rými
innan þess til að koma fleiri sjónarhomum að. Þetta
má einnig sjá í síðustu tveimur skáldsögum hennar
fyrir fullorðna, Z (Iðunn, 1996) og Grandavegi 7
(Iðunn, 1994). Það má því segja að sjónarhornið í
Gauta verði í senn bemskt og fullorðinslegt eins og
„draumamaður“ Gauta bendir á þegar hann segir
að sameiginlegur draumur Gauta og Beggu sé
„pínulítið of fullorðinslegur fyrir [Gauta] og
pínulítið of barnalegur fyrir [Beggu]“ (87). Ein
afleiðing þessa er sú að bókin er einkar vel til þess
fallin að bam og fullorðinn njóti hennar saman eins
og Gauti og Begga njóta saman ævintýraferðanna
sem þau fara í.
Gauti vinur minn er nokkurs konar ferðasaga án
þess þó að persónurnar leggi áþreifanlegt land
undir fót. Þær hverfa á vit ævintýrisins og
fantasíunnar sem reynast vera þeirra eigin drauma-
lönd. Gauta og Beggu dreymir sama drauminn á
tíma vegna þess að
„draumafilmur“ þeirra límdust óvart
saman í draumaverksmiðjunni en lesandinn kemst
ekki að því fyrr en undir lok sögunnar að leiðir
þeirra hafa líklega aðeins legið saman í draumi
beggja. Að þessu leyti sver sagan sig mjög í ætt við
aðrar skáldsögur Vigdísar þar sem innri heimur
persónanna er jafnan ráðandi og mörk hans og ytri
veruleika þeirra ekki alltaf mjög skýr. Hér heldur
persónan hins vegar ekki ein á vit draumsins heldur
leiða þau Begga og Gauti hvert annað og er fallegt
vináttusamband þeirra einn af meginþráðum
sögunnar. Það er svo undir því komið að þeim'
takist að muna drauma sína og láta anga þeirra
teygja sig inn í vökuheim sinn að þessir ytri heimar
þeirra nái einnig að snertast. Lok sögunnar virðast
segja okkur að svo sé, þar hittast Gauti og Begga á
ný með sama hætti og í upphafi textans líkt og þau
séu að hittast í fyrsta sinn — en þó ekki. I
draumaferðum sínum fara Gauti og Begga til „gula
heimsins“ og „bláa heimsins“ og loks hitta þau
draumamann Gauta í „venjulega heiminum“.
Hreyfiafl sögunnar er auga sem Gauti finnur á
götu á 5 ára afmælisdaginn sinn og kemur seinna í
ljós að tilheyrir draumamanni hans sem fylgist
stöðugt með honum og spinnur honum drauma.
Sérhver manneskja á slíkan draumamann sem
fæðist um leið og nýr einstaklingur kemur í
heiminn og fylgir þessu jarðarbami út lífið allt þar
sama
19