Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 13

13
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
séu vel innan við 5 cm á hæð hafa
helst verið tengd við þurr svæði;
sérlega hávaxin (30–50 cm) og
blaðmörg eintök hafa verið tengd
við næringarríkan jarðveg o.s.frv.62
Við töldum ekki ástæðu til að
greina tegundina niður í afbrigði
eða undirtegundir en þó fundum
við eitt áður óþekkt afbrigði. Það
afbrigði hefur þá tilhneigingu að
aðalstöngull blómskipunar vex með
jörðu en aðeins greinar hennar leita
upp á við. Þetta þýðir að út frá jarð-
lægum stöngli vaxa blóm og skálpar
alveg niðri við jörð. Í fyrstu var
talið að þessi vöxtur væri afleiðing
mikillar gæsabeitar og þótti ekki
ástæða til að gera meira veður út
af því, en þegar þessar plöntur
voru ræktaðar í ræktunar-herbergi
sýndi nýr vöxtur þessa sömu til-
hneigingu (óbirt handrit).7
Draba verna L.
Vorperla eða Draba verna L. hefur
ýmist gengið undir nöfnunum D.
verna L., þá helst hjá amerískum
flokkunarfræðingum, eða Erophila
verna og þá helst meðal evrópskra
sérfræðinga. Ættkvíslinni Erophila
DC. var lýst snemma á 19. öld en
dýpt viks í krónublöðum er nánast
eini útlitsmunurinn sem skilur hana
frá Draba, þ.e. Erophila með djúpu
viki en Draba með grunnu. Draba
verna hefur alltaf verið skráð sem
Erophila verna á Íslandi, utan eitt
skipti árið 1881 þar sem D. verna L.
var notað,22 en þar sem erfðafræði-
legar rannsóknir hafa sýnt að tegund
þessi á fremur heima í ættkvíslinni
Draba, í hópi með D. nemorosa og D.
muralis, tökum við upp nafnið Draba
verna í staðinn.65
Ef tegundarheiti vorperlu er notað
í víðum skilningi er hún afskap-
lega breytileg og mjög strembin
frá flokkunarfræðilegum sjónarhóli,
af sumum talin sú erfiðasta innan
Draba. Hin íslenska vorperla hefur
raunar verið skráð undir þremur
mismunandi útgáfum nafnsins
Erophila verna: E. verna (L.) Chev.9–11,18,
E. verna (L.) E. Mey.14,15 og E. verna
(L.) Besser,12 en til eru ótalmörg
samnefni, ýmist sem tegundir eða
afbrigði. Tegundin samanstendur
af mörgum staðbundnum stofnum
sem eru frábrugðnir öðrum bæði
að útliti og litningatölu. Þessir
stofnar nota aðallega sjálfsfrævun
og blendingar milli stofnanna eru
ófrjóir.5,23
Til fróðleiks má nefna að vor-
perla (D. verna) var talin góð gegn
fingurgómsbólgu. Slík sýking er
þekkt sem withlow á ensku en vor-
blómin eru einmitt nefnd withlow
grass á ensku máli.5
Summary
Discrimination of Draba L.
(Brassicaceae) in Iceland
The genus Draba is a conspicuous ele-
ment of the arctic flora, comprising
about 360 species worldwide which are
mostly arctic-alpine polyploids.
Previously, Draba alpina L., D. nivalis
Liljebl., D. fladnizensis Wulf., D. lactea
Adams, D. norvegica Gunn., D. daurica
DC., D. cinerea Adams and D. incana L.
were mainly considered as belonging
to the Icelandic flora. In this paper we
examine the existing data and speci-
mens in the herbaria of the Icelandic
Institute of Natural History (AMNH
and ICEL), in an attempt to sort out
this complex group of plants in Iceland.
As a result, we are able to confirm the
existence of Draba nivalis, D. lactea, D.
norvegica, D. daurica (now D. glabella
Pursh) and D. incana. Specimens previ-
ously identified as D. alpina are now
referred to as D. oxycarpa Summerf. In
addition, we have discovered a new
species to Iceland, D. arctogena (E.
Ekman) E. Ekman. Following most tax-
onomists, we accept Erophila verna as a
member of the genus Draba. The exis-
tence of D. alpina, D. fladnizensis and D.
cinerea could not be confirmed in the
present study.
Þakkir
Bestu þakkir færum við Lilju Karlsdóttur, Ploenpit Chokchaichamnankit og
Ægi Þór Þórssyni, starfsmönnum Rannsóknastofu í plöntuerfðafræði við
Líffræðistofnun Háskólans, fyrir margvíslega aðstoð þeirra. Pálínu Héðins-
dóttur, Lovísu Ásbjarnardóttur, Eyþóri Einarssyni og Starra Heiðmarssyni,
hjá Náttúrufræðistofnun Íslands, þökkum við sérstaklega fyrir aðstoð við
heimildaöflun, kortagerð og yfirlestur handrits. Þórunni Kristjánsdóttur
þökkum við fyrir umsjón plantna og Helga Hallgrímssyni fyrir yfirlestur
handrits.
Heim ild ir
Judd, W.S., Campbell, C.S., Kellogg, E.A., Stevens, P.F. & M.J. Donoghue 1.
2002. Plant systematics: a phylogenetic approach (2. útg.). Sinauer
Associates, Sunderland. 576 bls.
Warwick, S.I. & Al-Shehbaz, I.A. 2006. Brassicaceae: Chromosome 2.
number index and database on CD-Rom. Plant Systematics and
Evolution 259. 237–248.
Elven, R. (ritstj.). Checklist of the Panarctic Flora (PAF) Vascular Plants 3.
(http://www.binran.ru/infsys/paflist/index.htm). Maí, 2007.
Linnaeus, C. 1753. Species Plantarum. 2. bindi. Stockholm: Holmiae: 4.
Impensis Laurentii Salvii. 640 bls.
Al-Shehbaz, I.A. 1987. The Genera of Alysseae (Cruciferae; Brassicaceae) 5.
in the Southeastern United States. Journal of the Arnold Arboretum 68.
185–240.
Heilborn, O. 1927. Chromosome numbers in 6. Draba. Hereditas 9. 59–68.
Gróa Valgerður Ingimundardóttir, Hörður Kristinsson & Kesara 7.
Anamthawat-Jónsson. Chromosome number of Draba incana L. from
Iceland. Handrit sent til birtingar í Acta Botanica Islandica.
Áskell Löve & Doris Löve 1956. Cytotaxonomical conspectus of the 8.
Icelandic flora. Acta Horti Gotoburgensis 20(4). 65–291.
Jalas, J., Suominen, J. & Lampinen, R. (ritstj.) 1996. Cruciferae (9. Ricotia to
Raphanus). Atlas Florae Europaeae – Distribution of vascular plants in
Europe. 11. bindi. The Committee for Mapping the Flora of Europe and
Societas Biologica Fennica Vanamo, Helsinki.
Hörður Kristinsson 1986. Plöntuhandbókin. Örn og Örlygur, Reykjavík. 10.
304 bls.
Ágúst H. Bjarnason 1994. Íslensk flóra með litmyndum. Forlagið, Reykjavík. 11.
Áskell Löve 1977. Íslensk ferðaflóra (2. útg.). Almenna bókafélagið, 12.
Reykjavík.
Stefán Stefánsson 1948. Flóra Íslands (3. útg.). Steindór Steindórsson 13.
(ritstj.). Bókaútgáfan Norðri, Akureyri. 407 bls.
Stefán Stefánsson 1924. Flóra Íslands (2. útg.). Minningarsjóður Stefáns 14.
Stefánssonar, Kaupmannahöfn. 305 bls.
Ostenfeld, C.H. & Grøntved, J. 1934. The Flora of Iceland and The 15.
Færoes. Levin & Munksgaard, Kaupmannahöfn. 199 bls.
Grøntved, J. 1942. The Pteridophyta and Spermatophyta of Iceland. Í: 16.
Grøntved, J. (ritstj.), The Botany of Iceland, 4. bindi. 427 bls.
Áskell Löve 1983. Flora of Iceland. Almenna Bókafélagið, Reykjavík. 403 17.
bls.
Áskell Löve 1945. Íslenzkar jurtir. Mál og Menning, Reykjavík. 291 bls.18.
Mossberg, B., L. Stenberg, & Ericsson, S. 1992. Den Nordiska Floran. 19.
Wahlström & Widstrand, Stockholm. 696 bls.
Mossberg, B. & Stenberg, L. 2003. Den Nya Nordiska Floran. Wahlström 20.
& Widstrand. 928 bls.
Akeroyd, J.R. & Walters, S.M. 1993. 21. Draba L. Í: Flora Europaeae
(Psilotaceae to Platanaceae) (ritstj. Tutin, T.G., Burges, A, Chater, A.O.,
Edmondson, J.E., Heywood, V.H., Moore, D.M., Valentine, D.H., Walters,
S.M. & Webb, D.A.). Cambridge University Press. 372–377.