Náttúrufræðingurinn - 2020, Side 30

Náttúrufræðingurinn
30
maí – grunnt maí – djúpt júlí – grunnt júlí – djúpt ágúst – grunnt ágúst – djúpt október – grunnt október – djúpt
-1,0 0,81. RDA-ás / RDA Axis 1 (λ = 0,205) -0,8 0,81. RDA-ás / RDA Axis 1 (λ = 0,205)
2.
R
D
A
-á
s
/ R
D
A
A
xi
s
2
(λ
=
0
,1
39
)
2.
R
D
A
-á
s
/ R
D
A
A
xi
s
2
(λ
=
0
,1
39
)
AlonNana
BosmCoreDaphGale
LeptoSp
CyclpSpp
Náplíur
AsplPrio
KertCoch
KertQuad
PolyaSpp
FilnTerm
NothFoli
NothSqua
SynchSp
ConoUnicTrichSpp
PloesSpp
Blaðgræna
Clorophyll-a
Vatnshiti
Water temperature
Dýpi
Depth
0
2
4
6
8
10
12
14
Fj
öl
br
ey
til
ei
ka
st
uð
ul
l N
2
ma
í g
ru
nn
t
ma
í d
júp
t
júl
í g
ru
nn
t
ág
ús
t g
ru
nn
t
ág
ús
t d
júp
t
ok
tó
be
r g
ru
nn
t
ok
tó
be
r d
júp
t
júl
í d
júp
t
1 m 10 m 35 m 5 m 25 m
-1,5 1,51. PCA-ás / PCA Axis 1 (λ = 0,299)
-1,0
1,5
2.
P
C
A
-á
s
/ P
C
A
a
xi
s
2
(λ
=
0
,2
43
)
og saman skýra þeir tæplega 38% af
breytileikanum í svifdýragögnunum (10.
mynd). Greinilegt er að árstíðabund-
inn vatnshiti og dýpi, sem eru tengdir
þættir, hefur áhrif á gerð samfélaganna,
eins og áður hefur komið fram. Þannig
er vægi árfætlulirfa, augndílis og spaða-
þyrlna mest á vorin. Á haustin er vægi
langhalaflóa, ranaflóa, sólþyrlna, spaða-
þyrlna og skottþyrlna (Trichocerca teg.)
mest (11. mynd). Yfir sumarmánuðina
( júlí og ágúst) er þéttleiki svifdílis og
eyraþyrlna (Synchaeta teg.) mestur á
grynnra vatni (1, 5 og 10 m), en þéttleiki
slóðaþyrlna, sólþyrlna og spaðaþyrl-
unnar mestur á 25 og 35 m dýpi.
Svo virðist sem hitalagskipting í
vatninu4 hafi áhrif á tegundasamsetn-
ingu svifdýrasamfélaga (12. mynd).
Þetta kemur í ljós þegar borin eru
saman tvö ár þar sem mikill munur
er á styrk hitaskila í vatninu, annars
vegar árið 2012 sem var mjög hlýtt og
hægviðrasamt og eru hitaskilin þá með
þeim sterkustu sem mynduðust á rann-
sóknartímabilinu, og hins vegar árið
2013 sem var svalara og vindasamara og
hitaskilin með veikasta móti. Árið 2012
má sjá greinilegan mun á samfélögum
svifdýra eftir dýpi í maí, júlí og ágúst (12.
mynd), en árið 2013 er hins vegar minni
munur á samfélagsgerð svifdýra eftir
dýpi í sömu mánuðum.
UMRÆÐUR
SVIFDÝR FYRR OG NÚ
Þeir 23 hópar krabbadýra og þyr-
ildýra sem fundust í vatnsbol Þing-
vallavatns á tímabilinu 2007–2016 hafa
allir fundist áður í svifvist vatnsins.
Í rannsókn sem fram fór á árunum
1974–1977 í Þingvallavatni11 fundust
44 tegundir svifdýra, þ.e. tíu tegundir
krabbadýra, þar af tvær sjaldgæfar
tegundir sem ekki fundust í vöktuninni
2007–2016, og 34 tegundir þyrildýra,
heldur fleiri tegundir en í vöktuninni
nú. Skýrist þetta meðal annars af því að
tegundargreining þyrildýra var ýtarlegri
í rannsókninni 1974–1977. Í vöktuninni
nú var sjónum á hinn bóginn einkum
beint að þeim tegundum þyrildýra sem
komu fyrir í mestum þéttleika.
Þegar á heildina er litið er tegunda-
samsetning svifdýra í vöktuninni nú
í nokkuð góðu samræmi við það sem
var árin 1974–1977. Meðal krabbadýra
eru sömu hópar ríkjandi nú og þá, þ.e.
langhalafló, svifdíli og augndíli. Sama
má segja um þyrildýr, þar sem sólþyrla,
spaðaþyrla og fjaðraþyrla eru meðal
ríkjandi tegunda. Eyraþyrla er sjald-
gæfari nú en þá. Skúfþyrlan Collotheca
mutabilis og spjótþyrlan Kellicottia
longispina voru þá nokkuð algengar,
en koma ekki fyrir nú. Þess ber að geta
að spjótþyrlan hefur fundist í sýni
sem tekið var í útfalli vatnsins. Spaða-
þyrlan Keratella hiemalis var þá einnig
nokkuð algeng, en í vöktuninni nú var
ekki greint á milli hennar og svipaðrar
tegundar, K. quadrata. Slóðaþyrlan er
8. mynd. Niðurstöður PCA-hnitunargreiningar á tegundasamsetningu
svifdýra eftir dýpi í Þingvallavatni 2007–2016. Sérhvert tákn á myndinni
sýnir svifdýrasamfélag á ákveðnu dýpi. Því lengra sem er á milli tákna á
grafinu, því ólíkari er tegundasamsetningin í svifdýrasamfélögunum. –
Results of PCA-ordination for zooplankton communities in Lake Þing-
vallavatn 2007–2016. Each symbol represents a zooplankton commu-
nity at a given depth. The longer the distance between symbols, the
more different are the zooplankton communities.
9. mynd. Tegundafjölbreytileiki (N2) í svifdýrasamfélögum eftir árstíma
og dýpi í Þingvallavatni 2007–2016. Línan innan hvers kassa sýnir
miðgildi en efri og neðri mörk hvers kassa sýna hvar 75% og 25%
gildanna liggja. Öryggismörk að ofan og neðan sýna hvar 90% og
10% gildanna liggja og punktar sýna útgildi. Grunnt er 1 m, 5 m og
10 m; djúpt er 25 m og 35 m. – Species diversity (N2 or the inverse
of Simpson‘s index) of zooplankton communities by time of year and
depth in Lake Þingvallavatn 2007–2016. The boxes indicate the 25th
and 75th percentiles and the line within the median. Whiskers below
and above indicate the 10th and 90th percentiles respectively and
dots represent outliers. Grunnt (shallow) is 1 m, 5 m og 10 m deep
water; djúpt (deep) is 25 m and 35 m deep.