Þjóðmál - 01.12.2016, Blaðsíða 46

Það er Ijóst að Bandaríkin njóta ekki sama
alþjóðlega trúverðugleika og áður. Við þetta
þætist svo að þandarískir kjósendur vilja
ekki lengurgegna hlutverki heimslögreglu,
arkitekts alþjóðaviðskipta og klappstýru
heimsgilda.
Vandinn er sá að enginn annar getur tekið
þetta hlutverk að sér. Sinni Bandaríkjamenn
því ekki gerir enginn það. Kaldhæðnin í
þessu öllu er sú að betur árar nú í heiminum
en nokkru sinni fyrr. Frá 1990 hefur tekist að
lyfta 1,3 milljörðum manna úr sárri fátækt.
í fyrsta sinn í sögunni búa aðeins innan við
10% af öllum íbúum heims við sára fátækt.
Þetta er einstakt - mesti árangur mannkyns
nokkru sinni.
Margt af þessu má rekja til tækninnar sem
færði okkur einstæð og áður óþekkt tól til
að kippa þessu í lag. Nú hafa mál hins vegar
þróast þannig að í stað þess að spyrja„höfum
við tækin til að bæta heiminn" spyrjum við
„gera eigin stjórnmál okkur kleift að bæta
heiminn?" Þetta er ekki aðeins mikilvæg
spurning, þetta er sjálf mikilvæga spurningin.
Hve mikið afarfleifð Obama mun lifa
áfram - Parísar-samningurinn um loftslags-
breytingar, samningurinn við írani, viðskipta-
bannið á Rússa, efling NATO í Evrópu? Og
hvað afþessu er mikilvægast að varðveita?
Ég ætla að vera heiðarlegur - frá mínum
sjónarhóli séð hafði þegar sorfið mjög að
arfleifð Obama í utanríkismálum. Honum
tókst ekki að Ijúka að fullnustu við Kyrrahafs-
viðskiptasamninginn (TPP) sem hefði breytt
miklu.
Parísar-samningurinn kom of seint og gekk
of skammt þegar hann loksins fæddist...
og nú geturTrump gert hann að engu.
„Rússneska endurræsingin" misheppnaðist
að mestu leyti (segja má það mestu mistök
hans) og nú kemurTrump dansandi og sýnir
hve mikill Rússavinur hann er.
Á vakt Obama hrakaði samskiptum Banda-
ríkjanna og Evrópu svo mjög að þau hafa ekki
verið veikari í 70 ár. Varla er unnt að segja að
NATO hafi styrkst í stjórnartíð Obama.
Samt er sumt komið á hreint. íran-samn-
ingurinn er staðreynd og reyni Trump að
eyðileggja hann verður hann aleinn við þá
iðju ... bandamennirnirfylgja honum ekki.
Þetta á einnig við um Rússa sem voru meðal
þeirra sem beittu sér fyrir gerð samningsins.
Til framtíðar skiptir mestu að viðhalda
bandalagi ríkjanna við Atlantshaf og frum-
kvæðinu gagnvart Asíu, þessir þættir utan-
ríkisstefnunnar eru mikilvægastirog þá
ber að varðveita. Báðir þessir þættir eru þó
einstaklega veikburða í lok stjórnartíðar
Obama og hætta er á að þeir veikist enn
frekar undirTrump.
Sigri Marine Le Pen í frönsku forseta-
kosningunum jafngildir það „endalokum
ESB" eins og einn embættismaður orðaði það
nýlega við mig?
Nei, ESB gæti enn gegnt mikilvægu hlut-
verki þótt Le Pen sigraði næsta vor. Það yrði
hins vegar rothögg fyrir háleita markmiðið
um að koma á fót hátimbruðu, yfirþjóðlegu
kerfi sem myndi tengja gildi og réttarreglur í
eina heild.
Við sjáum viðvörunarmerkin í þessa veru
nú þegar með vaxandi popúlisma í mörgum
ESB-löndum, sigur Le Pen mundi ýta enn
frekar undir þetta.
Hve hættulegt er það fyrir hnattrænan
stöðugleika að Rússar fóru inn í netheima til
að skipta sérað bandarísku kosningunum?
í sjálfu var það ekki svo hættulegt í
Ijósi þess aðTrump sigraði að lokum. Hefði
Hillary Clinton sigrað hefði það grafið mun
meira undan stöðugleika þar sem það hefði
spillt fyrir samskiptum á milli ráðamanna í
Washington og Moskvu.
Almennt talað þá er þetta dæmi um
gegnsæi með valdbeitingu sem á eftir að
magnast og grafa undan valdi ríkisstjórna
um heim allan og er einkum hættulegt fyrir
veikbyggðar og brothættar stofnanir víða um
veröldina.
(...]
Efvið lítum á stöðuna í alþjóðamálum á
þessari stundu hverja telur þú helstu örlaga-
valdana vera?
Popúlisma í krafti tækni. Þetta er alþjóðlegt
fyrirmæri en vegur sérstaklega þungt í
Bandaríkjunum og Evrópu.
44 ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2016