Þjóðmál - 01.12.2016, Blaðsíða 84

íslenskra stjórnmála. Voru í úrtakinu tveir
samkennarar Gunnars Helga, stjórnsýslu-
fræðingarnir Sigurbjörg Sigurgeirsdóttir og
Margrét S. Björnsdóttir, sem báðar eru virkar í
Samfylkingunni?68 Þar eð ekki er vitað, hverjir
hinir 17 eru, sem hann tók viðtöl við, verður
ekki fullyrt, hvort það úrtak var eðlilegt.
Hvaða stöðuveitingar voru líka taldar hafa
ráðist af stjórnmálasjónarmiðum einum, ekki
af hæfni eða reynslu?
Tvær stöduveitingar
hæstaréttardómara
í ritgerð sinni frá 2006 víkur prófessor
Gunnar Helgi Kristinsson sérstaklega að
embættum, sem krefjist þess, að þeir, sem
þeim gegni, séu óhlutdrægir og njóti trausts.
Hann tekur dæmi:„Áhyggjur manna af
pólitískri íhlutunarsemi við ráðningar hafa
iðulega varðað slík störf, þar á meðal skipun
tveggja hæstaréttardómara 2003 og 2004."69
Hér á prófessorinn við það, þegar Ólafur
Börkur Þorvaldsson dómstjóri var skipaður
hæstaréttardómari 2003 og Jón Steinar
Gunnlaugsson hæstaréttarlögmaður 2004.
Fróðlegt væri að vita, hvort þessar skipanir
tvær voru á meðal þeirra stöðuveitinga,
sem 17-menningarnir í rannsókn Gunnars
Helga töldu aðeins ráðast af stjórnmála-
sjónarmiðum. Verður það að teljast líklegt. En
að ýmsu er að hyggja.
Eflaust hafði prófessorGunnar Helgi
Kristinsson áhyggjur af þessum tveimur
stöðuveitingum, af því að í bæði skiptin gekk
ráðherra gegn áliti Hæstaréttar. Árið 2003
taldi Hæstiréttur þá EiríkTómasson prófessor
og Ragnar Hall hæstaréttarlögmann tvo
heppilegasta í stöðuna (eins og það var
orðað í greinargerð réttarins), en á meðal
annarra umsækjenda, sem taldir voru hæfir,
voru Ólafur Börkur Þorvaldsson og Hjördís
Hákonardóttir. Ólafur hafði það þó fram yfir
aðra umsækjendur, að hann var dómstjóri,
ekki aðeins héraðsdómari. Samkvæmt skrif-
ræðissjónarmiðum hefði hann átt að koma
fyrstur til greina, og um hæfni hans var ekki
ágreiningur. Hjördís vísaði stöðuveiting-
unni til kærunefndar jafnréttismála, sem
lagði að eigin frumkvæði sjálfstætt mat á
umsækjendur og komst að þeirri niðurstöðu,
að Hjördís hefði verið hæfari en Ólafur Börkur
í stöðuna, svo að jafnréttislög hefðu verið
brotin.70 Ef svo var, þá hafði Hæstiréttur
væntanlega líka brotið á Hjördísi með því að
meta hana ekki hæfari Ólafi Berki.
Vandséð er hins vegar, að stjórnmála-
sjónarmið hafi ráðið úrslitum um þetta
val ráðherra, sjálfstæðismannsins Björns
Bjarnasonar. EiríkurTómasson hafði gegnt
trúnaðarstörfum fyrirannan stjórnarflokkinn,
Framsóknarflokkinn (en Gunnar Helgi nefnir
sérstaklega, að stöðuveitingar ráðherra til
manna úr öðrum flokkum geti verið þáttur
í samtryggingu flokkanna). Þeir Ragnar Hall
og Ólafur Börkur Þorvaldsson höfðu báðir
gegnt trúnaðarstörfum fyrir Sjálfstæðis-
flokkinn, en Hjördís Hákonardóttir hafði ekki
tekið þátt í flokksstarfi, svo að vitað væri, þótt
hún hefði ung að árum verið virk í baráttu
Samtaka herstöðvaandstæðinga.71 Ef valið
stóð í huga ráðherra um Eirík, Ragnar og
Ólaf Börk, eins og raunin virtist vera, þá ættu
þeir allir að hafa verið stjórnarflokkunum
tveimur þóknanlegir. Munurinn var sá, að
Eiríkur og Ragnar voru í góðum tengslum
við starfandi hæstaréttardómara, en Ólafur
Börkur ekki.72 Með því að taka Ólaf Börk fram
yfir þá var ráðherra að ganga gegn voldugri
„klíku" lögfræðinga. Má því ekki hafa þessa
stöðuveitinguna til marks um andstöðu
við klíkuskap frekar en að hún sé dæmi um
hana?
Árið 2004 taldi Hæstiréttur þau Eirík
Tómasson prófessor, Stefán Má Stefáns-
son prófessor og Hjördísi Hákonardóttur
héraðsdómara öll hæfari í stöðu hæstaréttar-
dómara en Jón Steinar Gunnlaugsson
hæstaréttarlögmann, þótt hann væri vissu-
lega talinn hæfur líka. Geir H. Haarde, settur
dómsmálaráðherra, veitti engu að síður Jóni
Steinari stöðuna. Með því gekk ráðherra
gegn reynslu- eða skrifræðissjónarmiðinu,
en samkvæmt því hefði væntanlega Hjördís
Hákonardóttir staðið næst embættinu stöðu
sinnar og starfsreynslu vegna. Hins vegar er
hæpið að halda því fram, að stöðuveitingin
82 ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2016