Þjóðmál - 01.12.2016, Blaðsíða 88

seðlabankar þessara landa veitt dóttur-
félögum Glitnis og Kaupþings (sem voru
norsk, finnsk og dönsk fyrirtæki, þótt þau
væru í eigu íslendinga) sams konar neyðar-
lán í lausafjárvandræðum þeirra og sænski
seðlabankinn gerði, þá hefði mátt selja þessi
fyrirtæki á miklu hærra verði. Þetta geta ekki
talist góðir stjórnsýsluhættir. Ef til vill kunna
einhverjir að segja, að þetta hafi verið undan-
tekning frekar en regla, en rétti mælikvarðinn
á stjórnsýslu er einmitt, þegar á reynir.
Þarf ísland aðstoð
erlendra sérfræðinga?
Hér er ekki tóm til að ræða út í hörgul allar
röksemdir prófessors Siberts fyrir því, að
ísland sé of lítið og stjórnsýsla þess óburðug.
En stundum virðist hún þar bregða sér í hlut-
verk Gróu á Leiti. Hún varpar því til dæmis
fram, að fjandskapur í garð Glitnis hafi valdið
því, að bankanum var neitað um neyðarlán
haustið 2008. Þetta er hæþið. Sú ákvörðun
var ríkisstjórnarinnar allrar, og ekki voru allir
ráðherrarnirfjandmenn Glitnis, þótt vissulega
hafi einn seðlabankastjórinn, Davíð Oddsson,
verið gagnrýninn á suma eigendur Glitnis
eins og á ýmsa aðra bankamenn. Þótt helstu
eigendur Glitnis berðust í nokkra daga gegn
þeirri ákvörðun ríkisstjórnarinnarað kaupa
frekar hlut í bankanum og færa niður hlut
annarra hluthafa (eins og einnig var gert víða
annars staðar) en að veita honum neyðarlán,
vildu þeir síðar óðfúsir taka því boði, þótt það
væri þá orðið of seint. Rifja má upp, að dr.
Gylfi Magnússon dósent taldi Glitniskaupin
vera„eftir kennslubókinni", og voru kunnir
íslenskir hagfræðingar sammála honum og
raunar erlendir líka.92
Einnig lætur Prófessor Sibert að því liggja,
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi gegnt ósæmi-
legu hlutverki í sölu Landsbankans með því
að gera baksamninga um eftirsóttar fram-
kvæmdastjórastöður íbankanum handa sjálf-
stæðismönnum að sölunni lokinni.93 Þetta er
langsótt, jafnvel fráleitt. Halldór J. Kristjáns-
son var bankastjóri Landsbankans, þegar
hann var seldur, svo að vart hefur þurft neina
leynisamninga um stöðu hans. Enginn gat
áreiðanlega heldur séð fyrir, að Sigurjón Þ.
Árnason yrði ráðinn að bankanum skömmu
eftir sölu hans, enda bar þá ráðningu brátt
að. Hvorugur þeirra hafði heldur þau tengsl
við forystusveit Sjálfstæðisflokksins, að
ráðning þeirra hefði verið skilyrði fyrir sölu
bankans, svo að ekki sé minnst á næstráð-
endur þeirra.94 Raunar er líka ofmælt, að
kaupendur stærsta hlutans í bankanum árið
2003 hafi verið í nánum tengslum við forystu-
sveit Sjálfstæðisflokksins. Magnús Þorsteins-
son varframsóknarmaður, BjörgólfurThor
Björgólfsson óflokksbundinn og vildi ekkert
af stjórnmálaflokkum vita og Björgólfur
Guðmundsson sjálfstæðismaður, en hafði
verið kosningastjóri Alberts Guðmunds-
sonar í sögulegu prófkjöri 1981, þegar Albert
barðist við Davíð Oddsson um fyrsta sæti
á framboðslista flokksins í Reykjavík.95 Þeir
Björgólfur og Davíð höfðu því síður en svo
verið samstíga innan Sjálfstæðisflokksins.
Þess verður einnig að geta, að Ríkisendur-
skoðun gerði tvær skýrslur um sölu bank-
anna, þar á meðal Landsbankans, og fann
ekkert athugavert við hana, sem heitið gat.
Þær skýrslur hljóta að hafa verið aðgengi-
legar íslenskum heimildarmönnum prófes-
sors Siberts.96
Prófessor Sibert segir skynsamlegt að leysa
þann vanda, hversu fáir íslenskir embættis-
menn séu ýmist hæfir eða hafnir yfir grun um
hlutdrægni og ósjálfstæði, með því að ráða
erlenda sérfræðinga til landsins. Hún nefnir í
því sambandi þau Svein Harald 0ygaard, sem
gegndi um skeið stöðu seðlabankastjóra,
og Evu Joly, ráðgjafa sérstaks saksóknara.
Þessi dæmi eru þó óheppileg. 0ygaard
var enginn sérfræðingur um peningamál
eða rekstur seðlabanka, heldur fyrrverandi
trúnaðarmaður norska Verkamannaflokksins
og síðar starfsmaður ráðgjafarfyrirtækisins
McKinsey & Co. Ráðning hans var af stjórn-
málaástæðum og samkvæmt meðmælum
forystu norska Verkamannaflokksins, þótt
sjálfur segðist hann aðspurður ekki muna,
hvenær ráðningin hefði verið færð í tal við
sig!97 Svo óheppilega vildi líka til, að með
henni var stjórnarskráin brotin, því að þar
86 ÞJÓÐMÁL vetrarhefti 2016