Fiskifréttir - 20.12.1996, Blaðsíða 23

FISKIFRÉTTIR föstudagur 20. desember 1996 23
Slysfarir lilllili!
Nú fyrir jólin kom út bókin Á VAKTINNI eftir Steinar J. Lúðvíksson. Bókin
hefur að geyma ævisögu Hannesar Þ. Hafstein sem varð þjóðþekktur maður fyrir
störf sín hjá Slysavarnafélagi Island en Hannes starfaði í nærfellt þrjátíu ár hjá
félaginu fyrst sem erindreki og síðar sem framkvæmdastjóri og forstjóri. I bókinni
segir Hannes m.a. frá uppvaxtarárum sínum á Húsavík, síldarsjómennsku og
námi fyrst í MA og síðar hjá bandarísku Strandgæslunni og í Stýrimannaskólan-
um. Þá segir hann frá eftirminnilegum tíma er hann var skipstjórnarmaður hjá
Eimskip og fór þá víða. Viðamesti kafli bókarinnar fjallar um störf Hannesar hjá
SVFÍ og segir hann í bókinni í fyrsta sinn frá sögulegum starfslokum sínum hjá
félaginu.
Hér á eftir fer stuttur kafli úr bókinni þar sem Hannes segir frá því er hann og
Hlynur Sigtryggson veðurstofustjóri voru kvaddir til Bretlands vegna sjóprófa
sem þar fóru fram eftir hin hörmulegu sjóslys sem urðu á Islandsmiðum í ársbyrj-
un 1968 en þá fórst togarinn Kingston Peridot með allri áhöfn fyrir norðan land,
togarinn Notts County strandaði við Snæfjallaströnd og togarinn Ross Cleveland
fórst á ísafjarðardjúpi. Komst aðeins einn maður, Harry Eddom, af og þótti
björgunar hans kraftaverki líkust. í sama óveðri fórst einnig vélbáturinn Heiðrún
frá Bolungarvík með allri áhöfn.
Af hálfu breskra yfirvalda fór
fram umfangsmikil rannsókn á
togaraslysunum, enda höfðu Hull-
búar, með eiginkonur togarasjó-
manna í broddi fylkingar, krafist
réttarhalda og aðgerða. Skipuð
var sérstök rannsóknarnefnd og
komu fulltúar úr henni til íslands
og fóru m.a. vestur á Isafjörð til
þess að kynna sér aðstæður þar.
Rannsóknin beindist einkum að
því hvort sumir togaranna, sem
gerðir voru út frá Hull, væru í raun
og veru sjóhæfir. Kom m.a. fram
að ferðin, sem Kingston Peridot
fór, í átti að vera hans síðasta þar
sem útgerðin var búin að selja tog-
arann í brotajárn.
Um haustið barst beiðni frá
breskum yfirvöldum um að fulltrúi
frá Slysavarnafélagi íslands og
Veðurstofu Islands kæmu til Hull
og bæru vitni í réttarhöldunum.
Var ég þá búinn að taka saman
greinargóða skýrslu um hvernig
staðið hefði verið að leit, bæði fyrir
norðan og vestan. Varð að ráði að
við Hlynur Sigtryggsson veður-
stofustjóri færum utan. Áttum við
að mæta tiltekinn dag síðast í októ-
ber í réttarsalnum í Hull. Flugum
við til Lundúna, tókum lest þaðan
til Hull og vorum komnir þangað
um hádegisbil. Á lestarstöðinni
tóku á móti okkur fulltrúar frá
Board of Trade og báðu okkur að
hafa hraðann á því ég ætti að vera
fyrsti maður í vitnastúkuna eftir
hádegi.
Ross Cieveland slysið
Verið var að fjalla um Ross
Cleveland og eina verkefni mitt í
því máli var að staðfesta skýrslu,
sem Slysavarnafélagið hafði gert
um slysið, en hún lá fyrir réttinum.
Aðalvitnið í málinu var Harry
Eddom sem greinilega var ekkert
um umstangið gefið og svaraði eins
fáu til og honum var mögulegt. Ég
sá hann þarna í fyrsta sinn og kom
hann mér fyrir sjónir sem þrekinn,
kraftmikill en þögull náungi. Síðar
í réttarhöldunum fengum við okk-
ur bjórkollu í réttarhléi og spjöll-
uðum þá dálítið saman. Vildi hann
sem minnst um slysið tala, fannst
vera komið hrúður á sárið sem
óþarfi væri að ýfa upp.
Hlynur Sigtryggsson flutti síðan
skýrslu þar sem hann lýsti veðrinu
og því hvernig ísing myndaðist á
Ibreskum réttarsaI
— frásögn úr nýútkominni ævisögu Hannesar Þ. Hafstein
af sjóprófum í Hu\\ vegna togaraslysanna miklu á
íslandsmiðum i ársbyrjun 1968
Hannes Þ. Haf-
stein gengur úr
réttarsalnum í
Hull ásamt
Harry Eddom,
eina skipverjan-
um sem bjarg-
aðist af Ross
Cleveland í ísa-
fjarðardjúpi.
skipum. Stóð hann sig mjög vel í
réttinum og mál hans vakti slíka
athygli að það hefði mátt heyra
saumnál detta meðan hann var að
flytja lýsingu sína. Fjallaði hann
bæði um óveðrið fyrir norðan og
vestan.
Er mér minnisstætt hve sjó-
mennirnir, sem kallaðir voru til
sem vitni, minntust óveðursins við
ísafjarðardjúp með miklum hryll-
lit. Ég sat framarlega í réttarsaln-
um og gat því virt myndina vel fyrir
mér. Fannst mér allt í einu að við
mér blasti ventilhettan, sem fund-
ist hafði fyrir norðan, og hnippti ég
í sessunaut minn, Captain Bond
frá Board og Trade og sagði hon-
um að ég væri viss um að hettan
væri af þessu skipi. Pond var kunn-
ugt um skýrsluna og mælinguna,
sem við höfðum sent, og sagði
leyti um slysið og þar með lækkuðu
dánarbætur til aðstandenda þeirra
verulega. Ég klifaði á því að ótækt
væri að svo mikilvægt sönnunar-
gagn lægi heima á Islandi og lagði
til að allt yrði gert, sem unnt væri,
til þess að fá ventilhettuna sendan
utan. Hlynur studdi mig einarð-
lega í málinu en báðir töldum við
að ef hettan væri úr Kingston Peri-
dot væri nokkurn veginn vitað
hvar skipið
hefði farist.
Sent eftir
Gúmbáturinn af Kingston Peridot rannsakaður. Ljóst var að enginn hafði komist í bátinn.
ingi. Fram kom hjá sumum þeirra
að þegar mest gekk á hefðu menn
hreinlega gefist upp og beðið þess
sem verða vildi og einn skipstjór-
inn sagðist hafa látið það verða sitt
fyrsta verk þegar óveðrið gekk
niður að sjóbúa skipið og sigla
heim.
Ventilhettan mikilvæga
Þegar kom að Kingston Peridot
málinu voru lagðar fram teikning-
ar af skipinu og risastór ljósmynd í
strax að svo mikið bæri á milli að
útilokað væri að ventilhettan væri
úr Kingston Peridot. Þegar við
komum á hótelið ræddum við mál-
ið nánar og sat ég fast við minn
keip.
Ein hlið málarekstursins var að
rétturinn átti að úrskurða hvort
Kingston Peridot hefði farist í
rúmsjó eða við land. Ef niður-
staðan yrði sú að skipið hefði farist
við land var hægt að kenna skip-
stjórnarmönnunum að einhverju
sonnunar-
gagninu
Fulltrúar
Board of Trade í
réttarhöldunum
bjuggu á sama
hóteli í Hull og
við Hlynur og
notuðum við
tækifærið um
kvöldið til þess
að ræða málið
frekar við þá.
Þar kom að Bill
Pond féllst á að
við hringdum
heim og töluð-
um við Brian
Holt. Þegar ég
var búinn að
rekja málið fyrir
Brian rétti ég Pond símtólið og lét
hann einnig tala við hann. Niður-
staðan varð sú að Brian tók að sér
að kanna hvort ventilhettan væri
enn til staðar og ef svo væri, hvaða
möguleikar væru á að koma henni
til Hull í tæka tíð.
Ég var dauðhræddur um að
hettan væri komin í brotajárn fyrir
löngu og létti ósegjanlega mikið
þegar Brian hringdi til mín
snemma nætur og tjáði mér að
hettan væri fundin og hún yrði
send með flugvél til Glasgow strax
næsta morgun. Fannst mér mikið
til um skilning hans og skjót við-
brögð. Sögðum við Pond frá þessu
og kom okkur saman um að nefna
það ekki í réttarhöldunum daginn
eftir að von væri á hettunni.
í vitnastúkunni
Daginn eftir var ég enn kallaður
í vitnastúkuna og Barry Sheen,
lögmaður ráðuneytisins, lagði
margar spurningar fyrir mig og
leitaði álits á því hvort skipið hefði
farist í rúmsjó eða við land. Ég
sagðist vera viss um að það hefði
farist í hafi, alllangt fyrir norðan
Mánáreyjar og taldi líklegt að ísing
hefði hlaðist á það, því hvolft og
það síðan sokkið mjög skyndilega.
Sagði að vel gæti verið að skipið
hefði hreinlega gefið sig í því haf-
róti sem var á siglingaleið þess. Fór
Sheen síðan að spyrja um hettuna
og svaraði ég eftir bestu getu og
gætti þess að nefna ekki að von
væri á hettunni að heiman. Allt í
einu gekk Sheen alveg að mér og
lagði fyrir mig úrklippu úr dag-
blaði en þar var mynd sem tekin
var er verið var að rannsaka ventil-
hettuna. Þegar ég var að búa mig
undir ferðina út fór ég í gegnum
allt úrklippusafn Slysavarnafélags-
ins, skoðaði það og las gaumgæfi-
lega en einhverra hluta vegna
hafði þessi mynd ekki verið í úr-
klippusafninu og kom þetta mér
því nokkuð á óvart.
„Kannastu við þessa Ijós-
mynd?“ spurði Sheen.
„Já, ég kannast vel við hana,“
svaraði ég.
„ Af hverju er hún og hvar er hún
tekin?“
„Hún er af ventilhettunni, sem
við erum að ræða um, og er tekin í
höfuðstöðvum Slysavarnafélags-
ins í Reykjavík," svaraði ég.
Framh. bls. 24