Fiskifréttir - 20.12.1996, Blaðsíða 24

24
FISKIFRÉTTIR föstudagur 20. desember 1996
Slysfarir
Framh. af bls. 23
„Varstu viðstaddur þegar
myndin var tekin og er einhver
líkamshluti þinn á myndinni?"
„Já, ég var viðstaddur og hægri
fóturinn á mér sést á myndinni,“
svaraði ég og benti á skanka sem
sást á myndinni.
Sheen sagðist ekki hafa fleiri
spurningar og lögfræðingar Hell-
yers þögðu þunnu hljóði en þeir
höfðu fram til þessa verið ófeimnir
að spyrja og verið harðir í horn að
taka.
Tekinn af allur vafí
Þetta var á föstudegi og var rétt-
arhlé gert fram á mánudagsmorg-
un. Board of Trade sendi
bifreið til Glasgow til
þess að sækja ventilhett-
una og það fyrsta, sem
blasti við augum þegar
gengið var inn í réttarsal-
inn eftir helgina, var hett-
an sem stóð þar á miðju
gólfi. Vakti þetta nýja
innlegg í málið mikla at-
hygli og ákveðið var að
skoðunarmenn frá réttin-
um og ég færum niður að
höfn og um borð í syst-
urskip Kingston Peridot,
Kingston Sardius, sem
þar lá við bryggju. A leið-
inni þangað var komið
við í vélsmiðju Hellyers
útgerðarinnar og þar hitt-
um við fyrir roskinn
vélsmið, Frank Cregg,
sem fór með okkur um borð í
Kingston Sardius. Var hliðstæð
ventilhetta á honum skoðuð gaum-
gæfilega en síðan haldið upp í rétt-
arsalinn að nýju. Rannsakaði
Frank gamli hettuna þar og sagði
ekkert vafamál að hún væri úr
Kingston Peridot. Dómararnir
spurðu hvernig hann gæti verið svo
viss um það.
Karlinn benti þá á málmbót sem
hnoðuð hafði verið á hettuna.
„Ventilhettan varð einu sinni
fyrir hnjaski og ég hnoðaði sjálfur
þessa bót á,“ sagði hann.
Þar með var allur vafi úr sögunni
og ég neita því ekki að ég var svo-
lítið upp með mér þegar ég gekk úr
réttarsalnum, mest yfir að hafa
ekki látið undan þegar dregið var
úr því að ventilhettan yrði send ut-
an. Þegar ég kom fram á ganginn
mætti ég manni sem var í fylgd með
tveimur ungum konum og var auð-
séð að þær voru í mikilli geðshrær-
ingu og voru útgrátnar. Maðurinn
kynnti sig og sagðist vera Capteinn
Oliver, formaður skipstjórafélags-
ins í Hull, og að konurnar tvær,
sem væru með sér, væru ekkjur
skipstjórans og stýrimannsins á
Kingston Peridot. Þær höfðu fylgst
með réttarhöldunum frá upphafi
og orðið miður sín þegar ásakanir
um gáleysi voru bornar á eigin-
menn þeirra.
Málalok
Málalok urðu þau að rétturinn
komst að þeirri niðurstöðu að
Kingston Peridot hefði farist í
rúmsjó og að skipsskaðinn hefði
ekki orsakast af gáleysi skip-
stjórnarmannanna. Raunar kom
fram í réttinum að bæði skipstjór-
inn og 1. stýrimaður togarans
höfðu verið þrautreyndir skip-
stjórnarmenn og haft sérstakt orð
á sér fyrir að tefla ekki í tvísýnu.
Löngu síðar, eða 1. mars 1969,
fannst önnur vísbending um hvar
togarinn hefði farist. Þá fékk vél-
báturinn Björgvin frá Dalvík brak
úr björgunarbáti í vörpuna er hann
var að toga nánast á sama stað og
armálum sem ég átti síðar eftir að
hafa gott samstarf við. Þetta var
fyrsta ferð mín til erlendra sam-
starfsaðila á vettvangi sjóslysa-
varna og björgunarmála.
Ég var hinn ánægðasti með ferð-
ina og að hafa getað komið með
mikilsvert innlegg í málarekstur-
inn í Hull. Ég var því í góðu skapi
þegar ég kom heim að kvöldi 6.
nóvember. En það dró brátt ský
fyrir þá ánægjusól. Fyrstu fréttirn-
ar, sem ég fékk voru að vélbátsins
Þráins frá Neskaupstað, sem gerð-
ur var út frá Vestmannaeyjum væri
saknað og leit að honum þegar haf-
in. Var mér ekki til setunnar boðið
heldur fór strax í að aðstoða við
skipulagningu leitarinnar. Hún
boðið að vera þar um borð í viku-
tíma og kynna mér starfsemina.
Var það ágætur tími og þótti mér
ekki síst athyglisvert að búið var að
koma á einskonar tilkynninga-
skyldu bresku togaranna. A
ákveðnum tímum höfðu þeir sam-
band við Miranda og gáfu upp
staðsetningu sína og eins ef þeir
áformuðu að færa sig til á veiði-
slóð. Var gengið mjög strangt eftir
því að tilkynningaskyldunni væri
fylgt en eitt af því, sem sætt hafði
hvað mestri gagnrýni við rannsókn
fyrrnefndra sjóslysa, var að oft liðu
margir dagar án þess að nokkuð
fréttist frá breskum togurum sem
voru á veiðum á fjarlægum miðum.
Til vinstri: Togarinn Notts County á strandstað. Veðrinu hafði slotað er
myndin var tekin en hún gefur samt sem áður hugmynd um hve aðstæður
voru hrikalegar. Á hinni myndinni eru Hlynur Sigtryggsson og Hannes
við réttarhöldin í Hull.
Maðurinn tók þéttingsfast í
hönd mína, sagðist vilja þakka mér
fyrir og sagðist vilja gera mér grein
fyrir því hversu mikilvægur vitnis-
burður okkar Hlyns hefði verið í
málarekstrinum. Hann gæti skipt
sköpum þegar dómur yrði kveðinn
upp.
Þar með lauk þætti okkar Hlyns
í málarekstrinum sem hélt áfram í
nokkra daga í viðbót. Aður en við
yfirgáfum réttarsalinn ávarpaði
dómarinn okkur, þakkaði okkur
sérstaklega fyrir greinargóðar
skýrslur og vitnisburð og íslensk-
um stjórnvöldum fyrir að gefa leyfi
fyrir utanferð okkar.
Olía á hafi úti
Olíuskip á vegum High Sea Services verða reglulega á
eftirfarandi svæðum með:
• Svartolíu - IFO 30
• Gasolíu
• Vatn
• Smurolíu
• Reykjaneshryggur
• Barentshaf
• Flæmski hatturinn
• Hjaltlandseyjar
• Önnur svæði eftir samkomulagi
Gára ehf. - skipamiðlun
Skútuvogi 1-B, 104 Reykjavík
Sími: 581-1688. Fax: 581-1685
Heimasímar: Kári Valvesson - 555-2479
Sigvaldi Hrafn Jósafatsson - 567-0384
Sæþór hafði áður fundið hettuna,
eða um 10 sjómílur norður af
Mánáreyjum. Farið var með báts-
brakið inn til Dalvíkur og við feng-
um síðan nákvæma lýsingu á því og
merkingar, sem voru á brakinu,
voru sendar til okkar hjá Slysa-
varnafélaginu. Komu þær heim og
saman við þær sem voru á björgun-
arbátum Kingston Peridot, bæði
skráning á framleiðslumánuði
bátsins og eins að málað var á bát-
inn hversu marga hann átti að
taka.
Breska strandgæslan
heimsótt
Eftir að við Hlynur höfðum lok-
ið skyldum okkar í Hull héldum
við hvor í sína áttina en báðir vor-
um við nokkra daga til viðbótar í
Bretlandi. Hlynur fór í heimsókn
til bresku veðurstofunnar en Brian
Holt hafði komið því til leiðar að
Central Office of Information
bauð mér í heimsókn til UK Coast
Guard og til RNLI (Royal Nation-
al Lifeboat Institution). Þarna
gafst mér kostur á að kynnast
hvernig Bretarnir skipulögðu leit-
ar- og björgunarmál sín og hvernig
notkun björgunarbáta og þjálfun
áhafna þeirra fór fram. Auk þess
heimsótti ég Schermuly verksmiðj-
urnar, sem um langan aldur voru
leiðandi fyrirtæki í framleiðslu á
línubyssum og neyðarblysum, og
einnig RFD-fyrirtækið sem fram-
leiddi á þessum árum flesta gúm-
björgunarbáta sem notaðir voru í
íslenska flotanum. Þetta var mjög
lærdómsrík ferð og árangursrík,
ekki síst að því leyti að ég kynntist
ýmsum forystumönnum í björgun-
stóð nokkra daga en því miður bar
hún ekki annan árangur en þann
að brak fannst úr bátnum á dreifðu
svæði, rekið á fjörur allt frá Vík í
Mýrdal vestur undir Þrídranga. 9
menn fórust með bátnum og var
þetta enn ein sorgarsaga þessa
mikla slysaárs.
Miranda stýrir
tilkynningaskyldu
í kjölfar réttarhaldanna í Hull
og niðurstöðu bresku rannsóknar-
nefndarinnar var ákveðið að
freista þess að auka öryggi breskra
togara, sem sóttu á íslandsmið, og
lagði breska stjórnin til tvö eftir-
litsskip sem fylgdu togurunum
hingað. Þetta voru skuttogararnir
Othello og Orsino. Um borð í
þeim voru menn frá bresku strand-
gæslunni, læknar og veðurathug-
unarmenn sem sendu út veður-
fréttir með reglulegu millibili. Síð-
ar var keypt sérstakt skip,
Miranda, sem annaðist þessa
gæslu og hélt það sig oftast við
Vestfirði. Þetta var eldgamall dall-
ur sem útbúinn var sérstaklega
fyrir þetta nýja verkefni og var t.d.
komið fyrir sjúkraskýli á fram-
dekkinu miðskips. En veðurfrétta-
þjónusta skipsins kom ekki aðeins
að góðum notum fyrir bresku sjó-
mennina heldur einnig íslenska
bátasjómenn á Vestfjörðum. Bæði
hlustuðu þeir á veðurfréttir og
veðurspár frá skipinu eða höfðu
samband við séra Stefán Eggerts-
son á Þingeyri sem var mikill
radíóáhugamaður og fylgdist vel
með fréttum frá Miranda og miðl-
aði þeim. Þegar skipið hafði verið
við Island í nokkurn tíma var mér
í góðum
félagsskap
Annað, sem sjóslysin
fyrir norðan og vestan
höfðu í för með sér hvað
mig snerti, voru kynni af
Brian ræðismanni Holt
hjá breska sendiráðinu og
feðgunum Geir Zoéga
eldri og yngri og þróuðust
þau kynni fljótlega upp í
vináttu. Geir eldri
hringdi stundum og bað
mig að líta við hjá sér á
Vesturgötunni, stundum
til þess að ræða málefni
bresku togaranna og í
annan tíma bara til þess
að ræða landsins gagn og
nauðsynjar. Eftir að eftir-
litsskipin komu til sög-
unnar fékk hann mig oft
til þess að koma með sér um borð
þegar skipin komu til Reykjavíkur
og þá kynntist ég mörgum mönn-
um í bresku strandgæslunni. Einu
sinni sem oftar fórum við Geir um
borð í Orsino í Reykjavíkurhöfn.
Þar hittum við fyrir ungan yfir-
mann frá bresku strandgæslunni
og var hann í einhverjum vandræð-
um með sjókort. Hafði ég skjót
viðbrögð, útvegaði kortin og fór
með þau um borð til hans og áttum
við langar og vinsamlegar samræð-
ur. Löngu síðar eða í september
1978 fór ég í mánaðartíma til Bret-
lands í boði Evrópuráðsins og
hafði þá Brian Holt komið málum
svo fyrir að ég gæti verið í nokkra
daga hjá UK Coast Guard. Um
það leyti, sem ég var að fara utan,
hafði Brian samband við mig og
sagði mér að yfirmaður UK Coast
Guard, sem hét Douglas og ég var
vel kunnugur, væri hættur störfum
og nýr maður tekinn við. Héti sá
Tim Featherston Dilk og myndi
hann taka á móti mér á tilteknum
tíma á brautarstöðinni í Harwich,
heimabæ sínum. Þegar ég kom
þangað og leit í kringum mig sá ég
tilsýndar einkennisklæddan mann
sem ég taldi víst að væri sá, sem
ætti að taka á móti mér, og gekk ég
til hans. Þegar við hittumst gónd-
um við um stund hvor á annan og
það tók mig örlitla stund að átta
mig á því að þarna stóð maðurinn
sem ég hafði forðum hitt um borð í
Orsino og útvegað sjókortin.
Hann var þá orðinn yfirmaður UK
Coast Guard. í þessari ferð tókst
með okkur góð vinátta og skrif-
umst við á enn þann dag í dag.
(Millifyrirsagnir eru Fiskifrétta).