Saga - 2013, Side 28

á hrottalegan hátt í Húnaþingi árið 1826. Pétur hafði hlotið þungan
dóm fyrir „fjárdrápsmálið“ bæði í undirrétti og yfirrétti en beið
dómsniðurstöðu frá Hæstarétti í kaupmannahöfn.64
Þeir Pétur og Natan komu á Illugastaði að áliðnum degi 13. mars
1828. Hér bætir Brynjúlfur Jónsson frá Minna-Núpi því við frásagnir
annarra að bóndinn á næsta bæ og vinur Natans, Jón Sigurðsson
hreppstjóri í Stapakoti (síðar nefnt Stapar), hafi verið staddur á
Illuga stöðum og beðið eftir Natani enda átt við hann erindi: „Gekk
Natan á leið með Jóni er hann fór, en hvarf svo heim aftur … Þetta
kvöld hafði Friðrik farið til Illugastaða, sem ákveðið var, og leyndi
sér skammt frá bænum. Sá hann þá er Natan gekk heiman með Jóni
á Stöpum; óttaðist hann þá að Natan færi með honum alla leið og
yrði hjá honum nóttina; fengist þá eigi færi á honum. en hinn veg
fór að Natan hvarf aftur.“65 Allir hinir höfundarnir segja að Friðrik
hafi leynst í fjósinu á Illugastöðum. Brynjúlfur segir ennfremur að
eggert þór bernharðsson26
65 Brynjúlfur Jónsson frá Minna-Núpi, Saga Natans Ketilssonar, bls. 103–104. —
Brynjúlfur fékk m.a. bréf úr Húnaþingi með upplýsingum um morðmálið og eru
allnokkur varðveitt í skjalapakka Lbs. 1933 8vo, sem tilheyrir Natanssögu hans
í handritadeild Landsbókasafnsins. Af þeim að dæma virðist einn helsti
aðstoðar maður hans þar um tíma varðandi Natanssögu hafa verið Hans Pétur
Hansson (1869–1927), sonur Hans Natanssonar (1816–1887) og þar með barna-
barn Natans ketilssonar. Hans Pétur bjó þá á Útibleiksstöðum á Heggstaða nesi.
vorið 1897 sendi hann nokkrar sögur til Brynjúlfs sem hann hafði fengið af
vatnsnesi og
þ.á m. var frásögnin af því að Jón bóndi Sigurðsson hafi hitt Natan kvöldið fyrir
morðið og Friðrik beðið í ofvæni eftir því að Natan skilaði sér aftur á Illugastaði.
Frásögnin var „skrifuð upp úr Ólöfu Jónsdóttur sem þá var um 8 ára og var hjá
foreldrum sínum í Stöpum, vel skynsöm og stál minnug kona.“ Hér er eitthvað
málum blandið því Ólöf Jónsdóttir, dóttir Stapakotshjónanna Margrétar Jó -
hannes dóttur og Jóns Sigurðssonar, var fædd 8. ágúst 1832, eða rúmlega fjórum
árum eftir að atburðirnir gerðust sem hún sagði frá, og því hefur hún ekki getað
verið um átta ára gömul þegar þeir áttu sér stað. Þar með er ljóst að Ólöf, sem
andaðist árið 1903, hefur ekki sjálf orðið vitni að því sem lýst er heldur heyrt sög-
ur um morðbrennuna og eftirleik hennar. Hér hljóta því að vera á ferð
munnmæli og Ólöf líklega í tímans rás heyrt ýmsar sögur um efnið enda vafa-
laust mikið rætt um það sem gerðist svo skammt frá Stapakoti. Hvort sagan
hefur verið komin í umferð þegar Ólöf var á barnsaldri er óljóst. — Lbs. Lbs. 1933
8vo. Bréf Hans Péturs Hanssonar til Brynjúlfs Jónssonar frá Minna-Núpi, dags.
12. apríl 1897. Fylgiskjal, bls. 8. — Aldur Ólafar kemur fram hér: ÞÍ. BA 4. Prest -
þjónustubók. Tjörn á vatnsnesi 1816–1863, bls. 15, sbr. Manntal á Íslandi 1845.
Norður- og Austuramt (Reykjavík: Ætt fræðifélagið 1985), bls. 26. — Sagan fær ekki
stuðning í vitnaleiðslum yfir Jóni Sigurðssyni í Stapakoti 22. mars 1828.
Saga haust 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 23.6.2020 15:03 Page 26