Andvari - 01.01.2014, Page 115

andvari
LEIKSKÁLDIÐ STEPHAN G.
113
því ekki að koma á óvart að Stephan legði aftur til atlögu við Thaliu, enda er
það svo.
I fórum Landsbókasafns, sama handritapakka, er einnig að finna eitt eða
tvö leikritsbrot sem heimfæra má upp á Stephan G. Stephansson og honum
merkt.14 Þetta er hrafl, en að minnsta kosti annað brotið er harla forvitnilegt
hrafl. Hið fyrra sem hér verður nefnt ber ekki heiti, nema að þar stendur
Annar þáttur. 1. atriði. Hér blasir við gamalkunnugt minni, sonur á bænum
og vinnukona eru að draga sig saman; hún stappar í hann stálinu að gerast
skörulegur ræðumaður. Faðir hans setur sig alfarið upp á móti ráðahagnum
og kallar til sína klerkinn síra Björn til að tala um fyrir kauða. Þeir setja fyrir
sig fátækt hennar og svo að hún sé af „þessari vitfirrings ætt“. Strákur lætur
sér ekki segjast og setur sig upp á móti fyrirætlunum, en atriðinu lýkur á því
að Árni bóndi og klerkur virðast vera farnir en sonurinn Jón kominn aftur og
farinn að staupa sig. Þar kemur fyrir eftirfarandi kveðskapur á 12. blaðsíðu
(það vantar blað 11):
..vjelráða veröld fæla, viti með öllu glata, hræða skrögg
kirkjuklæða, kerlingu skapraun gera (sýpur á aftur). Prestur, þú
pyngjan lasta, píreygða hræsnisvera, þig skal ég þungum aga
þegnaskyldan láta gegna, Níðhöggur ligum liður, lastyrðum
reirður flestum, bólginn af hræsnishelgi. Heyryrðu orð mín pauri?
(Sýpur enn á). Hafðu nú þetta gamli síra Björn, nú skal eg sýna
þér i tvo heimana, slettireka með andaktina".
Upphaf annars atriðis er svo að finna á hálfu blaði. Þar verður maður þess
vísari, að Jón hefur látið undan þrýstingnum og gengið að eiga ríku ekkjuna
sem föður hans og síra Birni var þóknanleg. Hún biður hann að líta til með
skepnunum, en hann þvertekur fyrir það, virðist búinn að vera, búinn að fá
sér neðan í því, vill fara í sparifötin og fá „eitthvað kraptgott að jeta, jeg ætla
að gjöra aðför að prestinum til að hefna harma minna.“
Síðan hefur varðveist upphaf þriðja þáttar og er þar samtal áðurnefnds síra
Björns og sonar hans, Hauks. Kemur þá í ljós, að Ingibjörg vinnukona, sem
Jón lagði hug á, hefur orðið vitskert við brigð hans og nú er hún dáin. Haukur
hefur tekið hana í sín hús og biður nú föður sinn að annast útförina, en ann-
ars virðist fátt með þeim feðgum. Klerkur tekur því vel en orðaskipti verða
þó milli þeirra og kemur í ljós að þá greinir mjög á í trúmálum. Klerkinum
gamla er mjög í nöp við fríþenkjara og skynsemistrúarmenn. Hvernig sá
ágreiningur æxlast vitum við ekki, nema eitthvað fleira komi í leitirnar. En
augljóst er að leikurinn fjallar öðrum þræði um ágreining í trúmálum, sem
Vestur-íslendingar gerðu að sérgrein sinni, þó að Stephan G. færi víst sjaldan
eftir bókstafnum.