Peningamál - 23.11.2022, Blaðsíða 11

PENINGAMÁL 2022 / 4 11
Mikil hækkun gengis Bandaríkjadals gagnvart mörgum
öðrum gjaldmiðlum stuðlar jafnframt að meiri hækkun á
innflutningsverðlagi annarra ríkja, m.a. vegna vægis hans
í verðlagningu í alþjóðaviðskiptum. Talið er að verðbólga
verði 7,7% að meðaltali í viðskiptalöndum Íslands í ár
sem er 0,6 prósentum meira en í ágústspánni. Þá er spáð
5% verðbólgu á næsta ári eða 1,2 prósentum meiri en í
síðustu spá bankans. Einnig er gert ráð fyrir heldur meiri
verðbólgu á árinu 2024.
Seðlabankar helstu iðnríkja hafa áfram hækkað
vexti ...
Þrátt fyrir lakari hagvaxtarhorfur og aukna óvissu hafa
seðlabankar helstu iðnríkja hert enn frekar á taumhaldi
peningastefnunnar í takt við hratt versnandi verðbólgu-
horfur og mikla spennu á vinnumarkaði. Seðlabanki
Evrópu (ECB) hækkaði vexti sína um 0,75 prósentur í
1,5% seint í október sl. og hefur hækkað þá um sam-
tals 2 prósentur síðan í júlí (mynd I-11). Seðlabanki
Bandaríkjanna hækkaði einnig vexti sína um 0,75 pró-
sentur í 3,75-4% í byrjun nóvember og er það fjórða
slíka hækkunin í röð. Vextir bankans eru nú 3,75 pró-
sentum hærri en í ársbyrjun og hafa ekki verið hærri
síðan snemma á árinu 2008. Þá hækkaði Englandsbanki
jafnframt vexti sína um 0,75 prósentur í 3% í byrjun
nóvember. Fjöldi seðlabanka annarra þróaðra ríkja hefur
einnig hækkað vexti á undanförnum mánuðum og hafa
vextir flestra þeirra ekki verið hærri síðan árið 2008. Þrátt
fyrir það eru raunvextir enn almennt neikvæðir í þróuðum
ríkjum og mun lægri en fyrir heimsfaraldurinn.
… og hafa skuldabréfavextir ekki verið hærri í yfir
áratug
Ávöxtunarkrafa ríkisskuldabréfa þróaðra ríkja hækkaði
mikið á fyrri helmingi ársins og hefur sú þróun í megin-
atriðum haldið áfram á seinni hluta ársins (mynd I-12).
Hafa skuldabréfavextir margra þeirra ekki verið hærri í
um og yfir einn áratug. Kröfuhækkunin endurspeglar
snarpa vaxtahækkun helstu seðlabanka og væntingar
um meiri vaxtahækkanir en áður var búist við (mynd
I-13). Hækkun verðbólguálags í hluta ríkjanna bendir
einnig til þess að verðbólguvæntingar hafi þokast upp
á ný að undanförnu. Hún kann þó einnig að skýrast af
hækkun áhættuálags sakir aukinnar óvissu um efnahags-
horfur. Endurspeglast það m.a. í þróun líftímaálags (e.
term premia) bandarískra ríkisbréfa sem hefur hækkað
að undanförnu. Líftímaálag á styttri ríkisbréf hefur hækk-
að meira og er hærra en álag á lengri bréf. Niðurhallandi
vaxtaferill í Bandaríkjunum endurspeglar þó líklega fyrst
og fremst væntingar markaðsaðila um að seðlabanka-
vextir muni fljótlega ná hámarki og fari síðan lækkandi
Seðlabankavextir OECD-ríkja og breyting þeirra frá
ársbyrjun 20211
1. Bandarísku vextirnir eru efri mörk vaxtabils Seðlabanka Bandaríkjanna og vextirnir
fyrir evrusvæðið eru innlánsvextir Seðlabanka Evrópu.
Heimild: Refinitiv Datastream.
Vextir í byrjun árs 2021
H1/21
H2/21
H1/22
F3/22
F4/22
Núverandi vextir
%
Mynd I-11
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
JA
P
SV
I
D
A
N
EC
B
SV
Í
N
O
R
ÍS
R
Á
ST
BR
E
K
Ó
R
N
Ý
S
K
A
N
BN
AÍS
L
PÓ
L
TÉ
K
C
H
Í
U
N
G
13,0
11,25
7,0 6,75
5,75
4,0 3,75 3,5 3,25 3,0 3,0 2,85 2,5
1,75 1,5 1,25
0,5
-0,1
Vextir 10 ára ríkisskuldabréfa
1. janúar 2018 - 18. nóvember 2022
Heimild: Refinitiv Datastream.
%
Mynd I-12
-1
0
1
2
3
4
5
2021202020192018
Bandaríkin BretlandÞýskaland Japan
2022
Meginvextir seðlabanka1
Janúar 2018 - desember 2025
1. Daglegar tölur 1. janúar 2018 til 18. nóvember 2022 og ársfjórðungslegar tölur 4.
ársfj. 2022 til 4. ársfj. 2025. Bandarísku vextirnir eru efri mörk vaxtabils Seðlabanka
Bandaríkjanna og vextirnir fyrir evrusvæðið eru innlánsvextir Seðlabanka Evrópu.
Framvirkir vextir byggjast á vaxtaskiptasamningum (e. overnight index swaps, OIS).
Heilar línur byggjast á framvirkum ferlum um miðjan nóvember 2022 en brotalínur um
miðjan ágúst 2022.
Heimildir: Bloomberg, Refinitiv Datastream.
Bandaríkin Evrusvæðið Bretland
%
Mynd I-13
2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025
-1
0
1
2
3
4
5
6