Fréttablaðið - 04.02.2023, Qupperneq 47

Þórunn segir kælivöggurnar hafa breytt miklu því þannig geta foreldrar haft
andvana barn hjá sér fyrstu dagana eftir fæðingu. MYND/AÐSEND
Á minn-
ingar-
stundina
kemur oft
eldra fólk
sem aldrei
hefur
fengið að
vinna úr
sinni sorg.
Fólk sem
fékk aldrei
að sjá
barnið sitt,
á engar
minningar
um það og
engar
myndir,
veit jafnvel
ekki hvar
það er
jarðsett.
Þórunn
hefur nokkrum
sinnum farið
sem sjálfboða-
liði til Gambíu
og segir gott að
geta hjálpað.
Þórunn hér
ásamt Awe,
hjúkrunarfræð-
ingi á heilsu-
gæslunni í Gam-
bíu. Awe missti
fyrsta barnið
sitt og Þórunn
færði henni
nokkra muni frá
Gleym mér ei til
minningar um
litla drenginn
hennar.
MYND/AÐSEND
í þá og athugi með líðan þeirra.
Það er svolítið það sem ég vil fá út
úr þessari ráðstefnu, að við bætum
þjónustuna við þessa foreldra.“
Endi bundinn á meðgönguna
Í starfi sínu á meðgöngu- og sængur-
kvennadeild hefur Þórunn margoft
sinnt foreldrum sem missa.
„Þetta er ótrúlega gefandi, fólk er
svo þakklátt fyrir allt sem maður
gerir og það þarf að gera þetta vel
og vanda sig. Það er mikilvægt að
gera þetta eins fallegt og hægt er
í þessum erfiðu aðstæðum. Það
gefur mér ótrúlega mikið. Ég hef
sjálf verið í þessum sporum og veit
hvað skiptir miklu máli að þetta sé
gert vel.“
Á sinni fyrstu meðgöngu árið
2005 fór Þórunn í 12 vikna sónar þar
sem allt kom vel út, en svo tveimur
mánuðum síðar, í 20 vikna sónarn-
um, kom höggið.
„Þá kemur alvarlegur fósturgalli
í ljós. Eftir að hafa talað við lækni
tókum við þá ákvörðun að enda
meðgönguna. Það var gríðarlegt
áfall og erfitt,“ rifjar Þórunn upp og
segir að skort hafi eftirfylgni.
„Við leituðum ekki til sálfræð-
ings og það var engin eftirfylgni
af hálfu spítalans. Það er svo sorg-
legt að þannig er staðan enn í dag,
næstum 20 árum síðar. Við hefðum
svo sannarlega þurft einhvers konar
eftirfylgd.“
Þórunn segir að þótt ákvörðunin
hafi verið mjög erfið hafi hún aldr-
ei efast, enda voru syninum ófædda
ekki gefnar góðar lífslíkur.
„Ég efaðist aldrei um ákvörðunina
því þetta var það alvarlegt. Ég hefði
aldrei viljað að hann hefði fæðst og
þurft að vera á vökudeild og upplifa
alls konar inngrip. Við hugsuðum að
þetta yrði aldrei neitt líf fyrir hann.“
Þórunn þurfti að fara í gegnum
fæðingu sonarins andvana. „Við
fengum að hafa hann hjá okkur og
fengum fótafar,“ segir Þórunn og
bendir á fallega kúlu með agnar-
smáum fótaförum inni í.
„Við fengum einhverjar minn-
ingar og það var dýrmætt að fá að
sjá hann og taka af honum myndir.“
Sónar ekkert skemmtitæki
Þórunn segir þau hjónin hafa fengið
góðan stuðning frá sínum nánustu
en hefðu þegið meira frá heilbrigðis-
starfsfólki. „Það var enginn sem
hringdi frá mæðraverndinni en það
hefði skipt miklu máli.“
Þórunn hafði lokið hjúkrunar-
fræðinámi árið á undan og starfaði
á krabbameinsdeild. „Við vorum
fimm barnshafandi á svipuðum
tíma á deildinni og ég var ákveðin
í að reyna aftur. Ég ætlaði ekki að
sitja ein eftir ekki með lifandi barn.
Fljótlega eftir að við fengum niður-
stöður sem sýndu að ekki væru
miklar líkur á að þetta gerðist aftur
varð ég aftur ófrísk og náði að verða
samferða þeim öllum.“
Þórunn viðurkennir að hafa verið
óttaslegin á meðgöngunni.
„Ég var mjög hrædd og sónar fyrir
mér er ekkert skemmtitæki. Sónar
er bara til að athuga hvort það séu
einhverjir alvarlegir gallar eða frá-
vik á meðgöngunni. Þetta er ekki til
að fá að vita hvort þetta sé stelpa eða
strákur,“ segir hún ákveðin. „Ég var
alltaf rosalega stressuð og við bæði.
Maður varð ekki rólegur fyrr en
maður fékk hann lifandi í fangið.“
Í þeim efnum rifjar Þórunn upp
slík augnablik í starfi sínu.
„Þegar maður hefur upplifað að
fólk missi barn er magnað að fá svo
að vera viðstaddur þegar það fær lif-
andi barn í hendurnar. Það er ekkert
sem toppar það.“
Sem ljósmóðir hefur Þórunn upp-
lifað með fólki mestu gleði þess og
dýpstu sorg og segist hún eðlilega
taka hið síðarnefnda inn á sig.
„Við ljósmæður erum stundum
í einu herbergi að sinna foreldrum
sem eru að missa barnið sitt og
förum svo í næsta herbergi að sinna
fólki með lifandi barn. Það getur
verið erfitt.“
Eigin sára reynsla hjálpar
Hún segir hugann vera hjá þeim sem
eru að ganga í gegnum erfiðleika,
líka þegar heim er komið.
„En maður verður að reyna að
hugsa að maður sé að gera gott og
hjálpa fólki á erfiðum stundum. Því
miður getum við aldrei komið í veg
fyrir allan missi. Eftir erfiða daga
reyni ég að gera eitthvað fyrir sjálfa
mig, fara í göngu eða annað, svo
maður brenni bara ekki út.
Það hefur hjálpað mér ótrúlega
mikið að hafa farið í gegnum þetta
sjálf. Ef ég hefði ekki lent í þessu
væri ég ekki búin að gera það sem ég
er búin að gera í dag, stofna Gleym
mér ei og sinna fólki í þessum erfiðu
aðstæðum, með þessa reynslu held
ég að maður geti gert það vel.“
Aðspurð hvort hún leiði hugann
að því hvort einhver æðri tilgangur
hafi verið með hennar missi segir
Þórunn það hafa læðst að sér.
„Þetta er alla vega búið að leiða til
einhvers góðs, að vinna með Gleym
mér ei gefur mér ótrúlega mikið.“
Fengu aldrei að sjá barnið sitt
Áratugur er frá stofnun Gleym mér
ei sem hefur sannarlega lyft grettis-
taki í umræðunni um þennan sára
missi. Mörg þekkjum við þó sögur
frá eldri kynslóðum þar sem slíkur
missir var vart settur í orð og fólk
átti bara að halda áfram og bera
höfuðið hátt. Þórunn þekkir slíkar
sögur vel.
„Á minningarstundina kemur oft
eldra fólk sem aldrei hefur fengið að
vinna úr sinni sorg. Fólk sem fékk
aldrei að sjá barnið sitt, á engar
minningar um það og engar myndir,
veit jafnvel ekki hvar það er jarðsett.
Í kringum 1950 missti amma
mín tvíburadrengina sína, hennar
fyrstu börn,“ segir Þórunn og viður-
kennir að sár reynsla ömmu sinnar
hafi verið henni mikil hvatning til
frekari vinnu á þessu sviði.
„Þeir voru fullmeðgengnir en
vegna langrar og erfiðrar fæðingar
fæddust þeir andvana. Hún fékk
aldrei að sjá þá. Hún á engar minn-
ingar um þá. Þeir voru bara teknir.
Þetta sat í henni alla ævi. Hún hefur
þó alveg talað um þetta og það hefur
alltaf verið talað um tvíburana í
fjölskyldunni. Þó að hún væri orðin
gömul grét hún enn yfir þessu,
hvernig staðið var að þessu. Þetta
er bara hrikalegt.“
Þórunn segir algengt að fólk fari
að ræða slíka reynslu á efri árum.
„Sem betur fer er þetta breytt í
dag en hugsaðu þér, það eru bara tíu
ár síðan Gleym mér ei var stofnað.
Áður voru engin samtök, það er
ótrúlegt að hugsa til þess.“
Óviðeigandi athugasemdir
Gleym mér ei heyrir undir Sorgar-
miðstöð þar sem Þórunn hefur nú
starfað í hlutastarfi undanfarið ár.
„Þar hef ég boðið upp á samtöl fyrir
foreldra sem hafa misst. Eins erum
við með hópastarf þar. Við hitt-
umst þá og fólk segir sína sögu. Það
er ótrúlega gott að heyra hvað aðrir
hafa gengið í gegnum og geta sam-
samað sig þeirri reynslu.“
Sumir eiga erfitt með að nálgast
fólk eftir missi og segir Þórunn
enga eina rétta leið en bendir þó
á að margir hafi upplifað óviðeig-
andi orðalag, eins og: „Þú ert ung,
þú getur reynt aftur,“ eða: „Kannski
var þetta fyrir bestu.“
„Þess vegna gáfum við út bækl-
inginn: Þegar gleðin breytist í sorg:
Nokkur orð til aðstandenda, en þar
er farið yfir hvað er gott að gera og
hvað ekki.“
Mikilvægt að sinna gleðinni líka
Þórunn er einn stofnenda Bjarkar-
innar ljósmæðra en þar hefur nú
verið starfrækt fæðingarheimili
í sex ár. Hún kemur enn að þeirri
starfsemi sem brjóstagjafarráðgjafi
auk þess að starfa á Landspítala á
meðgöngu- og sængurlegudeild og
í af leysingum á heilsugæslunni í
Vestmannaeyjum.
„Ég er frá Eyjum og á þar íbúð svo
það er gott að geta farið þangað inni
á milli.
Það er líka mikilvægt að sinna
einhverju gleðilegu með starfinu
hjá Gleym mér ei,“ segir hún.
Auk fjölbreyttra starfa hér á landi
hefur Þórunn nokkrum sinnum
farið í hjálparstarf til Gambíu.
„Bróðir minn og mágkona reka
þar heilsugæslu. Þau eru með
second hand-verslun í Eyjum sem
heitir Kubuneh og allt sem kemur
þar inn fer í að reka þessa heilsu-
gæslu. Ég fór þangað tvisvar á síð-
asta ári og er á leiðinni aftur nú í
apríl,“ segir Þórunn en bætir við
að stór hluti starfsins í Afríku sé að
kenna heimamönnum rétt hand-
tök.
„Það er svo gott að geta gefið af sér
og hjálpað,“ segir hún að lokum. n
FRÉTTABLAÐIÐ HELGIN 214. FEBRÚAR 2023
LAUGARDAGUR