Leikhúsmál - 01.06.1998, Qupperneq 21

LEIKHÚSMÁL
Aróru Halldórsdóttur?
Síðastliðið haust kom Ása Richardsdótt-
ir að máli við mig, og hafði fengið þá
hugmynd að gullkorn úr gömlu
revíunum væru æskileg sem fyrsta
frumsýning vetrarins hjá Kaffileik-
húsinu. Hafði hún frétt af því að
undirrituð hefði eitthvað haft með
þessa gömlu dýrgripi að gera.
Og rétt var það. Ég hafði
einmitt átt því láni að fagna að
eiga að vini leikkonu sem hét
Áróra Halldórsdóttir.
Ævintýrið í fýlgd með Róru
hófst árið 1970. Leikfélag
Reykjavíkur stóð þá í ströngu
við að safna peningum í hús-
byggingarsjóð fyrir langþráðu
Borgarleikhúsi. Kom Áróra
Halldórsdóttir þá fram með þá
hugmynd að hægt væri að afla
fjár í sjóðinn með því að sýna
brot úr gömlum revíum. En reví-
urnar höfðu átt sitt blómaskeið frá
árinu 1923, þegar fyrsta revían
Spánskar ncetur eftir Reykjavíkur-
annál var frumsýnd, og til áranna
1940-50 þegar hinn vinsæli revíuhópur
Bláa stjarnan hélt uppi fjörinu í Sjálfstæðis-
húsinu gamla við Austurvöll. En í Bláu
stjörnunni voru vinsælustu gamanleikarar
þeirra ára: Haraldur Á. Sigurðsson, Alfreð
Andrésson, Lárus Ingólfsson, Áróra Hall-
dórsdóttir, Emelía Jónasdóttir, Nína Sveins-
dóttir o.fl. Til eru gamlar myndir sem sýna
biðröðina fýrir framan Sjálfstæðishúsið. Var
þar fólk að bíða í von um að fá miða á ein-
hverja af revíum hinnar Bláu stjörnu. Og
nær þessi biðröð alla leið út í Pósthússtræti.
Svo gerðist það árið 1970 að ég mætti á
fund uppi á lofti í gömlu Iðnó. Hafði ég ver-
ið kosin í fimm manna nefnd sem átti að
hleypa af stokkunum hugmynd Áróru um
húsbyggingarsjóðsskemmtun með gömlum
revíum.
Setti fundarmenn hljóða eftir að Áróra
hafði lesið fyrir okkur nokkra þætti úr gull-
kornunum sínum og meira að segja hafði
hún fyrir því að leika fyrir okkur og syngja
söngnúmerið sitt og Jóns Aðils úr revíunni
Allt er í lagi lagsi minn. Sá söngur var saminn
af vini Róru Emil Thoroddsen (Róra varð
alltaf svo hlý í augunum þegar hún minntist
þessa vinar síns) sem átti svo stóran höfund-
arþátt í söngvum og þáttum í gömlu revíun-
um. „Ó hann Emsi,“ sagði Róra alltaf. „Hann
kom svo oft og bjargaði revíuskútunni þegar
allt var að sigla í strand af hugmyndaleysi. Þá
kom Emsi með nýjan söng eða þátt sem sló í
gegn.“ Og auðvitað höfðu Jón Aðils og Róra
lagt Reykjavík að fótum sér árið 1941 en þá
sungu þau Mömmuleikinn hans Emsa upp-
áklædd sem krakkalingar með skoppara-
gjörð og dúkkuvagn.
En víkjum aftur til fundarins niður í Iðnó.
Þar sem fjáröflunarnefndin hafði hlustað
hljóð á lestur Róru. Ekkert okkar hugsaði út
í það þá hvað heppin við vorum að eiga hana
Róru með okkur í húsbyggingarbrallinu.
Ekki bara það hvað frábær gamanleikona
hún var heldur líka það að hún var ástríðu-
fullur safnari. Og var þessari söfnunar-
áráttu hennar aðallega beint að frí-
merkjum og leikritum. I leikritasafn-
inu hennar kenndi margra grasa.
Hafði hún farið leiðir sem aðrir
fínni og merkilegri leikritasafnar-
ar höfðu látið sér fátt um finnast.
En hún hafði safnað leikþáttum,
m.a. úr tímaritum eins og Æsk-
unni og Samtíðinni. Það kom
held ég hvergi út leikþáttur á
prenti sem ekki lenti í safninu
hennar Róru. Allar leikskrár
fyrri ára fundust þar, að ég
ekki tali um leikþætti revíu-
höfundanna sem þeir höfðu
snarað fram á árum áður til að
grínast að bæjarlífi og uppá-
komum í Reykjavíkurborg.
Ekki get ég sagt að þessi skrif
revíuhöfunda þriðja áratugarins
hafi fengið hljómgrunn í hjörtum
húsbyggingarsjóðsnefndar árið 1970.
Eftir lestur Róru hristu nefndarmenn
höfuðin svo hringlaði í, og lýstu síðan yfir
að þetta gamla dót með úreltum fimmaura-
bröndurum væri nú ekki líklegt til að afla
fjár til byggingar tilvonandi menningarmið-
stöðvar. Og þrír af fimm fundarmönnum
sögðu sig samstundis úr nefndinni með því
fororði að þeir mundu aldrei mæta aftur á
fund hjá slíkri skemmtinefnd. Og þarna sát-
um við Áróra tvær eftir. Ég leit á þessa smá-
vöxnu konu og spurði hikandi: „Verðum við
ekki að fá skipaða nýja nefnd?“ Róra hélt nú
ekki. Við tvær værum einmitt ágæt nefnd.
Nefnd þar sem aðeins tvær væru við stjórn-
artaumana væri vís til að koma einhverju í
verk því að í slíkri nefnd væri hægt að halda
stjórnarfundi í síma.
Og hún Áróra hafði rétt fýrir sér. Síminn
varð rauðglóandi á milli okkar. Og áður en
við var litið vorum við búnar að koma upp
fjórum húsbyggingarsjóðsskemmtunum.
Tvær þeirra voru eingöngu byggðar úr brot-
um frá gömlu revíunum og hlutu nöfnin
Það var um aldamótin og Þegar amma var
ung. Þetta léttmeti fyrri ára úr safninu henn-
21