Landsfundur Sjálfstæðisflokksins - 01.12.1967, Side 48

sem hún er, hlýtur að Íeggja höfuðáherzlu á
stöðugt samstarf við stéttasamtökin um að
hindra hættulegar verðhækkanir og halda
kaupgjaldi og verðlagi í samræmi við breyti-
legan efnahag og afkomu þjóðarinnar. En til
þess að svo megi verða, þá er óhjákvæmilegt,
að rétt sé haft við og það blasi við öllum.
Verkalýðurinn hlýtur t.d. að krefjast þess, að
hann fái sinn skerf, þegar vel gengur, og
vaxandi eftir því, sem þjóðin í heild verður
efnaðri og hefur betur ráð á að gera vel við
alla. Núverandi ríkisstjórn hefur náð betra
samkomulagi við stéttasamtökin, einnig þau,
þar sem andstæðingarnir ráða, en nokkur önn-
ur. Með þessu hefur tekist að friða þjóðfélagið
mun betur en lengi áður og er mikið vinnandi
til, að sá friður haldizt.
Ef litið er á málefnastöðuna virðist hún svo
sterk, að stjórnarflokkamir ættu að vera vissir
um sigur í kosningunum í sumar. En þá er
margs að gæta.
Stjórnarflokkarnir eru tveir. Þeir hafa nú
unnið með afbrigðum vel saman í ríkisstjórn
í nær 7% ár. Ég skal ekki fara í neinn meting
um það, hvors flokksstefnu hafi frekar verið
fylgt. Sanni næst mun það, að báðir hafa látið
ýms sérsjónarmið eiga sig, en leyst aðkallandi
vandamál í Ijósi beztu fáanlegrar þekkingar
og eftir því, sem þeim virtist þjóðamauðsyn
bjóða. En meginstefnur þessara flokka eru
ólíkar. Annar segist aðhyllast socialisma, okk-
ar einkaframtak. Nú er það að vísu svo, að í
framkvæmd hafa menn hvarvetna horfið frá
þeim fræðilegu kenningum, sem áður fyrr
sköpuðu regindjúp á milli þessara tveggja
skoðana. Fylgjendur hvorrar stefnunnar um
sig hafa ýmislegt lært af hinum og hvorki hér
né annarsstaðar hefur þeim reynst svo erfitt
að vinna saman, eins og ætla hefði mátt eftir
hinum ólíku kenningum. Það eru ekki kenni-
setningar heldur raunhæf úrræði, sem skilja á
milli giftu og ógiftu, feigs og ófeigs.
Engu að síður skulum við ekki gleyma því,
að meginsjónarmið flokkanna eru ólík, enda
hefur Alþýðuflokkurinn nú ekki viljað lýsa
yfir því fyrir kosningar, eins og gert var fyrir
kosningar 1963, að hann mundi halda áfram
óbreyttu stjórnarsamstarfi, ef til þess fengist
fylgi. Með því er ekki sagt, að stjómarsam-
starfið muni bresta eftir kosningar, ef stjórn-
arflokkamir hafa nægan meirihluta. Einmitt
vegna þess, að báðir flokkar miða við málefni,
46
er þeím auðveldara að vínna saman heldur ett
þar sem annaðhvort ræður: valdabrask eða
blind ofsatrú á löngu úrelta lærdóma. En
ákvörðunarleysi Alþýðuflokksins skapar nýtt
óvissuatriði, óvissu, er því fremur hlýtur að
hvetja Sjálfstæðismenn til harðrar sóknar í
baráttunni, sem framundan er.
Þrátt fyrir þessa óvissu, mundi ég sem sagt
telja mestar líkur á því, að ef flokkarnir tveir
fá nægan meirihluta, þá muni þeir halda
áfram samstarfi sínu eftir kosningar. Hvort
slíkur meirihluti fæst, getur hinsvegar enginn
fyrirfram séð. 1 kosningunum 1963 tapaði Al-
þýðuflokkurinn nokkru fylgi, en Sjálfstæðis-
flokkurinn vann svo á, að í heild juku stjómar-
flokkarnir fylgi sitt um nær 1%, hlutu h.u.b.
55%% af gildum atkvæðum. Slíkt atkvæða-
magn er meira en yfirleitt tíðkast, að stjómir
í lýðræðislöndum hafi á bak við sig. Aukning
atkvæðamagnsins eftir fjögurra ára stjórnar-
setu og harðan ágreining við stjórnarandstæð-
inga var óneitanlega mikill sigur. En engu að
síður er kjördæmaskipan okkar enn svo áfátt,
að Alþýðuflokkurinn missti einn þingmann án
þess að Sjálfstæðisflokkurinn bætti við sig
þingsæti, þrátt fyrir fylgisaukningu sína.
Þessi úrslit sýndu ófullkomleika íslenzku
kjördæmaskipunarinnar. Gallar hennar era
ýmsir fleiri, þó að ég telji þá ekki að sinni.
Sjálfur hefi ég ætíð verið þeirrar skoðunar, að
ef mögulegt væri að fá landinu öllu skipt í
nokkurn veginn jafnmannmörg einmennings-
kjördæmi, þá væri það bezta fyrirkomulagið.
Sú skipan þykir sjálfsögð þar sem lýðræði
stendur föstum fótum utan Norðurlanda, svo
sem í Engilsaxneskum löndum, en einmitt
þangað hafa menn sótt fyrirmyndir að nútíma
lýðræði og þingræði. Tveir stærstu flokkar
Þýzkalands hafa nú einnig komið sér saman
um að stefna að lögfestingu einmenningskjör-
dæma í stað hlutfallskosninga. Jafnframt skul-
um við þó minnast þess, að á Norðurlöndum,
þar sem búa þær þjóðir, sem okkur era skyld-
astar, og enginn efast um, að lýðræði hefur
fest öraggar rætur, þykir sjálfsagt að hafa
hlutfallskosningar. Aðalatriðið er, að hér
skiptir ekki máli fræðileg deila um kosti eða
ókosti hlutfallskosninga eða einmenningskjör-
dæma. Á Islandi hefur ekki í hálfa öld verið
möguleiki til þess að fá samkomulag um við-
hlítandi skiptingu landsins í einmenningskjör-
dæmi, og meira en lítið þarf að breytast í ís-