Arkitektúr og skipulag - 01.03.1990, Síða 84

Cólumbía.
gæði landsins sem byggt var. 3. Þar sem þetta er
einkaframtak verður það að skila hagnaði.
Jafnframt voru sett ýmis önnur markmið svo sem um
byggð í jafnvægi, úrval íbúða hvað stærð og verð snertir og
atvinnutækifæri fyrir alla. Strax í upphafi var gert reiknilíkan
(Columbia Economic Model) og voru allar ákvarðanir
byggðar á niðurstöðum úr því. Það var notað til að samræma
markmið um að verkið skilaði hagnaði, vel skipulagðan bæ og
að íbúunum yrði veitt góð þjónusta. Framtakið var háð lánsfé
og varð því að skila ágóða. Það þurfti því að sýna fram á að
bærinn væri „ söluhæf vara“ og finna lánardrottna sem hefðu
það mikla trú á framtakinu að þeir væru tilbúnir að bíða í allt
að 15 ár eftir ágóða. Líkanið var notað við hagkvæmni-
útreikninga vegna kaupa og sölu á landi, til að áætla
framkvæmdahraða og áherslur í uppbyggingu og leggja á
ráðinummarkaðs- og söluherferð. Það vareinnignotaðtilað
velja úr þeim kostum sem settir voru upp og athugað hvaða
áhrif hærra eða lægra lóða- og fasteignaverð hefði á
markaðinn, hraða uppbyggingarinnar og fjárhagslega
niðurstöðu verksins í heild. Þá var það notað til að ákveða
hvaða svæði skyldu byggjast hverju sinni. Oft voru mörg
svæði í byggingu í einu því ekki var hægt að bjóða upp á alla
fjölbreytni í íbúðarhúsnæði á einum stað. Þau svæði voru
valin þar sem talið var að sala gengi hratt fyrir sig, hefðu
minnst útgjöld í för með sér, en gátu um leið veitt þá þjónustu
og það umhverfi sem hafði verið lofað. Minnsta eining
bæjarins er þyrping. Nokkrar þyrpingar mynda hverfi og
nokkur hverfi mynda þorp. Cólumbía er í raun nokkur
„þorp“, auk miðbæjar og iðnaðarsvæða, og búa 6 til 10 þúsund
manns í hverju þorpi. Eitt markmiðanna var aðgengileg og
fjölbreyttþjónustafyriralla. I hverfismiðstöðerugrunnskóli,
dagheimili, lítil verslun, samkomuhús, sundlaug, garðar og
leiksvæði. Þessi þjónusta miðast við að þeir sem mest eru
heima við eigi stutt að sækja hana. Framhaldsskólar eru í
miðhverfi þorpanna og þar er einnig ýmis þjónusta fyrir 10 til
15 þúsund manns.
Þessi þjónusta er til staðar þegar fyrstu íbúamir flytja
inn. Miðhverfin eru ólík að yfirbragði til þess að hvert þorp
hafi sittséreinkenni. Þau eru staðsett þannig að fólk úr öðrum
þorpum getur sótt þangað þjónustu og leiðir það til samkeppni
um þjónustu við íbúana. Tvö miðhverfi eru vel sett ef þau
þjóna um þrjú þúsund fjölskyldum. I öllum miðhverfum eru
m.a. stór sundlaug, skautasvell, listamiðstöð og aðstaða til
íþróttaæfinga. Miðbær Cólumbíu þjónar aftur á móti mjög
stóru svæði, allt að 250 þús. manns. Þar eru framhaldsskóli
(college), verslanir, skrifstofur, skemmtistaðir og annað það
sem yfirleitt er í miðbæjum.
Cólumbía er ekki sjálfstætt bæjarfélag heldur heyrir
undir lögsögu Howard- héraðs, sem fyrir daga Cólumbíu var
sveitarfélag með um 45 þúsund íbúum. Bænum var heldur
ekki ætlað að vera sjálfum sér nógur heldur hluti samfélagsins
í héraðinu og í stærra samhengi hluti þéttbýlisins milli
Washington og Baltimore. Cólumbía er þar af leiðandi hluti
skólakerfis og veitukerfis Howard- héraðs. Einkabíllinn er
helsta samgöngutækið en engu að síður er þörf fyrir almenn-
ingssamgöngur. Fyrir valinu urðu litlir strætisvagnar, meðal
annars vegna sveigjanleika á akstursleiðum. Þær miðast
gjaman við þéttbýlustu hverfin, miðbæinn,verslunarkjamana
og helstu atvinnusvæðin og hafði það töluverð áhrif á skipulag
bæjarins. Um þriðjungur íbúanna á innan við þriggja mínútna
gang í næstu biðstöð en 400 m eru að jafnaði á milli stöðva.
RESTON
Reston er bær í Virginíu-fylki, um 35 kílómetra vestur
af Washington, beggja vegna hraðbrautarinnar sem liggur frá
höfuðborginni til Dulles-flugvallar.
Uppbygging Reston hófst árið 1964 og er framtak
athafnamannsins Roberts E. Simons, nafn bæjarins myndað úr
fangamarki hans. Upphaflega stofnaði hann fyrirtæki um
uppbyggingu Reston en seldi það árið 1967 Gulf Reston Inc„
dótturfyrirtæki Gulf-olíufélagsins. Reston Land Corpor-
ation, dótturfyrirtæki Móbíl-olíufélagsins, keypti síðan það
sem enn var óbyggt af landi Reston árið 1978. Samskonar
Móbfl-fyrirtæki starfa nú á um 20 stöðum í suður- og vestur-
ríkjum Bandaríkjanna. Ráðgjafar Simons fengu í veganesti
hugmyndir hans um bæinn í sjö liðum:
1. Að bjóða upp á fjölbreytta möguleika til útivistar og
menningarstarfs.
2. Að gera öllum þeim sem vilja kleift að búa í sama bæjarhluta
alla ævi með fjölbreyttu framboði á íbúðarhúsnæði.
3. Að mikilvægi og reisn hvers einstaklings skuli í skipulagi
tekið fram yfir yfirgripsmiklar hugmyndir.
4. Að fólk geti bæði búið og unnið í sama bæjarfélagi.
5. Að verslanir, þjónusta og aðstaða til tómstunda verði til
staðar strax í byrjun en komi ekki einhvem tímann seinna.
6. Fegurð - bæði náttúrufegurð og í mannanna verkum er
nauðsynleg góðu lífi og skuli því höfð að leiðarljósi.
7. Þar sem Reston er einkaframtak, verður það að bera sig
fjárhagslega svo að hægt sé að ljúka því svo sem lofað var.
Bæjarlandið er um 3000 hektarar og eru tæplega 40%
þess til útivistar. Bærinn erfimm hverfi sem hvertum sig hefur
sitt miðhverfi. Strax í upphafi var byrjað að byggja miðbæ
Reston og er það í samræmi við 5. lið markmiðanna.
Eigendur Reston gerðu aðalskipulag fyrir bæinn en
héraðsstjómin, sem æðsta yfirvald, varð að samþykkja
landnotkun og nýtingu (zoning). Deiliskipulag, af þeirri
tegund sem tíðkast hér á landi, er ekki til hjá þeim en fyrir vikið
er aðalskipulagið mun ýtarlegra. Þeir seldu síðan smærri
82