Alþýðublaðið - 06.11.1925, Blaðsíða 3

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
3
ég brotið? Pað skal ég sýna
yður,
III.
t*ér kallið mig argastahræsn-
ara. Og mér skilst á skrifiyðar,
að hræsni mín eigi einkum að
vera fólgin í þessum syndum:
1) að ég segisí skulu minnast
séra Árna í bænum mínum, 2)
að ég kveð hann með kærri
vinsemd, 3) að ég býð honum
að koma til mín og læra af
mér, 4) að ég sé sjálfur trúlaus,
5) að ég dýrki mammon.
Fyrstu syndina hefi ég skýrt
fyrir yður einslega. Pér vitið nú,
að það atriði er þann veg vax-
ið, að ég hliðra mér hjá að
sanna sakleysi mitt með þvi að
herma frá því opinberlega. En
hins vegar vona ég, að þér sé-
uð nú komnir á þá skoðun, að
fyrirbænir mínar íyrir Árna
presti brennimerki mig ekki
hræsnara.
IV.
Það er satt. Ég kveð séra Árna
með kærri vinsemd. Hvernig
ætti ég að kveðja hann öðru
vísi ? Ég hefi aldrei borið vott
af persónulegum kala til Árna
Sigurðssonar. Við höfum þekst
í mörg ár og meira að segja
verið sæmilegir kunningjar. Og
það kunningjaþel erenn óbreytt
af minni hálfu.
Séra Árni hefir aldrei gert
neitt á hluta minn. En hann
hefir vanvirt skoðanir og mál-
efni, sem ég ber fyrir brjósti.
Ég hefi að eins lýst þeim þátt-
um í eðlisfari hans, sem vita
að opinberu lífi og hafa svikist
um að starfa að almenningsheill.
Ég sýndi fram á og vítti það
miskunnarlaust, hve ósæmiiegt at-
hæfi það væri, að þeir, sem veldu
sig til að innræta almenningi
trú og skoðanir, þyrðu hvorki
að hafa trú né skoðanir vegna
þess, að þeir óttuðust almenn-
ingsálit og embættismissi. Fyrir
slíka sviksemi vítti ég Árna af-
dráttarlaust. En ég lýsti yfir
því jafnframt, að hann væri
ekki eini presturinn, sem væri
undir þessa syndina seldur.
Þorri kristinna presta mætu
mammon meira en sáluhjálpina.
Og Árni væri rétt eins og prest-
ar gerast. En ég fórnaði honum
sem lifandi dæmi um úrkynjun
og ræfilshátt prestastétíarinnar.
Og séra Árni ætti að kunna mér
þakkir fyrir þessa fórn. f*að
verður víst í eina skiftið, sem
nokkrum dettur í hug að fórna
honum fyrir réttan málstað.
Ég auðvirti ekki séra Árna.
Ég lýsti honum. Og sönn sál-
arlífslýsing getur aldrei gert
neinn að minna manni en hann
er. Árni er orsök í skapgerðar-
brestum sínum, en ekki ég. Ég
hefi ekki skapað Árna Sigurðs-
son.
Vér eigum að umbera og fyr-
irgefa þá bresti náunga vors,
sem ekki snerta beinlínis al-
menningsheill. En oss ber að
víta hlífðarlaust allar þær ávirð-
ingar, sem velferð almennings
stendur hætta af.
Ég kvaddi Árna með kærri
vinsemd vegna þess, að ég sagði
honum ekki til syndanna af
grimd og hatri, heldur afhátíð-
Iegri vandlætingu fyrir heilögu
málefni. Ég mun hafa vakandi
auga á kennidómi hans eins og
handverki annara drottins þjóna.
Undir eins og hann fer að kenna
í anda Jesú Krists, þá skal ég
verða fyrstur manna til að bá-
súna dýrð hans í blöðum lands-
ins. Og þegar ég heyri, að búið
sé að gera hann arfiausan fyrir
að lifa eftir kenningum Jesú
Krists, eins og henti hinn heil-
aga Franz frá Assisi, þá skal
ég kasta frá mér skriffærunum
og sitja í þögulli andakt við
fætur meistarans, það sem eftir
er æfidaganna.
Séra Árni Sigurðsson hefir
orðið fyrir þeim ósköpumþegar
í lifanda lífi, að alþýða fólks
hefir sagt af honum æfintýri
eins og ýmsum öðrum mikil-
mennum mannkynssögunnar.
þetta æfintýri er sagan um heim-
för hans til Haralds prófessors.
Um menn eins og Forlák helga,
Guðmund biskup góða, Jónbisk-
up Vídalín og Jesú Krist hefir
einnig myndast urmull æfintýra
og helgisagna. En sumum kann
að finnast, að þær lofi öllu
meira meistarana en þessi eina
helgisaga, sem komist hefir á
gang um Árna prest og jafnvel
þeir, sem þektu hann bezt, voru
svo einfaldir að trúa.
V.
Það segið þér einnig bera vitni
um hræsni, að ég býð Árna að
koma til min og læra af mér.
Yður finst það blægilegt, að
prestarnir geti lært af mér hjart-
ans auðmýkt og fyrirlitningu á
mammoni.
1*6118 er klámhögg hjá yður.
Ég hefi aldrei vítt neinn prest
fyrir skort á auðmýkt. Ég hefi
miklu fremur vítt þá fyrir of
mikla auðmýkt. Ég hefi átalið
þá fyrir þá auðmýkt við almenn-
ingsálitið, að þora ekki að berj-
ast fyrir einni einustu nýrri
skoðun eða kristilegri hugsjón.
Það væri sannarlega lakasta
lygin, sem hægt væri að bera
prestum á brýn, að þá skorti
hjartans auðmýkt. Flestir prestar
eru brjóstumkennanlegir aum-
ingjar fyrir of mikla auðmýkt.
Það, sem þá vantar, er sann-
færingarvissa, skoðanir, hug-
rekki, djörfung, hreinskilni, vold-
ugur uppreisnarandi gegn rang-
lætinu og ánauðinni í heiminum.
Og þetta er þaö, sem ég hefi
vítt þá fyrir. i
Dirfist þér að saka mig um
skoðanaleysi og ótta við almenn-
ingsálitið? Eruð þér svo ósvífinn
að væna mig um skort á hrein-
skilni? Áræðið þér að segja
skoðanabræörum yðar, að mig
vanti uppreisnarhug?
Hefi ég ekki bakað mér hatur
og fyrirlitningu flestra »betri
borgara« fyrir það eitt, að ég
hefi ástundað hreinskilniogþorað
að hafa skoðanir? Lifi ég ekki
fyrir þá einu, guðdómlegu hug-
sjón, að sjá morgungust nýrrar
menningar blása burt þjóðfélags-
spilaborg og trúarþoku þessarar
rangsnúnu aldar eins og ryki
af helgri bók. Og það er trúa
mín, að dagur þinnar storknuðu,
eigingjörnu vélamenningar sé
þegar hniginn til viðar.
Ég hefi yðar eigin orð fyrir
því, að »enginn núlifandi ís-
lendingur« skrifi »svipmeiri ó-
bundinn stíl en Pórbergur f*órð-
arson«; fáir séu hans jafningjar.
Hitt mun enginn bera brigður
á, sem þekkir lífskjör mín, að
ég sé jafnframt einhver fátækasti
íslendingur, sem nú ritar óbund-
ið mál. Haldið þér, að slíkur
rithöfundur þyrfti að troða stigu