Alþýðublaðið - 06.11.1925, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
endalausrar örbirgðar? Er sá
stjórnmálaflokkur, sem þér þjón-
ið, svo heimskur og andlaus,
að hann hafi enga þörf fyrir
úrvals-rithöfunda? Eða eru allir
skriffinnar hans svo fyrirferðar-
miklir í grandvöru líferni og
góðum siðum, að einum nýjum,
heiðarlegum ritsnillingi væri þar
ofaukið? Finst yður það nokk-
ur Qarstæða, að ég hefði getað
unnið mér inn fleiri skildinga
og aflað mér aurasælla álits með
því að gerast lifið og sálin í
íhaldsflokknum og skrifa and-
rfkan óhróður um samvinuu-
félög og alþýðusamtök heldur
en að beita hæfileikum mínum
í þjónustu öreigastefnu, sem ekk-
ert á til annað en hugsjónir
sinar og háðulega fyrirlitningu
hvers einasta manns, er talist
getur fær um að standa á víxil-
láni í banka? Óttist þér, að mig
hefði brostið stílgáfu til að ljúga
á við Valtý, Jón Björnsson, Sig-
urð Kristjánsson, Pál Jónsson
og fleiri ónefnda?
Búist þér ekki jafnvel við, að
orðasöfnunarstyrkur minn hefði
veriðöllu beturtryggðuráAlþingi,
ef ég hefði skrifað fræðilegar
lofgreinar um fjármálaþrekvirki
Jóns Porlákssonar og ritað sið-
ferðilegar hugvekjur til vegsemd-
ar Krossanessreið monsérs Magn-
úsar Guðmundssonar? Gerið þér
ráð fyrir, að ég hefði verið sviftur
kenslustörfum við Verzlunar-
skólann, ef ég hefðí haft sömu
siðferðishugmyndir og meistari
Jóu Brynjólfsson leðursali og
klappað fyrir trúarrógi Magnúsar
dósents Jónssonar? Eða hyggið
þér, að ég hefði verið rekinn frá
Iðnskólanum þvert á móti vilja
skólastjóra og nemenda, ef ég
hefði haft geð til að hræsna með
Knud Zimsen á bænasamkund-
um í K. F. U. M. eins og aðrir
faglærðir falsarar?
Og þó eru þetta alt hlægilegir
smámunir. Ég er albúinn að
fórna hverju sem vera skal fyrir
skoðanir mínar. Ég gæti aldrei
afneitað einu stafstriki af sann-
færingu minni hvorki fyrir upp-
hefð þessa heims né himneska
sælu. Skoðanir mínar eru rót-
gróinn vernleiki, sem ég hefi gert
að óaðskiljanlegum hluta af
mínum innra mannl með athug-
un, lestri og íhugun. Og enginn
máttur myndi megna að hagga
þeim eða breyta annar en nýrri
og betri þekking.
Mér hefir aldrei komið til hugar
að haga skoðunum mínum eftir
því, hvort hinum eða þessum
kynni að líka betur eða ver.
Skoðanaval , mitt er undantekn-
ingarlaust reist á hugmyndum
mínum eða þekkingu um mis-
mun á réttu og röngu. Mér er
það meðfæddur eiginleiki að
fylgja því skilyrðislaust, sem
ég tel sannleikanum samkvæmt.
Og þeirri sviksamlegu tilhneig-
ingu hefir meira að segja aldrei
skotið upp í vitund minni, að
»víkja ofurlitið við« hugmyndum
mínum um mismun á réttu og
röngu eftir efnum og ástæðum.
Og þó sé ég menn í öllum stétt-
um, alla leið ofan frá kamar-
mokaranum og niður til ráð-
herrans, vinna fyrir sér og afla
sér auðs og álits með því að
falsa sannleikann og svíkja skoð-
anir sinar. Ég myndi ekki af-
bera þær sálarkvalir, sem jafn-
auðvirðilegur loddaraskapur
myndi baka mér. Ef ég breytti
gegn sannfæringu minni, jafnvel
í smámunum lífsins, myndi ég
fá botnlausa fyrirlitningu á sjálf-
um mér. Dag og nótt myndi ég
þjást af andstygð og tærast upp
af samvizkubiti.
Ég vítti séra Árna eingöngu
fyrir sannfæringarskort, óhrein-
skilni og skoðanaótta. Nú dylst
yður ekki — og það hefðuð þér
reyndar átt að vita áður —, að
ég er maður, sem þori að hafa
sannfæringu, er gæddur hrein-
skilni til að halda henni á loft
og áræði til að standa við hana
í verki, hvort sem hinum eða
þessum þykir ljúft eða leitt. Og
það var einmitt þetta, sem ég
vildi kenna séra Árna Sigurðs-
syni, er ég bauð honum að
koma til mín og læra af mér.
Dulspekingur einn hefir sagt,
að hugrekkið sé undirstaða allra
annara dygða. Þetta er rétt.
Kærleikur og vitsmunir koma
að litlu liði, ef manninn skortir
djörfung til að auðsýna kærleika
og hugrekki til að hugsa. Hvað
stoðar það bróður minn, sem
staddur er í lífsháska, þótt ég
aumkist yfir hann, ef mig brest-
ur áræði til að reyna að bjarga
lífi hans? Litið á góðsama rolu-
mennið, sem skortir hugrekki
til að ganga vegu réttlætisins.
Hann hagar breytni sinni eftir
boði þeirra og banni, sem eru
honum voldugri eða viljasterkari.
Þótt samvizka hans hrópi í eyru
honum og segi: Þetta er rangt,
þá áræðir hann ekki að fylgja
röddu réttlætisins, ef skálkurinn
heimtar, að hann þjóni rangs-
leitninDÍ. Þannig getur góðsemi
hans og roluskapur orðið orsök
í óréltlæti og óþokkaverkum.
Og þær syndir eru verstar, sem
stafa af ótta við að gera guðs
vilja. Ég hefi séð marga góð-
hjartaða vini mína á hvíldar-
lausum flótta undan guðsríki af
ótta við að falla í ónáð and-
skotans.
VI.
Þér berið mér á brýn trúleysi.
Sú var tíðin, að ég var álíka
sannfæringarlaus í andlegum
efnum og séra Árni Sigurðsson.
En síðan eru nú liöin átta ár.
Ég þráði þrotlausa þekkingu. Og
ég þráði ekki að eins þekkingu
á veraldlegri vizku. Mig þyrsti
einnig í þekkingu á andlegri
speki. Ég las og íhugaði árum
saman fjölda rita um heimspeki,
spíritisma, guðspeki og ind-
verska dulspeki. Ég gekk hrein-
lega til verks og las flest af
þessu með dæmafárri reglusemi
og vandvirkni. Og með iðni og
þolinmæði hefi ég iðkað and-
legar æfingar ár eftir ár. Vakinn
og sofinn hugleiddi ég þessi
fræöi fram og aftur, velti þeim
fyrir mér alla hugsanlega vegu
og var langt kominn með að
skrifa bók um sköpunarkenn-
ingarnar. Fyrir þessa löngu og
erfiðu áreynslu öðlaðist ég full-
komna vissu um margvísleg
andleg sannindi, þar á meðal,
að sálin lifði sjálfstæðu vits-
munalífi eflir líkamsdauðann.
Ég hygg það því nokkurn veginn
falslaust, að séra Árni Sigurð-
son gséti einnig lært ýmislegt af
mér í þessum efnum.
Þetta hélt ég að þér hlytuð
að viia. En ef þér vitið það
ekki eða ef þér trúið mér ekki
og ef þér óskið að ganga úr
skugga um það, þá skuluð þér
leita fræðslu hjá þeim, sem mest
hafa umgengist mig og þekkja
mig bezt.