Alþýðublaðið - 06.11.1925, Blaðsíða 7

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
að varpa Ijósi yfir vísindamensk-
nna og réitlætið á Alþingi.
Nú hefi ég sýnt yður, að ég
hefi bæði veizt að þeim opin-
berlega, sem hafa verið með og
móti styrk ’til orðasöfnunar. En
ég hefi því miður aldrei skamm-
að nokkurn mann opinberlega
fyrir að vera móti orðasöfnun.
?eir, sem ég hefi vítt eða gert
gys að, eru flestir menn í
ábyrgðarmiklum stöðum, er all-
ur almenningur á meira eða
minna heill sina undir. Af slík-
um mönnum krefst ég að sjálf-
sögðu viturlegri skoðana, meiri
þekkingar, meiri ráðvendni,
meira réttlætis, meiri mannúðar,
meira drenglyndis, meira víðsýn-
is, meiri hreinskilni, meiri ein-
urðar, meiri sannleiksástar og
meiri höfðingsskapar heldur en
ég get heimtað af sauðsvörtum
almúganum, sem þeir hafa tek-
ist á hendur að »leiða til lífs-
ins«. Ég skygndist*um í öllum
stéttum og stöðum þjóðfélagsins.
Ég fór þorp úr þorpi, hús úr
húsi og bæ frá bæ. Ég kom til
kamarmokaranna með »súkku-
laðisvagnana«, til götusóparanna,
vændiskvenna, vinnustúlkna,
búsmæöranna, erfiðismanna, sem
bera hita og þunga dagsins á
eyrinni, sjómannanna, fiski-
kvennanna, iðnaóarmannanna,
bændanna, kaupsýslumannanna,
útgerðarmannanna, kennaranna,
lögmannanna, læknanna, prest-
anna, blaöamannanna, rithöf-
undanna, skáldanna, bankastjór-
anna, alþingismannanna, prófes-
soranna og ráðherranna. Og ég
gekk úr skugga um, að meðal
leiðtoganna voru skoðanirnar
bagsmunastrit, þekkingin dauð-
ur bókstafur, ráðvendnin ótrú-
menska, réttlætið rangsleitni,
mannúðinsjálfselska, drenglynd-
ið varmenska, víðsýnið skamm-
sýni, hreinskilnin fláttskapur,
einurðin óhreinlyndi, sannleiks-
óstin bragðvísi og höfðingsskap-
urinn lítilmenska. Og ég, sem
hefi alt af talið mig mesta smæl-
ingjann meðal hinna smæstu,
fyltist undrun og skelfingu. Og
ég settist niður og tók mér
penna í hönd til þess að bera
sannleikanum vitni.
Ef ég héfði miðað ádeilur
minar við eiginhagsmuni, myndi
ég sannarlega hafa farið öðru-
vísi að rá'öi mínu. Þér getið reitt
yður á, að þorri þeirra þing-
manna, sem ég hefi átalið i skrif-
um mínum, myndu hafa rétt
upp báðar hendur með styrk til
mín, ef ég hefði haft lyst á að
skjalla þá. Svo náin kynni hefi
ég haft af guðseðli mannlegrar
náttúru.
IX.
Þér brigzlið mér um galía og
geðvonzku. Mér hefir aldrei kom-
ið til hugar, að gallar mínir
væru ekki miklir og margir, og
þá sorgarsögu má því miður
maður manni segja. Blöð vor
og bókmentir væru fullkomnari
mannanna verk en raun ber
vitni um, ef blaðamenn vorir
og rithöfundar væru gallalausir.
Þó þykir mér það næsta senni-
legt, að kunnugum komi geð-
vonzka mín ærið ókunnuglega
fyrir sjónir. Að öllum jafnaði
er ég geðprýðin ein og góð-
menskan uppmáluð. En ég er
fæddur með þeim ósköpum að
ala sífelt 1 brjósti brennandi á-
huga á andlegum efnum. Ég
hefi lengstum lifað fyrir þekk-
ingu og verið fanginn af skoð-
unum og hugsjónum. Og ég fyll-
ist sársauka og vandlætingu,
þegar ég heyri hina voldugu
morðkvörn auðvaldsins maia
meginþorra mannkynsins niður
í ánauð, dauða og tortímingu.
Og ég get ekki á mér setið að segja
þessum samvizkulausu mölur-
um mammons afdráttarlaust til
syndanna. Ég tala til gervalls
mannkynsins, þó að örlögin hafi
gert mig svo hlægilegan að skrifa
mál, sem einar 100 000 manna
eru færar um að stafa sig fram
úr.
Við erum báðir geðvondir
siðameistarar í þessum skiln-
ingi. En munurinn á hinni úr-
illu spádómsgáfu okkar er þessi:
Þér skammið þá, sem risa
gegn íhaidsstefnunni.
Ég víti þá, sem viðhalda henni.
í*ér verjið kröftum yðar til
þess að halda hlifiskildi yfir
gcrspiltu og úreltu menningar-
leysi.
Ég kosta kapps um að rifa
það niður og ryðja nýrri og feg-
urri menningu braut.
Þér skammið smásyndir and-
stæðinga yðar, en þegið hæði
yfir smásyndum og stórsyndum
flokksbræðra yðar.
Ég deili á stóx-syndir andstæð-
inga minna, en þegi yfir smá-
syndmn samherja minna.
Þér gerið þess vegna auka-
atriðin að aðalatriðum, en þegið
um aðalatriðin.
Ég fjalla um aðalatriðin, en
geng þegjandi fram hjá auka-
alriðunum.
Báðir erum við engu síður
hugsjónamenn. En þessi er mun-
urinn á hugsjónum okkar:
Þér fórnið mannorði yðar fyrir
yfirdrottnun íhaldsstefnunnar.
Ég legg álit mitt í sölurnar
fyrir sigur jafnaöarríkisins.
Þér bíðið eftir spámönnum,
sem starfi í anda Jóns Þorláks-
sonar og' viðhaldi siðspillingunni
með kjósendafundum og 50 anra
gengisbæklingum.
Ég vænti spámanna, sem vinni
í anda hinna voldugu mann-
kynsfræðara og skapi nýja sið-
menningu með himneskum op-
inberunum og heilögum ritn-
ingum.
Þér eruð botndreggjar deyj-
andi ómenningar.
Ég er svalalind býrrar sið-
menningar.
Þér eruð síðustu leifar gamla
tímans.
Ég er ljósberi nýrrar aldar.
X.
Þér vitnið í þessi hjartnæmu
orö Jesú Krists: »Dæmið ekki,
svo að þér verðið ekki dæmdir
. . .« Ef þér meintuð það á
raun og sannleika með þessari
áminnÍDgu, að ég mætti ekki
taka mér dómsvald yfir ávirð-
ingum annara, þá hafið þér
gleymt sjálfum yöur enn þá
einu sinni of hreinskilnislega.
Enginn hefir þrumað þyngri
refsidóma yfir brestum náung-
ans en einmitt þér. Hví dirfist
þá grunnhyggni yðar að vanda
um við mig?
En trúið þér nú i raun réttrx,
að með þessu gullvæga boðorði
hafi Kristur ráðið heiminum það
heilræði, að menn í ábyrgðar-
miklum stöðum ættu að fá að
misbeita embætti sínu óáreittir?
Einhvers staðar minnir mig hann
segja sögu af ótrúum þjóni, sem
fékk anzi slæma útreið hjá hús-
bónda sfnum. En nú í svipinn