Úrval - 01.04.1956, Page 63

ER MEYFÆÐING HJÁ KONUM HUGSANLEG ?
61
til, svo að karlkynseinstakling-
ar verði til. Blaðlýs tímgast t.
d. allt sumarið einkynja; það
er aðeins síðasta kynslóð
haustsins, sem getur af sér bæði
karllýs og kvenlýs. Þær eðla
sig og síðan verpir kvenlúsin
frjóvguðum eggjum, sem liggja
í dvala yfir veturinn. Sumir
ormar, sem lifa í sjónum, eru
þeirrar náttúru, að einstakling-
urinn byrjar líf sitt sem karl-
dýr, er framleiðir sæðisfrumur.
Þá fyrst þegar ormurinn hefur
nærzt vel og náð fullum þroska,
verður hann að kvendýri, sem
verpir eggjum. Sé ormurinn
sveltur, úrkynjast hann aftur
og verður að karldýri. Mörg
dæmi þessu lík má finna meðal
frumstæðra dýra.
Það er því ekki andstætt nátt-
úrunni, að eggfruma taki að
þroskast sjálfkrafa af óþekkt-
um orsökum. Því að einhver or-
sök er hér sjálfsagt að verki,
eins og hinn kunni lífeðlisfræð-
ingur Jacques Loeb í New York
sýndi fram á árið 1905 með
hinni fyrstu gervifrjóvgun ígul-
kerseggja. Hann gaf þeim lost
með því að stinga örlítið í þau
með hárfínni platínunál eða með
því að láta veika sýru hafa
áhrif á þau. Það var því alls
ekki frjóvgun í venjulegum
skilningi, heldur aðeins erting,
sem hafði þau áhrif á frumuna,
að hún tók að skipta sér. Sú
skipting hélt svo áfram unz úr
egginu kom lifandi ígulkersungi.
Tilraunir Loebs vöktu geysi-
mikla ahygli meðal vísinda-
manna, enda þótt hér væri raun-
araðeins um mjögfrumstættdýr
að ræða. Það liðu 30 ár áður en
öðrum líffræðingi tókst að ná
sýnu merkari árangri. Dr. Gre-
gory Pincus hélt áfram tilraun-
um Loebs á rannsóknarstofum
Harvard háskóla, en gekk feti
framar að því leyti, að hann not-
aði spendýrsegg. Fullþroska
kanínuegg voru stutta stund lát-
in í 45° C heitt umhverfi og
sett í sterka saltupplausn. Þessi
atverkun nægði til þess að egg-
in tóku að skipta sér á sama
átt og egg ígulkersins. Dr. Pin-
cus kom eggjunum aftur fyrir
í legi kanínu þar sem þau héldu
áfram að skipta sér og urðu
að kanínufóstrum. En blóðheit
dýr eru margbrotnari að gerð
og viðkvæmari en ígulker. Kan-
ínufóstrin dóu öll snemma á
þroskaskeiði sínu. Meðferðin
hefur sjálfsagt skaddað eggin.
En árangurinn var eigi að síður
merkilegur, því að hann leiddi
í ljós, að jafnvel í spendýrum
getur eggið byriað að skipta
sér án þess að sæðisfruma hafi
sameinazt því.
Þá hugkvæmdist dr. Pincus
að örva eggin kemískt án þess
að taka þau úr eggjakerfi móð-
urinnar og án þess að skaða
þau. Hann fann ráð til þess að
gefa þeim kemískt lost, nánar
tiltekið með hormónum, f hálsi
kanínunnar er taug, sem auð-
velt er að komast að. Þegar
þessi taug er ert með rafstraum,