Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2006, Blaðsíða 43
FEMINISK GAGNRYNIIAUÐNINNI
við bókmenntahefðina einnig ólík og verðskulda sérstaka kenningu um
áhrif, sem tekur mið af sálarlífi kvenna og tvíbentri stöðu þeirra innan
bókmenntasögunnar“.3 8
Líkt og Gilbert, Gubar og Miller, kýs Abel að leggja áherslu á „að
vissir tilfinningalegir hvatar haldist þeir sömu þó að menningarlegar að-
stæður séu ólíkar“ með því að safna saman textum eftdr konur úr bók-
menntum ýmissa þjóða. Sé kynferði alltaf sett í öndvegi er þó hætta á að
því verði eignaðir stöðugir og jafnvel óumbreytanlegir eiginleikar. Þó að
femínismi grundvallaður í sálgreiningu bjóði upp á athyglisverðan og
sannfærandi lestur á einstökum textum og undirstriki ótrúlega samsvör-
un í ritverkum kvenna við ólíkar menningaraðstæður, getur hann ekki
útskýrt sögulegar breytingar, mismun þjóða eða mótandi áhrif heild-
rænna og efnahagslegra þátta. Til þess þurfum við að leita út fýrir sál-
greininguna, og líta til sveigjanlegri og heilsteyptari kenningar um rit-
störf kvenna sem setur þau í vítt menningarlegt samhengi.
Skrif kvenna og kvennamenning
Ég tel kvennabókmenntir eiga heima í sérstökum flokki, ekki
frá sjónarhóli líffræði, heldur af því að þær eru í vissum skiln-
ingi nýlendubókmenntir.
Christiane Rochefort, „Forréttindi meðvitundarinnar“
(„The Privilege of Consciousness“)
Kenning sem byggir á líkani um kvennamenningu getur, að ég tel, ver-
ið gagnlegra tæki til að ræða sérkenni og mismun á ritverkum kvenna en
kenningar sem hvíla á líffræðilegum, málvísindalegum eða sálgreining-
arlegum forsendum. Hugmyndir um kvenlíkamann, tungumál og sálar-
líf kvenna eru vissulega hafðar til hliðsjónar í menningarlegri gagnrýni,
en þær eru túlkaðar í samhengi við þjóðfélagslegar aðstæður. Viðhorf
kvenna til kvenlíkamans og hlutverk hans í kynlífí og barneignum standa
1 flóknu sambandi við menningarlegt umhverfí þeirra. Hið kvenlega sjálf
má skoða sem afurð eða samsetningu menningarlegra þátta. Tungumál-
ið kemur aftur við sögu, þegar við skoðum félagslegt samhengi og þá
áhrifaþætti sem málnotkun ræðst af, mótun málhegðunar og menning-
38 Elizabeth Abel, „(E)Merging Identities: The Dynamics of Female Friendship in
Contemporary Fiction by Women“, Signs 6 (vor 1981), bls. 434.
41