Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.12.2006, Page 165
ENDURÓMUR ÚRELTRA VIÐHORFA?
við hvað nýyrði eru talin leika stórt hlutverk í málvernd. Við-
mælendurnir nefna ákveðna kosti við hana sem ekki fást með
nýyrðaleiðinni, eins og t.d. að tengslin við frummálið, oftast
ensku, haldast sem geri okkur auðveldara fyrir að hafa sam-
skipti við útlendinga, á ensku. Kannski er þetta þó ekki neitt
annað en staðfesting á því að aðlöguð orð, þ.e. tökuorð, eru
hluti af viðurkenndum íslenskum orðaforða og að svör viðmæl-
endanna endurspegli þá staðreynd.43
Auðvitað verður að hafa alla fyrirvara á slíkum könnunum eins og Hanna
gerir, en það er í meira lagi hæpið hjá Kristjáni að túlka niðurstöður
ofangreindrar rannsóknar með því einu að „niðurstöður úr skoðana-
könnuninni bendi ekki til þess að þessar raddir úr röðum menntamanna
hafi hljómgrunn meðal almennings, enn sem komið er að minnsta
kostiA44 Mér sýnist sem svo að þegar nánar er að gáð bendi rannsóknin
einmitt til þess og að sá hljómgrunnur sé nú þegar fýrir hendi.
4. Þversagnir
Það sem kannski helst einkennir umræðuna alla eru þær þversagnir sem
fínna má í henni og bent hefur verið á hér að ofan, bæði með umræðu og
dæmum. I fljótu bragði mætti kannski ætla að hér á landi tækjust á tvær
mjög mismunandi fylkingar „hreintungustefnu“ og „tökuorðastefnu“ af
einhverju tagi, en ég held að það sé ekki rétt nema að hluta til. Það má
nefnilega alveg færa rök fýrir því að báðir aðilar vilji rækta móðurmálið,
aðeins með mismunandi formerkjum. Munurinn er sá að „tökuorða-
stefnan“ viðurkennir tilvist erlendra mála og máláhrifa í málinu og vill
takast á við þau með aðlögun í stað höfnunar. Hvorugir vilja skipta út ís-
lensku fýrir ensku eða gera Islendinga alla tvítyngda eins og stundum
heyrist. Hvort tveggja er vafalaust ómögulegt eins og á stendur, það yrði
ekki nein staðalenska sem út úr slíkum málaskiptum fengist, né heldur
tvítyngdir einstaklingar eins og þeir sem læra tvö og jafnvel fleiri mngu-
mál á máltökuskeiði.
Grundvöllurinn að baki þessari umræðu allri er móðurmálið og hlut-
verk þess í samfélaginu. Eg hef haldið því fram að við upphaf nýaldar hafí
43 Sama rit, bls. 171-172.
44 Ritið 2/2005, bls. 129.