Heimili og skóli - 01.03.1973, Blaðsíða 34

þetta, án þess að sén verði teljandi áhrif
þeirra á nýrri gerð frumvarpsins og auk
þess átt orðastað við nefndarmenn á ráð-
stefnu Samb. ísl. sveitarfélaga um sama
mál og hlotið útúrsnúninga, á góðri ís-
lenzku að vísu, fyrir rök, enda því lýst yfir
af einum nefndarmanna, að þeir væru þétt-
ir og létu ekki álit annarra á sig fá. Hvers
vegna þá að fylla orðabelg þennan frekar?
rOkkur ber að þegja og þakka. Og þó.
Nú skulum við hreint ekki láta sem svo,
að ekki sé sitthvað lofsvert í frumvarpi
þessu, svo er vissulega. Hins vegar get ég
ekki leynt því, að nokkuð er vandséð, hvaða
atriði þar eru, sem ekki hefðu hæglega get-
að rúmazt innan ramma hinna gömlu laga,
enda hafa sumir grunnskóla-nefndarmenn
sannað það með störfum sínum á öðrum
vettvangi undanfarin ár.
Að því er látið liggja, að einn megintil-
gangur frumvarpsins, ef að lögum verður,
sé að jafna námsaðstöðu og er það lofsvert.
Hitt þykir mér stórum alvarlegra, þegar því
er haldið fram, að slíkt náist ekki nema
m@ð því að lengja skólaskyldu.
Það er tekið franr í athugasemdum við
frumvarpið, að 82—100% nemenda sæki
nú 3. bekk gagnfræðastigsins án skyldu, en
hins getið, að hugurinn hljóti að beinast að
,.allt að 18% íslenzkra unglinga, er ekki
sækja skóla. Við athugun kemur fram, að
hlutfallslegur meirihluti þeirra er búsettur
í dreifbýli, ýmist í sveitum eða smærri sjáv-
arþorpum, þar sem þessi bekkur er ekki fyr-
ir hendi.“ Það er sem sagt látið að því
liggja ,að með því að setja skyldustimpil á
82% nemenda, leysist vandi hinna, sem
enga aðstöðu hafa til þessa náms! Það ligg-
ur nefnilega í augum uppi, eins og semj-
endur frumvarpsins benda réttilega á í til-
2S — HEIMILI OÖ SKÓLI
vitnaðri klausu, að aðstæður eru nú ekki
fyrir hendi til að lengja skólaskylduna.
Frœðsluskylda, þ. e. skylda hins opinbera
til að sjá fyrir menntunaraðstöðu, er auð-
vitað það, sem á skortir. Fyrir hinu höfum
við reynslu, að vísu íslenzka, að þar sem
aðstaðan er fyrir hendi, er hún notuð af
96—100% nemenda.
I 91. gr. frumvarpsins segir svo: „Lög
þessi öðlast þegar gildi og koma til fram-
kvæmda svo fljótt sem aðstæður leyfa í
hverju skólahverfi að dómi menntamála-
ráðuneytisins, þó eigi síðar en innan tíu ára
frá gildistöku.“
Nú skal „enginn verða úti.“ Samkvæmt
þessu kemst hin nýja skipan á þegar við
gildistöku laganna, þar sem aðstæður eru
fyrir hendi, en hinir, þ. e. hinir margum-
töluðu dreifbýlisnemendur, sem bjarga á,
kunna að þurfa að bíða í allt að tíu ár.
Hvernig þetta jafnar aðstöðu nemenda,
hvar sem búsettir eru á landinu, er mér fyr-
irmunað að skilja og verður á að spyrja,
hvort ekki væri nú hugsanlegt, að öllu skilj-
anlegra réttlæti næðist, ef aðstaðan yrði
fyrst sköpuð í „ýmist sveitum eða smærri
sjávarþorpum“ og hyggja síðan að lengingu
skólaskyldunnar, ef hennar yrði þá þörf.
Lítum að lokum á aðra hlið málsins.
Gert er ráð fyrir og áherzla á það lögð, að
nú skuli „enginn verða úti,“ allir hljóti
námsyfirferð og efni við sitt hæfi. Einstakl-
ingskennsla er lausnarorðið, sem sjá skal
nemendum borgið. Allir skulu fá undir-
stöðumenntun til áframhaldandi náms. Það
er rétt eins og dulítill fölvi færist yfir þetta
fagra fyrirheit, þegar í ljós kemui, að er
grunnskóla lýkur, skuli nemendur ganga
undir samræmt próf í tilteknum greinum.
Hvað þá um einstaklinginn? Þennan sein-