Læknaneminn - 01.07.1979, Blaðsíða 17

lógiskt ólík, en hins vegar valda þau sömu klínisku
einkennum.
Reaktíf (functional) hypoglycaemia er ei óalgeng.
Her er um að ræða hratt frásog sykurs frá melting-
arvegi. Þessi kvilli er allalgengur meðal fólks með
ostöðuga skapgerð og er sykursýki algeng í ætt.
Hypoglycaemisk einkenni koma í ljós u. þ. b. 1%
"d klukkustundum eftir máltíð og eru gengin hjá eft-
ir um y2 klukkustund. Pathogenesis við þetta ástand
er ekki fullskýrt, en hjá þessu fólki finnur maður
gjarnan:
1) offitu, með eða án minnkaðs sykurþols,
21 dulda sykursýki,
3 ) renal glucosuria, eða
4) ekkert sjúklegt (þ. e. idiopatiskt ástand).
Reaktíf hypoglycaemia kemur fram hjá u. þ. b.
o% sjúklinga eftir magaaðgerðir (resektio, vago-
tomia eða gastroenterostomia). Skýringin getur ver-
'Ó of hröð tæming magans. Þetta veldur hröðu frá-
s°gi a sykri og eykur innrennsli vissra efna (hum-
oral factors) sem að sínu leyti örva innrennsli in-
súlíns í tiltölulega of miklu magni. Öll þessi hypo-
glycaemiköst er hægt að stöðva með því að borða
sykur og oft er hægt að fyrirbyggja þau með því að
horða kolvetnalitla fæðu, en eggjahvíturíka (mynd-
ar glúkósu hægt með nýmyr.dunl. 1 sjaldgæfum iil-
fellum getur þetta þó verið ófullnægjandi og getur
lJá meðferð með diazoxide verið til hjálpar.
Hypoglycaemia á ungbarnaaldri á rætur sínar að
rekja til vangelu hins nýfædda barns að hafa stjórn
a glúkósumagni í blóði í samræmi við þarfir líkam-
ans. Þetta er mest áberandi hjá fyrirburðum.
Arfbundin neonatal hypoglycaemia er sjaldgæf og
stundum mjög erfið viðureignar.
Orsök til „non-leucine sensitive idiopathic hypo-
glycaemia of childhood“ er eigi fullskýrð. Meðferð-
ln er venjulega sterar eða glukagon og í erfiðari til-
fellum jafnvel diazoxide. í þessu sambandi er þó
rett að geta þess að smábörn geta haft insulinoma,
þó sjaldgæft sé.
Aukið insúlínnœmi kemur fram, þegar skortur
ríhir á þeim hormónum, sem venjulega vinna gegn
verkun insúlíns eins og við vanstarfsemi heilading-
uls, nýrnahetta eða skjaldkirtils. Grunur leikur á að
í sumum tilfellum infantil hypoglycaemia sé orsökin
skortur á glukagon.-1
Lifrarsjúkdómur eða skortur á efnakljúfum. Þeg-
ar urn alvarlegan lifrarsjúkdóm er að ræða, getur
lifrin ekki að ráði myndað glykogen og að þörfum
umbreytt því í glúkósu við niðurbrot glykogens. Við
„glycogen storage disease“ er um að ræða skort
efnakljúfa í lifur, og getur hún ekki klofið glykogen
í glúkósu eða hún getur ekki myndað glykogen.
„Hereditary galaktosaemia og fructosintolerance“
orsakast af skorti efnakljúfa í lifur, er sjaldgæft og
arfbundið eins og nafnið ber með sér. Afleiðing
þessa verður hypoglycaemia, þar eð lifrin getur ekki
nýmyndað glúkósu.
Eéturverkun. Hypoglycaemia, sem orsakast af sali-
cylötum er sjaldgæf, en getur hjá einstaka fólki
valdið dauða, jafnvel eftir litla (terapeutiska)
skammta. Svipuð eiturverkun með hypoglycaemia á
sér stundum stað við neyslu efna (lyfja), sem hindra
(blokkera) monoamineoxidase. Hið sama á sér stað
við neyslu vissra eitraðra sveppategunda.
Kolvelnisskortur. Sultur einn sér veldur sjaldan
hypoglycaemia, en sultur og alkohól í sameiningu
geta valdið dauða. Hypoglycaemia í sambandi við
neyslu alkohóls orsakast af alkohóiinu sem sliku, en
ekki efnum, sem myndast við niðurbrot þess. Við
oxíderingu á alkohóli i miklu magni notar líkaminn
mest af þeim efnakljúf (cofactor nicotinamidaden-
ine dinucleolide), sem er nauðsynlegur fyrir um-
breytingu mjólkursýru í pyruvinsýru, sem að sínu
leyti er aðalforstig glúkósu við nýmyndun glúkósu.
Af þessu leiðir ófulhiægjandi myndun glúkósu og
þá ekki síst, ef kolvetnisneyslan er litil eins og al-
gengt er við langvinna alkohólneyslu, þegar neytt er
lítils eða einskis matar. Glukagon hjálpar ekki þess-
um sjúklingum, heldur verður að gefa þeim mikið
magn af glúkósu.
Sykurlap í þvagi eða við laktatio eru sjaldgæfar
orsakir hypoglycaemia. Sama er að segja um lang-
vinna líkamlega áreynslu.
Æxli önnur en insúlínœxli. Fyrir kemur að stór
æxli, oftast í brjóst- eða kviðarholi, hafi í för með
sér hypoglycaemia. Orsök þessa er óþekkt, en það
virðist ekki ósennilegt, að þessi æxli noti svo mikið
magn af glúkósu, að af því leiði hypoglycae-
mia.21’-!l Sum þessara æxla mynda reyndar insúlín-
15
læknaneminn