Úrval - 01.10.1966, Qupperneq 15

BARDAGAHVÖT DÝRANNA
13
sem helzt kemur músum til að ráð-
ast á og berjast. Hann þurfti ekki
annað en að klípa laust í halann á
karlmús, og hún sneri sér þá sam-
stundis við og reif og beit næsta
nágranna sinn.
Þegar tilfinningar og kenndir
dýranna komast í uppnám, verð-
ur slíkt einnig oft til þess, að allt
fer í bál og brand. Hvað sumar
dýrategundir snertir, geta árekstr-
ar orðið vegna kvendýranna, þótt
slíkt sé miklu sjaldgæfara en við
höfum hingað til haldið. Einnig get-
ur ástæðan verið sú, að öryggi af-
kvæmanna er ógnað eða fæða er
af skornum skammti. En flestir bar-
dagarnir virðast vera háðir vegna
virðingarstöðu í samfélaginu eða
eignarréttarins. Sérhvert dýr, sem
hefur helgað sér visst yfirráða-
svæði, sýnir árásarhneigð gagnvart
hverju því dýri, sem inn á svæðið
kemur.
Það dregur strax úr áökunum
þegar bardagi hefur verið látinn
skera úr um, hvaða dýr skuli stjórna
hjörðinni eða hópnum. Slíkt kemur
greinilega í ljós hjá hænsnum, sem
eru meðal herskáustu dýra. í til-
raunastofu einni voru 5 hænur
merktar í stafrófsröð samkvæmt
virðingarstöðu þeirra innan hóps-
ins, og bar sú, sem mestrar virð-
ingar naut, stafinn A. Síðan var
borinn fyrir þær matardiskur, en á
diskinum var aðeins nægilegur mat-
ur handa einni hænu. Allar hæn-
urnar hlupu að diskinum, en madd-
dama A teygði úr hálsinum, ýfði
höfuðfjaðrirnar og lyfti kambinum.
Hinar stönzuðu samtímis og leyfðu
henni að komast að diskinum fyrst.
Síðan var farið burt með leiðtog-
ann, maddömu A. Nú gekk mad-
dama B að diskinum. Það var ekki
fyrr en búið var að fara burt með
bæði maddömu B og maddömu C
og aðeins maddama D og maddama
E voru eftir, að allt fór í bál og
brand. Það var klórað og bitið og
margar fjaðrir fóru þar fyrir lítið.
„Þessar tvær berjast um næsta virð-
ingarsætið, þegar hinar eru farnar,
en alls ekki fyrr,“ sagði vísinda-
maðurinn, sem fékkst við rann-
sóknirnar á samfélagi hænsnanna.
„Þær þarfnast yfirráða og stjórnar
hinna þriggja til að þeim takist að
halda sér í skefjum.“
Það er oft elzta og þyngsta dýrið,
sem gerist leiðtogi hópsins. í sum-
um dýrasamfélögum er leiðtoginn
mjög mikilvægur til þess að takast
megi að halda uppi röð og reglu
og friður fái ríkt. Rannsóknir dr.
Seotts beindust því mjög að því
að athuga, hvernig dýrið gerðist
leiðtogi. Hann komst að því við
rannsóknirnar á rannsóknastofu
sinni, að leiðtoginn er oft og tíð-
um jafnframt sigurvegari og að sig-
urvegarinn skapast við það að vinna
sigur á öðrum, þ.e. við það að
standast prófraunina.
Dr. Scott og samverkamenn hans
settu tvær karlmýs í lítið búr, þar
sem dýrin áttu ekki annars úrkosta
en að berjast, eftir að hafa klipið
verið í hala þeirra. Síðan var sig-
urvegaranum att á sama hátt gegn
veikbyggðari keppinautum, þangað
til hann varð svo öruggur með sig,
að hann hætti að búa sig undir á-
tökin með því að hrista halann og
reisa hárið. Hann réðst bara gegn