Úrval - 01.10.1966, Síða 119

HVAÐ Á SÉR STAÐ ÞEGAR ÞÚ SEFUR?
117
kerfi, sem ræður fyrir svefni manns.
Delta-svefn er einkennilegt stig af
óminni. Sumar af heilafrumunum
virðast seinni að gegna kalli en
endranær, en samt er öðru nær en
heilinn sé í dái, það eru sönnur fvr-
ir því að breyting hafi gerzt á þeim
stöðvum heilans, þar sem skynjan-
ir gerast meðvitaðar, eða réttara
sagt, meðvitundin tekur á móti
skynjunum. f þessu ástandi gerist
helzt það sem síður skyldi og af-
laga fer, t.d. væta börn þá undir
sér. Þá koma hinar erfiðu svefn-
farir, börn hrökkva upp með and-
fælum, og halda áfram að hljóða
eftir að móðirin hefur tekið þau í
fang sér til að hugga þau, en eng-
an sérstakan draum muna þau þá,
og vita ekki af öðru en óttanum.
Og þó enginn skilji hvernig á því
stendur, er það einmitt í þessu á-
standi svefnsins, sem svefngengil-
inn fer á kreik.
Því hefur verið haldið fram að
svefngöngur séu í sambandi við
drauma, og menn sem ganga í svefni,
hafa sézt aka bíl sínum, klifra í
tré, og jafnvel eru dæmi til að þeir
hafi framið morð, — og kennt svo
meintum draumi sínum um. Ein-
staka sinnum hafa mennirnir, sem
hafa gefið kost á sér til þessara
rannsókna, getað munað eitthvað
sem líktist slitri úr hugsun. Vel má
vera að í þessum þætti komi fram
miklu fleiri draumar, en haldið hef-
ur verið eða sannazt hefur til þessa,
því þeir gleymist.
Erum við að horfa á kvikmyndir
í heilanum í draumi? Draumarnir,
sem við munum eru líklega hinir
síðustu í röðinni í þeim REM-þætti,
sem við vöknum af á morgnana.
Þegar maður hverfur til þessa þátt-
ar eftir hinn djúpa svefn, verða
vöðvarnir enn linari en áður. Lok-
uð augun taka snögglega að hreyf-
ast, eins og maðurinn hafi hrokkið
við, og andlitið skælist. Andardrátt-
ur og púls verða óregluleg. Blóð-
þrýstingurinn gerir ýmist að lækka
eða hækka. Þörfin fyrir súrefni
eykst, blóðrásin um heilann örvast
og blóðhitinn í heilanum hækkar.
Adrenalhormón aukast í blóðinu.
Það er eins og hvesst hafi snögg-
lega, og ástandið er ekki ólíkt því
sem gerist þegar maður verður
hræddur, en samt hefur ekki tekizt
að finna ótvíræðan tengilið milli
þessara breytinga og draumsins.
Menn hafa sagt að sig hafi verið að
dreyma hina þægilegustu eða mein-
lausustu drauma, þó að slíkur
stormur hafi virzt geisa.
Tilraunir sanna það að draumar
eru jafn lengi að gerast og þeir virð-
ast vara, eða mundu vara ef þeir
gerðust raunverulega, en samt ger-
ast sumir á örstuttu augabragði.
Hver sem skoðað hefur hálfopin
augu dreymandi kattar eða rakka,
eða hreyfingar augnanna undir lok-
uðum brám hjá ungbarni, mundi
ekki trúa öðru en að þetta þýddi það
að dreymandinn sæi eitthvað fyrir
innri augum, sem gerðist í tímaröð
og líktist kvikmynd. En ekki þarf
svo að vera. Augnahreyfingarnar
koma líka fram hjá fólki, sem fæðzt
hefur blint, og dreymir aldrei að
það sjái neitt, heldur eru draumar
þess nær eingöngu bundnir breifi-
skyni og heyrn. Læknar hafa lengi
gizkað á að erfiðir draumar geti