Úrval - 01.05.1967, Blaðsíða 16

14
ÚRVAL
lækkaður. Hin 20 metra lækkun-
in mundi tákna raunverulega lækk-
aða vatnshæð, svo framarlega sem
ekki væri um eðlilegt brottrennsli
að ræða, sem gæti einnig haft þau
áhrif, að vatnshæðin lækkaði.
Nú koma aðrar aðstæður til sög-
unnar. Vatn undir borunarþrýst-
ingi síast miklu hraðar burt frá
vatnsæðum en vatn, sem er undir
minni þrýstingi, þar eð borunar-
þrýstingurinn stuðlar beinlínis að
því að hrinda vatni burt frá vatns-
æðinni. Vinnsla viss vatnsmagns við
minni þrýsting hefur það í för með
sér, að vatnshæðin lækkar talsvert
minna en þegar vinnslan fer fram
með hjálp borunarþrýstings.
Þetta þýðir í rauninni, að sé tek-
ið til að dæla vatninu upp úr neð-
anjarðaræðunum í stað þess að láta
það stíga upp um borholur (brunna),
gæti slíkt aukið það vatnsmagn,
sem aðgengilegt er til vinnslu. Þegar
vatnshæð vatnsæðanna lækkar
raunverulega, mun streyma að vatn
frá þeim hlutum eyðimerkurinnar,
sem munu halda áfram að verða
eyðimörk (nothæfum), til þeirra
svæða, þar sem dæling er álitin vera
hagkvæm. Þar má reikna með slíku
varanlegu aðstreymi til ræktunar-
svæðanna frá auðnunum. Slíkum
hagkvæmum árangri er einungis
hægt að ná, ef slíkar framkvæmd-
ir eru undirbúnar af mikilli fyrir-
hyggju og um er að ræða allsherj-
ar framkvæmdaáætlun, sem nær til
hverrar vatnsæðar á hverju svæði,
er grundvallast á rannsókn og kort-
lagningu vatnsæðarinnar og sér-
kenna hennar. Sameinaða ara-
biska lýðveldið er reiðubúið til þess
að reyna þessa tækni í Nýjadal i
vesturhluta egypzku eyðimerkur-
innar og hefur farið fram á efna-
hagsaðstoð á vegum Þróunaráætlun-
ar Sameinuðu þjóðanna og tækniað-
stoð á vegum FAO.
Neðanjarðarvatn er lykillinn að
hvers konar þróunarframkvæmdum
á Saharasvæðinu. Ef gera á áætlan-
ir um þróun og framkvæma þær á
heillavænlegan hátt, verður fyrst
að fara fram rannsókn á neðanjarð-
arvatnsmagninu í heild í gervallri
Saharaeyðimörkinni. Við slíka rann-
sókn verður að taka tillit til land-
fræðilegrar skiptingar vatnsmagns-
ins og þarfarinnar á, að allir not-
endur vatnsins verði réttlætis að-
njótandi í þessu efni án tillits til
stjórnmálalegra landamæra.
Taka verður tillit til ýmissa fleiri
þátta í svo yfirgripsmikilli rannsókn.
Upplýsingum verður að safna frá
hinum ýmsu ríkjum, sem teygja sig
inn í Saharaeyðimörkina og ráða
yfir ýmsum svæðum hennar. í
tengslum við kortlagningu vatns-
æða og neðanjarðarvatnsbirgða
verður að afla upplýsinga um vatns-
þörf, mögulegar framkvæmdaáætl-
anir, vinnslutækni og félög þau,
fyrirtæki og stofnanir, sem þörf er
fyrir til þess að framkvæma áætl-
anirnar. Að öllum líkindum mundi
árangur slíkrar allsherjar rann-
sóknar verða birtur opinberlega.
Slík skýrsla mundi verða hið fyrsta,
opinbera mat á neðanjarðarvatns-
æðum og vatnsbirgðum Sahara-
eyðimerkurinnar í heild. (Þessi
grein er í rauninni fyrsta tilraun-
in til slíks mats).
Margs konar erfiðleikar munu