Úrval - 01.11.1969, Side 19

ÖLD FRÁ FÆÐINGU GANDHIS
17
gegn eigendum vefnaðarverksmiðja,
enda þótt sumir þeirra væru vinir
hans. Verksmiðjuverkamennirnir
hétu því að grípa ekki til ofbeldis-
aðgerða, en hungrið tók samt um
síðir að grafa undan þeirri ákvörð-
un þeirra. ,,Þá rann upp fyrir mér
ljós,“ skrifaði Gandhi. Og hann tók
að fasta að svelta eins og þeir
sultu. Samningar tókust og verk-
fallið leystist. Og nú beindust augu
allra Indverja að þessum óþreyt-
andi, glaðlynda og kurteisa lögfræð-
ingi.
ÁKVÖRÐUN TEKIN UM AÐ
SÝNA ENGAN SAMVINNUVILJA
Svo gerðist einn örlagaríkasti at-
burðurinn í sögu samskipta Bret-
lands og Indlands. Þar var um mikil
átök að ræða. Og eftir átök þau
dirfðist enginn að bera brigður á,
að Gandhi væri sjálfkjörinn leið-
togi í baráttu Indverja fyrir frelsi,
að hann væri eini maðurinn, sem
Bretar yrðu framvegis að semja
við.
Það ríkti mikil ólga í borginni
Amritsar í Punjabfylki. Og Reginald
Dyer hershöfðingi birti bann gegn
öllu opinberu fundahaldi til þess
að reyna að lægja ólgu þessa. Bann-
ið var á ensku. Samt söfnuðust
10.000 Indverjar saman á opnu
svæði, er umlukt var veggjum.
Annað hvort hafa þeir ekki gert sér
grein fyrir tilkomu þessa banns eða
látið sig það engu skipta. Það mátti
heita, að það væri aðeins hægt að
komast burt af svæði þessu á ein-
um stað. Dyer varð bálreiður og
skipaði liðsveitum sínum að skjóta
á manngrúann. Hermennirnir drápu
næstum 400 Indverja og særðu rúm-
lega 1000.
Fjöldadráp þetta olli mikilli
beiskju í huga Gandhi, og líklega
hefur það orðið til þess að breyta
fyrir fullt og allt viðhorfi hans til
Stóra-Bretlands. Nú hóf Gandhi
nýjar baráttuaðferðir í baráttunni
gegn Stóra-Bretlandi. Þar var um
að ræða uppreisn, sem einkenndist
af því að sýna Bretum ekki sam-
vinnuvilja á neinu sviði. Hreyfing
þessi tók á sig margar myndir.
Hann lýsti yfir því, að Indverjar
ættu t.d. ekki að kaupa erlend fata-
efni né klæðast þeim. Og brátt tóku
Indverjar til að kasta skikkjum og
lendadúkum úr brezkum efnum á
bálkesti um gervallt landið.
En skipuleggjendurnir misstu
stjórp á þessum geysivíðtæku að-
gerðum, sem miðuðu að því að af-
neita öllum brezkum vörum. Múg-
urinn tók að fremja morð og taka
lögregluþjóna af lífi án dóms og
laga. Skyndilega lýsti Gandhi yfir
því, að herferð þessari gegn Bretum
skyldi hætt til mikilla vonbrigða
fyrir indverska stjórnmálamenn,
sem sáu nú fram á skjótan sigur,
þótt hann þyrfti ef til vill að kosta
miklar ofbeldisaðgerðir.
Gandhi sjálfum var varpað í fang-
elsi. (Hann eyddi samtals 249 dögum
í afrískum fangelsum og 208 dög-
um í fangelsi í Indlandi). Þegar hann
losnaði úr fangelsinu, tók hann til
að ferðast þorp úr þorpi og leggja
fólki lífsreglurnar. Hann hvatti til
þess, að konum yrði veitt jafnrétti
við karlmenn. Hann safnaði fé í
sjóði. Hann óf baðmullarefni í vef-
stól sínum til þess að verða fátæk-