Goðasteinn - 01.09.1969, Blaðsíða 33

reisnir. Komið var á danskri einokunarverzlun, sem mergsaug ís-
lenzkan efnahag svo, að flestir urðu jafningjar í fátækt og lítið
mátti út af bera um árferði, svo að ekki hlytist af mannfellir.
Völd danskra embættismanna jukust sífellt, komið var á einveldi
konungs og beitt hinni mestu hörku í landstjórn, löggjöf og réttar-
fari. Öll þessi meðferð dró að vonum mátt úr þjóðinni og má
segja, að um skeið horfði til landauðnar. I lok þessa ömurlega
tímabils var svo klykkt út með því að leggja niður allar fornar
þjóðlegar stofnanir í landinu eins og Alþingi og biskupsstóla og
skóla í Skálholti og á Hólum.
Allt þetta þoldi þjóðin, án þess að glata vitundinni um að hún
væri til sem sérstök heild, fólk með eigin tungu, menningu og
siðum. Þessi þjóð eignaðist spámenn, þegar mest á reið. Hún
átti Jón Arason, sem lét líf sitt fyrir frelsi og trú. Hún eignaðist
líka Skúla Magnússon, er sýndi fram. á það með orði og athöfn,
að hér mætti efla verklegar framfarir til lands og sjávar. Eggert
Ólafsson lyfti á sama tíma kyndli þjóðlegrar menningar og sjálf-
stæðrar vitundar. Margir fylgdu fast eftir brautryðjendunum, og
tími þjóðlegrar vakningar og sjálfstæðisbaráttu rann upp sem
fagur morgunn eftir langa nótt. Baldvin Einarsson, Fjölnismenn
og Jón Sigurðsson sóttu fram og mörkuðu skíra stefnu. Brátt
stækkaði sú sveit, er þeim fylgdi, og að síðustu var það þjóðin
öll.
Alþingi var endurreist, landið fékk stjórnarskrá, komið var á
heimastjórn, stofnað sjálfstætt og fullvalda ríki, lýðvcldi cndur-
reist á Þingvöllum við Öxará. Á sama tíma var og stofnað til
margþætts atvinnulífs til lands og sjávar, byggðar upp flestar
stofnanir sjálfstæðrar þjóðar, komið á fjölþættu fræðslukerfi og
öðrum mcnningar- og fjölmiðlunarækjum, öll hús og mannvirki
í landinu byggð frá grunni, vatnsföll voru brúuð, lagðir vegir,
reist orkuver, komið á nútíma samgöngutækni á láði, legi og í
lofti, skipulagt tryggingakerfi og hugsað fyrir þörfum sjúkra óg
margt, margt fleira.
Þessi bjóð hefur svo sannarlega unnið stórvirki á skömmum
tíma. Hún hefur líka í meginatriðum verið samstæð og vel vit-
andi um hlutverk sitt við að byggja hér upp gróandi þjóðlíf í
Goðasteinn
31