Goðasteinn - 01.09.1969, Page 48

cftir sig margvísleg mannvirki hjá öðrurn menningarþjóðum. Hjá
okkur er því ekki að heilsa. Hægt cr að ferðast hér svo sveit úr
svcit, að ckkert bcri fyrir augu í fljótu bragði, er minni á nema
svo sem aldarlanga þjóðarsögu. Einstaka torfkofi hangir ef til vill
uppi á stöku stað við bæi eða í nánd þeirra, en víðast eru öll hús
frá þessari öld. Svo rammt er að þessari breytingu kveðið, að við
liggur, að ein bændakynslóð sé búin að byggja tvisvar, þrisvar
upp öll hús á sömu jörðinni. Þctta er afrek, en þó ekki cins að-
dáunarvcrt og strit horfinna kynslóða við húsabætur, húsabætur,
scm aldrei tóku enda í búskapartíð hvcrs bónda. Vor og haust
var unnið að því að endurbyggja cða hressa við einhvcr hús á
bænum. Vandlega hlaðnir veggir snöruðust fyrr en varði. Grjót
skorti ckki til veggjagerðar, en efni til að binda það varanlcga var
ekki fyrir hendi og því stendur naumast hér steinn yfir steini
frá fortíð. Tunga og þjóðleg menning eru haldvitni okkar um
það, að hér búi þó gömul þjóð með mikla örlagasögu.
En crum við þá gersnauð að söguminjum á víðavangi? Fjarri
fcr því. Hvergi cr liægt að fara svo um gamlar byggðir, að ekki
gægist gömul garðbrot og gamlar húsarústir upp úr yfirborði
Landsins, cn oftast erum við svo hraðfara, að við gefum þeim
engan gaum. Bóndinn, sem á landið, hefur þessar minjar for-
tíðar oft fyrir augum, en hvcrs virði eru þær fyrir hann? Hefur
hann nokkrar skyldur gagnvart því lífi, sem þarna hefur verið
lifað, gagnvart þeirri sögu, sem þarna býr í mold? Hefur hann
nokkrar skyldur nema, gagnvart því kalli að sjá sér og sínum
borgið? Og það kall heimtar ný hús og víðari túnvelli.
Kannske er gamla rústin einmitt þar, scm nýtt hús á að rísa,
cða til baga fyrir vinnuvélarnar, sem fara eiga um túnið, og hver
er þá réttur hennar? Skiptir þá nokkru máli, þó þarna fari ör-
nefni eða saga forgörðum? Skiptir nolrkru máli, hvar gamli bónd-
inn átti sér akurgerði, kvíar eða stekk, lrvar krossgarðurinn var til
skjóls fyrir búfénað í hrakviðrum, hvernig bærinn hans var að
húsaskipun? Varla að það skipti máli, hvar hann var lagður til
hinztu hvíldar með skylduiiði sínu.
Kirkjugarðarnir í landi víðáttunnar eru e.t.v. í vegi fyrir mann-
virkjum nútímans og þá er jarðýta hagkvæm við að ýta þeirri
46
Goðasteinn