Víðförli - 01.06.1950, Page 69

ÍSLENZKAR BIBLÍUÞÝÐINGAR
67
VI.
Þriðja biblíuútgáfan er Biblía Steins biskups Jónssonai, sem
venjulega er ársett 1728, enda ber hún á titilblaði það útgáfuár.
En það er raunar upphafsár prentunarinnar, sem tók með miklum
töfum a. m. k. 6 ár, lauk ekki fyrr en 1734.1 — Þarna urðu ýmiss
konar umskipti, hið ytra sem innra. Steinsbiblía var prentuð tví-
dálka og er meðfœrilegri en eldri Biblíurnar, af því að hún er í
minna broti, en jafnframt þykkari og þess vegna oftast hundin í
tvö bindi. Að flestu leyti er veruleg afturför að frágangi frá fyrri
Biblíunum. En meiri er þó breytingin að öðru leyti. Hér eru niður
felldir formálar Lúters, sem verið höfðu í eldri útgáfunum. Og
loks er höfuðatriðið, hve máli þýðingarinnar er stórkostlega spillt.
Konungur hafði 1723 lagt fyrir Stein biskup að endurskoða
Biblíuna íslenzku og fella hana eftir föngum að nýjustu biblíuút-
gáfunni dönsku. Steinsbiblía er því Þorláksbiblía endurþýdd, lík-
lega eftir útgáfu Hans Svanes frá 1647, og er eina prentuð biblíu-
gerð íslenzk, sem hefur dönskuna sem aðaltakmark, enda talar
Steinn biskup sjálfur um þessa Biblíu, „sem eg hefi eftir kongl.
Majts. befalning verterað sem næst kunni að verða dönskunni.“2
Og til þ eirrar hlítar er danskan hér þrædd, að annars vegar eru
ýmsar þýðingarvillur, af því að sem líkast orð er upp tekið því,
sem er í dönskunni, en þess ekki gætt, að það er annarrar merk-
ingar (t. a. m. Orskv. 31,29: Ríkdómurinn aflaði margra dætra:
Rigdom avlede mange Dotre),3 og svo er mál Steinsbiblíu óís-
1) Skv. eftirriti á hókmenntasögudrögura Grunnavíkur-Jóns segir Steinn
hiskup sjálfur um Biblíuna í ævisöguágripi slnu, er hann samdi á 80. ald-
ursári haustið 1739 og sendi Jóni: „Hennar þrykking enduð 1734.“ (JS 96,
4to). Jón Þorkelsson Skálholtsrektor segir, að útgáfuverkið haíi staðið frá
1728—1736 (Ævisaga I, 414; röng er því vafalaust tilgáta útgefanda ævi-
sögunnar, I, 55 nm.).
2) Fyrrnefnt sjálfsævisöguágrip Steins Jónssonar, JS 96, 4to.
3) Um rangþýðingar Steinsbihliu, sjá Harboe, Dánische Bibliothec. VIII,
134—41. Um hana hafa annars margir farið hörðum orðum, t. a. m.: Hend-
erson: Iceland II, 295; Haraldur Níelsson, Studier, 188; Jón biskup Helga-
son: Iíristnisaga Islands II, 231.