Börn og menning - 2024, Blaðsíða 43

41
b&m
SAMASTAÐUR BARNABÓKMENNTA:
um íslenska
barnabókasafnid
Fyrstu hérlendu börnin sem fengu bók sérstaklega
ætlaða fyrir sig lásu líklegast Sumargjöf handa börnum
undir lok 18. aldar. Í henni lærðu þau hvernig færi
fyrir krökkum sem hegðuðu sér ekki skikkanlega og
með lestri bókarinnar eignuðust þau sameiginlega
reynslu í gegnum viðkynnin við óþekktarormana í
sögunum og hrakfarir þeirra.
Við fyrrverandi börn sem ólumst upp á Íslandi á
seinni hluta síðustu aldar eigum mörg og jafnvel
flest sameiginlegar minningar og æskuvini úr heimi
bókanna, sem er dýrmætara en við gerum okkur
endilega grein fyrir. Við upplifðum sorgina með
Jóni Oddi og Jóni Bjarna, fylgdumst með Emmu
öfugsnúnu klæða fótleggina í ermarnar og hlógum
að ruglinu í rassálfunum. Stundum þvældumst við
undir Reykjavík í fylgd krókófíla, prófuðum að
flytja til Kanada með Elíasi og við lærðum að jarð-
skjálftar verða þegar tröllin elskast í fjöllunum.
Barnamenning brúar einnig kynslóðabil, líkt og
þjóðsögurnar eða litlu smábarnabækurnar sem hafa
fylgt íslenskum börnum frá miðri síðustu öld.
María Hjálmtýsdóttir
Sameiginlegur barnabókaarfur tengir okkur á fjöl-
marga vegu, en sjaldan hefur verið jafn mikilvægt
að hlúa að og efla samkennd og tengingu milli fólks
eins og í nútímanum.
Varðveisla og vinnuaðstaða
Á Íslandi hafa barnabókahöfundar og myndhöf-
undar aldrei átt sinn eigin samastað og frumritum
barnabókateikninga er hvorki safnað markvisst né
þau varðveitt sérstaklega nema hjá höfundunum
sjálfum. Fræðafólk sem hyggst rannsaka barna-
bækur á íslensku hefur hvergi aðgang að heild-
stæðu safni þar sem hægt er að grúska og gramsa
en þær eru ófáar fræðigreinarnar sem eiga snertifleti
við barnabækur á einhvern hátt. Sagnfræðingar, fé-
lagsfræðingar, bókmenntafræðingar, þjóðfræðingar,
þýðingafræðingar, listfræðingar, mannfræðingar,
kynjafræðingar, bókasafnsfræðingar, íslenskufræð-
ingar, uppeldis- og menntunarfræðingar, ritlistar-
og ritstjórnarnemar, myndlistarfólk og ófáir fleiri