Skógræktarritið - 15.12.1998, Síða 17

, Mikið fellur til af hvers kyns
ilátum í neysluþjóðfélagi okkar.
Sumt af þeim gæti dugað til að
skýla gróðri fyrstu tvö eða þrjú
vaxtarárin. Niðurstaðan varð sú
að plastfötur undan málningu og
öðrum efnum voru einkum not-
aðar sem skjól, en einnig plast-
brúsar af fleiri gerðum. Fjögurra
°g 10 lftra plastfötu r voru til-
reiddar þannig að botninn var
skorinn úr þeim með dúkahníf en
1 cm brún skilin eftir af botninum
kringinn í kring. Því næst var
mótavír klipptur niður í búta,
heldur lengri en tjaldhælar,
öeygður krókur á annan endann
°g hælnum síðan stungið niður
mni í fötunni þannig að hann
vísaði skáhallt út í jarðveginn og
krókurinn hvíldi á botnbrúninni.
Tveir hælar héldu hverri fötu.
Þessi skjól jafnast ekki að öllu
leyti á við V-laga skjólin, en
barna er fengið handhægt fjöl-
n°ta skjól, sem fljótlegt er að
set:ia upp, fljótlegt að kippa burtu
°g setja á nýja plöntu þegar sú
fyrri þarfnast þess ekki lengur.
Samkvæmt fenginni reynslu
henta 4 Iftra fötur prýðilega sem
skjól fyrir lerkiplöntur, en 10 lítra
fötur duga betur fyrir greni og
fnru, sem breiða meira úr sér.
Oótt skjólin séu ekki hærri en
Þetta, nægja þau til að vernda
bakkaplöntuna fyrsta veturinn,
nvftvoðungsveturinn, og næsta
surnar er hún orðin þeim mun
hraustari og þolir að teygja sig
UPP í misvindasama veðráttu
'andsins okkar. Yfirleitt fær plant-
an að halda skjóli sínu í 4 ár,
nerma rnikil þörf sé fyrir það ann-
ars staðar; það gerir enn sitt
gagn, verndar hana að hluta fyrir
skafþyl og léttir vindálag.
Það er höfuðkostur við plast-
föturnar hve fljótlegt er að koma
þeim fyrir, kippa þeim upp og
f'ytja á nýjan stað, og þær virðast
endast a.m.k. áratug en verða
stökkar með tíð og tíma. Loks er
handhægt að raða saman tveim-
ur eða þremur fötum og hækka
skjólin þannig. (15. mynd)
Það er skemmst frá því að
segja að notkun einfaldra plöntu-
skjóla gerbreytir möguleikum
áhugamannsins til að rækta upp
skóg á algerum berangri, þar sem
slíkt var nánast útilokað áður.
Ekki nóg með það, ef áhugamað-
urinn raðar saman öllum þeim
ræktunarháttum sem áður hefur
verið lýst - hinni samhæfðu alúð
- getur hann ræktað upp hraust-
an og þróttmikinn trjágróður á
skemmri tíma en líklegt var talið,
og á landi sem áður var óhæft til
ræktunar.
Þegar kom fram yfir miðjan ní-
unda áratuginn var búið að reyna
fyrrnefnda ræktunarhætti - bú-
fjáráburð, blákorn, graseyðingu
og skjól - lengri eða skemmri
tíma, og þeir virtust allir lofa
góðu. Ræktunarstörf höfðu ekki
verið stór í sniðum þann tíma og
gróðursetning ekki tiltakanlega
skipuleg - nokkur hundruð
plantna hér, nokkrir tugir þar
o.s.frv. Ég fann að slfk strjálings-
ræktun skilaði of litlu; það fór
óþarflega mikill tími í að ganga
um svæðið, velta vöngum yfir
einstökum plöntum og sjá hvern-
ig framför væri f gróðrinum. Það
hlaut að vera skynsamlegra að
taka fyrir samfelldar spildur, fylla
þær af gróðri en snúa síðan baki
við þeim og fara að undirbúa
næstu spildu. Þetta atriði skipti
sköpum f ræktun á Sólheimum
og reyndist mér eins veigamikið
til afkasta og atriðin fjögur sem
áður voru nefnd.
Árið 1988 var tímamótaár í
ræktuninni - prófsteinn á hina
„samhæfðu alúð" er ég kalla svo.
Þá var tekið fyrir samfellt svæði í
kaldri brekku móti norðvestri, er
ég hafði gefið auga nokkra hrfð
en ekki lagt í af því að hún sýnd-
ist svo óvænleg. Brekkan var fyllt
af greni, furu, brúnum alaskavíði
og lerki og öllum barrgróðri skýlt.
Svæðið sýndist afar skrautlegt
þegar skjól voru komin upp.
Gróðursetning var gisin - 3 metr-
ar milli plantna. (16. mynd)
Hálfu öðru ári síðar kom geysi-
hart skaraveður sem skemmdi
gróðurvíða um sunnanvert land-
ið. Þá kúrðu ungplöntur óhultar í
skjólum sínum og varð ekkert að
meini. Vöxtur þeirra var mjög
góður þrátt fyrir magra jörð og
algert vatnsleysi.
Hinar nýju aðferðir skiluðu ár-
angri. Óblandaður búfjáráburður
undir rætur og blákorn á yfirborði
umhverfis trjáplöntur bættu upp
hina mögru jörð, og plöntur
héldu áfram að vaxa þótt áburð-
argjöf væri hætt eftir nokkur ár.
Þær höfðu komist yfir tiltekinn
þröskuld og náð þrótti til að
sækja næringu í rýrt umhverfi
sitt.
Graseyðingarlyfið Roundup
gerði nýgróðrinum kleift að nýta
það sem honum var boðið og
búa vel um sig. Hann rætti sig vel
og fór að vaxa strax á fyrsta sumri
í stað þess að híma í svelti nokk-
ur ár.
Skjól bættu að nokkru upp lág-
an sumarhita og óútreiknanlegt,
hretviðrasamt veðurfar; þau
leyfðu barrgróðri að halda sum-
arvexti sínum án teljandi áfalla af
völdum skafbyls og stórviðra.
(17. mynd)
Hin samhæfða alúð gerði kleift
að stunda skógrækt með viðun-
andi árangri á svæði þar sem
slíkt var útilokað með innfluttum
óstaðfærðum ræktunaraðferðum.
Ekki má gleyma fimmta atrið-
inu sem fylgdi hinni samhæfðu
alúð: Að taka fyrir samfelldar
spildur, fylla þær og snúa sér sfð-
an að næstu spildu. Þetta varð
ákaflega farsæl vinnuregla, ekki
að horfa um öxl til annars en
læra af mistökum, heldur halda
áfram og fylla harðvellið af
gróðri. Hann virtist eiga rétt á
sér, hann gat þrifist þarna og
stuðlað að skemmtilegu um-
hverfi. (Hins ber að sjálfsögðu að
SKÓGRÆKTARRITIÐ 1998
15