Ársskýrsla Kvennasögusafns Íslands ... - 31.12.1975, Blaðsíða 44
41
1893 Lög um iðnaðarnám, nr. 16 16. sept, 1893. T.d, 9. gr. "Kennslu-
stúlkur eru ekki undir húsaga gefnar, kennslupiltar eru það þangað
til þeir eru fullra 16 ára." 16. grein telur upp ástæður fyrir
því að nemandi má slíta samningi við meistara, 5. ástæðan er, "ef
námsstúlka giftist", og sú 6., "ef námsstúlka er til heimilis hjá
kvonguðum lærimeistara, og kona hans deyr eða hættir samvistum
við hann."
1905 Verkalýðs- og sjómannafélagið Bjarmi á Stokkseyri, sem stofnað
var 1904, auglýsir fyrsta kauptaxta sinn 8. febrúar 1905, t.d.
frá 1. apríl 20 aura á klt. fyrir karla og 15 aura á klt. fyrir
konur, og frá 1. júlx til 10. sept. lægst 30 au. á klt. fyrir karla
og 20 au. f. konur. - Verkamannafélag stofnað á Isafirði setur
svipaða taxta 1906. í dómnefnd um taxtabrot var Margrét Magnús-
dóttir. (Ár og dagar).
1911 Lög um rétt kvenna til embættisnáms, námsstyrkja og embætta, nr.
37 11. júlí 1911 1. gr. Konur eiga sama rétt og karlar til að
njóta kennslu og ljúka fullnaðarprófi í öllum menntastofnunum lands-
ins. 2. gr. Konur eiga sama rétt og karlar til hlutdeildar í
styrktarfé því, sem veitt er af opinberum sjóðum námsmönnum við
æðri og óæðri menntastofnunum landsins. 3. gr. Til allra
embætta hafa konur sama rétt og karlar, enda hafa þær og í
öllum greinum, er að embættisrekstri lúta, sömu skyldur og karlar."
1914 Fyrsta verkakvennafélag á íslandi stofnað í Reykjavík 25. október
1914: Verkakvennafálgið Framsókn. (Afmælisrit félagsins, 25 og
50 ára. Kvenréttindafélag íslands 40 ára, bls.^110-115. Vinnan,
afmælishefti. ASÍ 50 ára 1966, bls. 47, Felagsmál á íslandi,
1942 bls. 231).
1915 Lög um verkfall opinberra starfsmanna, nr. 33 3. nóv. 1915. Til-
efni þessara laga var að símamenn, sem nokkru áður höfðu stofnað
félag, hugðust gera verkfall. Félag íslenskra símamanna hefur
útgáfu félagsblaðs. (Símablaðið 40 ára 1955).
1916 Alþýðusamband íslands stofnað 12. mars 1916. Verkakvennafélagið
Framsókn var eitt af stofnfélögum. Jónína Jónatansdóttir var í
fyrstu stjórn ASÍ. Karólína Siemsen var einnig með að undirbún-
ingi. (Vinnan ASÍ 50 ára, Félagsmál, 1942, Ár og dagar).
1919 Fyrsta stéttarfélag sérmenntaðra kvenna stofnað í Rvk 2. maí 1919
Ljósmæðrafélag íslands. Tilgangur fyrst og fremst að fá bætt
launakjör og menntun stéttarinnar. Gefur út Ljósmæðrablaðið frá
1922. (S.J. bls. 64-70, Landsfundargerð KRFÍ 1938, 16-17).
Næsta stéttarfélag kvenna (í BSRB) er stofnað sama ár í nóvember:
Félag íslenskra hjúkrunarkvenna (nú Hjúkrunarfélag íslands). Til-
gangur að aðstoða stúlkur til hjúkrunarnáms og gæta hagsmuna hjúkr-
unarkvenna í hvívetna. (Hjúkrunarsaga, 1969).
Samstarfsnefnd launamála á Alþingi kemur fram þrennum lögum um laun
opinberra starfsmanna:
Nr.71 28. nóv. 1919, lög um laun embættismanna. Lægst launuðu
embættismennirnir eru talsímakonur við hæjar-
símann í Reykjavík og kennari við Málleys-
ingjaskólann.
Nr. 75 28. nóv. 1919,lög um skipun barnakennara og laun þeirra. -
15. gr. "Öll ákvæði um kennara í lögum
þessum eiga og við kennslukonur."
Nr. 76 28. nóv. 1919, Yfirsetukvennalög. - Grunnlaun hækka í 200
kr. og viðbótin fyrir hverja 50 fram yfir
300 í umdæmi í 10 kr. Auk þess aldursuppbót
þrisvar, 25 kr. á 5 ára fresti. (S.J. bls.
70).
Samband íslenskra barnakennara stofnað. í fyrstu stjórn var Svafa
Þórleifsdóttir.
1921