Ný kynslóð - 23.06.1968, Blaðsíða 2

Ný kynslóð - 23.06.1968, Blaðsíða 2
2 NÝ KYNSLÓÐ Frú Sigrún Júlíusdóttir legg- ur stund á þjóðfélagsfræði við háskóla í Svíþjóð. Hún styður dr. Kristján Eldjárn í væntan- legum forsetakosningum, og varð vel við þeirri málaleitan blaðsins að svara nokkrum spurningum vegna kosninganna. — Hvaða kostum parf forseti Islands aS vera búinn aS pínum dómi? —■ Sem fulltrúi 'þjóðaritinar út á við þarf Itann að hafa góða þekkingu á innlendum sem erlendum málefnum. Eg tel það talsverðan kost, ef horft er í fjármál, að hann mikli ekki fyrir sér um of mikilvægi ytra borðs embættis- ins. Heilbrigð stjórnmálaleg afstaða hans ætri að vega þyngst sem embætrisfull- trúa þjóðarinnar. —- Lítur pú á tilvonandi kosningar sem tafl milli tveggja manna einvörS- ungu eSa ef til vill einnig tveggja and- stæSra sjónarmiSa. — Ef um væri að ræða val rnilli tveggja jafnvígra einstaklinga og þeirra persónulega hags af embætrinu, væri að mínu áliti ekki ómaksins vert að bera það undir þjóðina. En nú er hér um að ræða tvo ólíka menn, sem hafa ólíka afstöðu til embættisins, og því hljóta þessar kosningar að snúast um málefni, frcmur en menn. Guðmundur Ileiðar, sjómaður, var staddur í matstofu Hafnar- búða. Við spurðum hann um af- stöðu hans í forsetakosningun- um. Guðmundur sagðist kjósa Kristján Eldjárn 30. júní og ástæðan fyrir vali sínu væri sú að hann teldi Kristján Eld- járn geta stuðlað að einingu þjóðarinn- ar. Eá kvaðst Guðmundur Heiðar vera andvígur því, að stjórnmálamenn sætu í stó'li forseta Islands. Við hittum að máli Halldór Júlíusson, tollvörð, þar sem hann var að störfum um borð í Krónprins Friðrik. Halldór sagði: — Ég kýs Kristján Eldjárn vegna þess að hann er hlutlaus í pólitík og getur þess vegna náð betri yfirsýn yfir heildina heldur en hinn frambjóð- andinn. — Ég get ekki ímyndað mér annað en að Kristján fari með sigur af hólmi í þessum kosn- ingum. Hvar sem maður kem- ur hittir maður stuðningsmenn hans, — úr öllum flokkum og stéttum, og það er greinilega mikill einhugur ríkjandi, — sagði Jóhannes Atlason íþrótta- kennari og knattspyrnumaður í stuttu viðtali við blaðið. — Telur þú, aS pessi einhugur stafi af pví, aS hér er um aS rœSa óflokks- bundinn mann? — Já, sjálfsagt mikið til. Það er nei- kvætt að mínum dómi fyrir forsetafram- bjóðanda að hafa haft of mikil afskipti af stjórnmálum og hafa alla tíð verið baráttumaður fyrir einn stjórnmálaflokk. — Ymsir hafa haldiS pví fram, aS stuSningur fólks viS dr. ICristján Eldjárn stafi af pví aS paS geti ekki unnt dr. Gunnari Thoroddsen forsetastólsins. Tel- urSu, aS petta eigi viS rök aS stySjast? — Nei, bað held ég ekki. Ég er þeirr- ar skoðunar, eins og sjálfsagt margir aðr- ir, að Gunnar Thoroddsen hafi marnt o gott til brunns að bera, og gæti áreiðan- lega gegnt forsetaembættinu vel. Það sem hann hefur einkum á móti sér eru hin miklu afskipti hans af stjórnmálum, og eins það, að hann hefur líklega um langt árabil stef.nt að Bessastöðum. En þetta ræður ekki afstöðu minni né ann- arra stuðningsmanna dr. Kristjáns. Við kjósum hann vegna þess að við viljum fá hann sem forseta, en ekki endilega af því að við viljum stuðla að falli dr. Gunnars. Kristján Eldjárn er að mínum dómi búinn flestum þeim kostum, sem forseta mega prýða. Hann er mennt- aður maður og gáfaður, hlutlaus f stjórnmálum og ekki sízt einstaklega alþýðlegur í allri framkomu og tildurs- laus. Þá hefur hann víðtæka þekkingu á íslenzkum þjóðmálum bæði fyrr og síðar og sú bekking ætla ég að sé hald- betri en einhliða pólitísk reynsla. Fyrir utan Hafnarbúðir hitt- um við að máli Guðmund Þórð- arson járnsmið sem sagði: — Kristján Eldjárn er að mínum dómi mjög frambærilegur maður í for- setaembættið. Hann hefur staðið sig mjög vel í sinni stöðu, og sýnt þar og sannað, að hann hefur menntun, framkomu og hæfileika til að gegna ábyrgðarstöðu á borð við forsetaembætt- ið. Og enda þótt ég sé sjálfstæðismað- ur, finnst mér það ekki koma málinu við, þegar gengið er að kjörborðinu — forsetakosningarnar eiga að vera óháð- :ar flokkspólitík. Forsetaefni og þjóðvörn Hinn 1. október 1946 var stofn- að í Reykjavík félag, er hlaut nafnið Þjóðvarnarfélagið, og hóf það strax útgáfu blaðsins Þjóð- vörn. Ástæðan til þessarar félags- stofnunar var beiðni Bandaríkja- stjómar um aðstöðu á Keflavík- urflugvelli, og fyrir Alþingi lá þá samningsuppkast um það efni. Þar sem fjölda manna þótti samnings- uppkast þetta ekki tryggja nógu vel óskorðan rétt íslendinga yfir landi sínu, vair félagið stofnað til þess að tryggja þann rétt. og berj- ast gegn hvers konar erlendri á- sælni. Að stofnun félagsins stóðu fjöl- margir þekktir menn úr öllum stjórnmálaflokkum, og til þess að menn geti áttað sig á því, hverjir það hafa verið, skulu hér birt nöfn þeirra, sem þar fóru fremstir í flokki: í fyrstu stjórn Þjóðvarnarfélags- ins voru: Frú Aðalbjörg Sigurðar- dóttir, Bergur Jónsson sakadóm- ari, Bolli Thoroddsen bæjarverk- fræðingur, Hákon Bjarnason skóg- ræktarstjóri, dr. Jón Jóhannesson, frú Sigríður Eiríksdóttir og séra Sigurbjörn Einarsson dósent (nú biskup). í ritnefnd Þjóðvarnar voru lengst af: Friðrik Á. Brekkan rit- höfundur, Hallgrímur Jónasson kennari, Klemenz Tryggvason hag- fræðingur, Kristján Eldjárn þjóð- minjavörður, Jón Hjaltason stud. jur., dr. Jón Jóhannesson dósent, Magnús Finnbogason mennta- skólakennari, dr. Matthías Jónas- son, Pálmi Hannesson rektor, frú Sigríður Eiríksdóttir og séra Sig- urbjörn Einarsson dósent. Auk þessara manna skrifuðu eftirtaldir einnig í blaðið eða stóðu að félaginu á annan hátt: Ágúst H. Bjaxnason, Einar Ól. Sveinsson, Finnur Jónsson, Benedikt. Tómas- son, Theresia Guðmundsson, Gylfi Þ. Gíslason, dr. Jakob Sig- urðsson, Sigurður Magnússon, Jónas H. Haralz, Bergur Sigur- björnsson, Eiríkur Pálsson, auk fjölda annarra. Eftir þennan lestur ætti mönn- um að vera ljóst, að félagi þessu var ekki ætlað að vinna gegn sam- skiptum íslendinga við aðrar þjóð- ir, eins og stuðningsmenn Gunnars Thoroddsen hafa reynt að telja lcjósendum trú um í málgagni sínu. Öll starfsemi félagsins og skrif Þjóðvarnar miðuðu að því, að rétt- ar íslands yrði gætt sem bezt og sjálfstæði landsins yrði tryggt. Dr. Kristjáni Eldjárn er vissu- lega sæmd af því að hafa starfað í þessum félagsskap og þannig staðið vörð um sjálfstæði íslands með öðrum mætum mönnum. Hér eru að lokum birtar nokkr- ar tilvitnanir, sem lýsa vel þeim anda sem ríkti við stofnun Þjóð- varnarf élagsins: „Mér virðist, að ekki þurfi lengi að velta vöngum yfir því, að her- stöðvar erlends ríkis í landi ann- arrar þjóðar höggva stórt skarð í umráðarétt hennar yfir landi sínu.“ „Þótt það veldi, er verndina takist. á hendur, sé vinveitt oss og heiti því að forðast íhlutun um stjórn landsins, liggja í leyni margvíslegar hættur fyrir sjálfs- forræði, þjóðerni, tungu, siðferðis- þrek, hugsunarhátt, álit þjóðar- innar út á við.“ „Þegar hagsmunir verndarans og vilji íslands rækjust á, eru all- ar líkur til að vilji íslands yrði að víkja.“ „Utanríkisstefna vor hlyti að verða háð vilja verndarans. Mörg ríki, smá og stór, verða að vísu að sætta sig við allt þetta um skamma stund í styrjöld. En hitt er frágangssök að semja sig undir slíkar búsifjar á friðartímum.“ „Við Bandaríkin viljum vér að sjálfsögðu eiga vinsamlega sam- búð. En frelsi voru viljum vér ekki farga. Landsréttindum vilj- um vér ekki afsala.“ Þessar tilviinanir eru ekki tekn- ar úr blaðinu Þjóðvöm, eins og menn kynnu að álíta, heldur úr ræðu, sem Gunnar Thoroddsen hélt 1. desember 1945. Halldór S. Magnússon.

x

Ný kynslóð

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ný kynslóð
https://timarit.is/publication/1998

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.