Verkalýðsfélagið Baldur 30 ára 1916-1946 - 01.04.1946, Blaðsíða 8

2
AFMÆLISRIT BALDURS
an af minna. Dagkaup þetta miðaðist við
vinnu frá kl. 6 að morgni til kl. 8 að kvöldi.
Annars var vinnutíminn ekki háður föstum
reglum, heldur vilja atvinnurekandans.
Við fermingu og affermingu skipa var ekki
fátítt, að unnið væri í 30—40 stundir samfleytt.
Matmáls- og kaffitímar voru ekki reglu-
bundnir, þó munu á fleslum stærri vinnu-
stöðvum hafa verið teknir fastir tímar til
miðdegisverðar, en algengt var, að verkafólk-
inu væri færður matur og kaffi á vinnustað,
og át þá og drakk hver og einn þar, sem
hann var staddur, og var það til dyggða tal-
ið að vera sem fljótastur að háma í sig mat
og drykk.
Enga hvíld var að fá, fyrr en verkinu var
lokið.
Algcngt var, að verkakonur gengju að jafn-
erfiðum störfum og karlar.
Á reitunum báru þær kúffullar fiskhörur
móti karlmönnum.
Salt- og kolapoka báru þær á hakinu við
uppskipun þessara vara.
Frostkalda vormorgna úti á bersvæði hófu
þær fiskþvottinn með ])ví að hrjóta ísliúð
klakávatnsins, sem þær þvoðu fiskinn upp úr.
Fæðan var blautfiskur og tros, klæðnaður-
inn larfar, húsakynnin hreysi, og húsmunirn-
ir, kassar og samanrekin plankaborð. Þegn-
réttindin rír, en skyldurnar miklar.
Þannig voru kjör alþýðunnar, þegar hafizt
er handa um stofnun verkalýðsfélaganna hér
á landi, og þannig voru kjör verkafólksins á
ísafirði fyrir einum þrjátíu árum, er verka-
lýðsfélagið Baldur var stofnað.
Þótt undarlegt megi virðast, hefst félagið
lítið handa í sjálfum kaupgj aldsmálunum.
Á fyrstu félagsfundunum er að mestu leyti
rætt um bjargræðis- og mannúðarmál al-
mennt.
Rætt er um sjúkra- og slysatryggingar, og
strax í upphafi er stofnaður sérstakur sjúkra-
sjóður innan félagsins.
1 október 1916 kom fram tillaga á félags-
fundi þess efnis, að félagsmenn ynnu ekki
nema 10 stundir á dag.
Tillaga ])essi þótti ganga of langt í þá daga
og var felld með tveggja atkvæða mun.
Á sama fundi var samþykkt að kjósa nefnd
„til að fá samband við háseta um að vinna
ekki landvinnu fyrir lægra kaup en verka-
menn almennt", en á það vildi nokkuð skorta
fyrstu ár alþýðusamtakanna, að þessar tvær
stéttir sýndu hvor annari nægan skilning á
félagsmálum ])eirra.
Fyrt í stað heitir félagið átökum sínum til
að fá vinnutímann í manneskjulegra horf, og
að því rekur, að vinnudagurinn er viður-
kenndur 10 stundir.
Það er fyrst á félagsfundi 28. jan. 1917, að
hreyft er undirbúningi að þvi að hefjast
handa um að fá hækkuð vinnulaun.
1 uppkasti ])ví að kauptaxta, er fyrir fund-
inum lá, er svo ákveðið, að kaup karla skuli
vera 45 aurar á klukkustund. Fast mánaðar-
kaup kr. 150,00 yfir sumarmánuðina, en kr.
80,00 yfir vetrarmánuðina.
Umræðurnar á fundinum urðu heitar, og
sýndist sitt hverjum. I fundargerð þessa fund-
ar segir svo:
„Urðu um þetta snarpar umræður, nærri
úr hófi“.
Kemur greinilega fram, að andmælendur
taxtans óttast atvinnusviptingu, ef félagið fari
að raska þeirri hefðbundnu venju, að atvinnu-
rekandinn ráði einn öllu um kaupgjaldið.
Þegar þessar fyrstu fálmkenndu tilraunir
félagsins eru gerðar til að undirbúa sóknina
fyrir hækkuðu kaupgjaldi, þá er vöruverð
komið upp úr öllu valdi, melís lcostar þá kr.
2,40 hvert kg., hveiti kr. 1,50 kg. og margarín
kr. 3,50 kg„ svo að dæmi séu nefnd.
Væri ekki úr vegi, að við nú í dag leggðum
niður fyrir okkur, hversu góðu lifi okkur tæk-
ist að lifa við slíka dýrtíð, hafandi eina 30
aura í kaup fyrir klukkustund hverja karl-
maðurinn, en konur helmingí lægra kaup.
Ekkert verður úr þessu „brölti“ félags-
manna fyrir hækkuðum vinnulaunum að