V. alþjóðamótið, Vestmannaeyjum - 28.05.1985, Side 37

litla dæmi sýnir. Maður sér strax að
riddarinn mátar frá c7 eða c5, ef
hrókarnir bregða sér frá, sömu-
leiðis að hvítur gæti leikið 1. b8R
mát, væri drottningin ekki í vegi fyrir
peðinu. Drottningin er þar aö auki
úr leik á b8, því er ósennilegt annað
en henni eigi að leika í fyrsta leik.
Og við förum að þreifa fyrir okkur:
1. Dc8 hótar 2. b8R fráskák, skák
og mát. En þá á svartur 1. — Bxb4
og kóngurinn sleppur til a5.
Við höldum áfram: 1. Dc7 er lagleg-
ur leikur. Svartur má ekki drepa
drottninguna og hún valdar a5, svo
að nú dugar ekki 1. - Bxb4. En svart-
ur á ráð: 1. — Hh8, því nú þarf hrók-
urinn ekki lengur að valda c7.
Og enn reynum við: 1. Dd8. Héðan
valdar drottningin a5 og nú kemur
hún í veg fyrir Hh8. Hlýtur þetta ekki
að vera lausnin? Nei, svartur á 1. —
Hxb7! Þar með er peðið úr sögunni
og þar með sú máthætta sem því
fylgdi. Hvað er þá til ráða?
Loks dettur manni í hug leikurinn 1.
De5, glæsilegur leikur með nýja
máthótun í kjölfarinu. Drottningin
sest að í tvöföldu uppnámi, valdar
a5, heldur hótuninni b8R mát við og
bætir nýrri hótun við: Rc5 mát. Aug-
Ijóst er aö svartur á enga vörn við
öllum þessum ósköpum.
4.
í næsta dæmi sjáum við taflstöðu
sem er eins og runnin fram úr tefldu
tafli: hvítur hefur verið að vinna lið
og er nú með auðunnið tafl, svartur
getur gefist upp þegar í stað.
En aö máta í öörum leik? Ógnanir
hvíts eru að vísu yfirþyrmandi, en
svartur sýnist þó geta dregiö mátið
um leik eöa svo.
1. Dd8 hótar máti á g8 og h8, en
svartur á 1. - Ha8.
1. Dd5 (eða Db3) hótar máti á f7 og
g8, en svartur á 1. - He6.
1. Dd3 (eða Dc2) hótar máti á g6, en
svartur á 1. - Hxf6.
En hvítur á leik sem brýtur allar
varnir:
1. Dh5 gh5 2. g6 mát.
Við öðrum leikjum svarts er svarið
annaðhvort: Dxg6 eða Dxh6 mát.
Sönnum skákdæmaunnanda kann
að þykja lausnin dálitið gróf, en
upphafsstaðan bætir úr því, dæmið
er eins og sniðið úr tefldu tafli.
5.
í fimmta dæminu verðum við vitni
að heilmiklum umferðahnút hjá
svarti. Kóngur, hrókur og biskup
flækjast hver fyrir öðrum.
Dæmið minnir á þekkt þema í skák-
dæmaheiminum, kennt við
Nowotní nokkurn, tékkneskan
skákdæmahöfund. Allsendis er
óvíst að Sigurbjörn hafi nokkru
sinni heyrt Nowotní þennan nefnd-
an enda ekki ólíklegt að þeir hafi
verið samtímamenn. Reyndar er
eins líklegt að Sigurbjörn hafi fund-
ið þetta upp hjá sjálfum sér, án
nokkurra fyrirmynda.
En nú er vissara að lesa ekki mikið
lengra strax, ef menn ætla að leysa
dæmið sjálfir.
Það er kallað Nowotní-hindrun þeg-
ar hvítum manni er leikið á vegamót
svarts hróks og biskups, þannig aö
hvor þeirra sem tekur hann stendur
í vegi fyrir hinum.
Hér í dæminu er um þrjá menn að
ræða: kóng, hrók og biskup, og þeir
þvælast hver fyrir örðum á víxl.
Launin er: 1. Bb7 a) 1. — bxb7 2. c6
mát. Hér skyggir biskupinn á hrók-
inn sem annars mætti bera fyrir. b)
1. — Hxb7 2. Rc6 mát. Hér tekur
hrókurinn b7 frá kónginum. c) 1. —
Kxb7 2. c6 mát. d) 1. — Bd7t (e6,
f5, g4, h3) 2. c6 mát. e) 1. — a5 2.
c6 mát.
6.
Mát í 2. leik
Stundum tekst Sigurbirni að smíða
geysihaglega gripi úr grönnum
efniviði og er næsta þraut gott
dæmi um það.
Skákdæmi eru kölluð smámyndir
(miniature), ef ekki eru fleiri en sjö
menn á borði samtals. Það þykir
mikil list að búa til góðar smámynd-
ir. í þessu dæmi eru aðeins sex
menn á borði, en Sigurbirni tekst að
koma þeim fyrir þannig, að úr verða
fimm mismunandi mát. Þetta er í
senn svo einfalt og snjallt að maður
er furðu lostinn.
Launin er 1. Bb1 og nú a) 1. — Ke3
2. Df2, b) 1. — Ke5 2. De4, c) 1. —
Kd5 2. De4 d) 1. — Bb2 2. Dc5, e)
1. — Bc3 2. De4
Eins og lesandinn sér, eru a, c og e
í rauninni öll sama mátið, aðeins á
mismunandi stað á borðinu og á
mislitum reitum.
7.
Mát í 2. leik
Glettni Sigurbjarnar leynir sér held-
ur ekki í 7. og síöustu þrauninni sem
við birtum hér meö lausnum.
Mennirnir standa í hnapp hægra
megin á borðinu, allir nema hvíti
kóngurinn, sem ekki virðist eiga
35