Alþýðublaðið - 24.02.1926, Blaðsíða 2

2
alþýðublaÐxD:
Kosiiinprréttur og Knútsliðar.
Blaðið skýrði í gær frá breyt-
ingarlillögum þeirra Héðins Valdi-
marssonar og Stefáns Jóh. Ste-
íánssonar við frumvarp ríkis-
stjórnarinnar um kosningar í mál-
efnum sveita og kaupstaða. Jafn-
framt var skýrt frá undirtektum
þeim, sem tillögurnar fengu í bæj-
arstjórninni.
Fyrsta tillagan var, eins og
menn muna, um, að menn öðluð-
ust kosningarétt 21 árs í stað 25,
eins og nú er hér á landi. Tillaga
þessi er svo'eðlileg og sjálfsögð,
að erfilt væri að mótmæla henni
með rökum. Borgarstjóraliðið var
heldur ekki að hafa fyrir því. Það
greiddi að eins þegjandi atkvæði
gegn henni, alt það; er viðstatt
var. Óvíða myndi þó svo hafa
farið, að í borgarstjórn svo nefnds
lýðfrjáls lands fyndist enginn suo
frjálslyndur maður annar en jafn-
aðarmennirnir^ að hann greiddi at-
kvæði með því, að lögráðir menn
(þ. e. þeir, sem fyrir aldurs sakir
eru fjár síns ráðandi) fengju at-
kvæðisrétt í bæjar- og sveita-mál-
um, þótt ekki væru þeir orðnir
25 ára gamlir. Nú er þess einnig
að gæta, að þeir, sem feldu til-
löguna, eru sjálfir komnir að yfir-
ráðum þeim, sem þeir og þeirra
stétt hefir í þjóðfélaginu, vegna
rýmkunar kosningaréttarins, Pess
hefðu þeir þó átt að minnast,
en jafnvel lögfræðingarnir í borg-
arstjóraliðinu, sem sjálfsagt sjá
þó og vita betur en félagar þeirra,
hve sjálfsögð þessi tillaga er, eru
svo bundnir flokksböndum undir
„þann ókosna", að samvizkur
þeirra verða að láta í minni pok-
ann.
Nú er það farið að birtast, að
Knútur valdi sér þá eina til fylgd-
Dr i bæjarstjórnina, þegar „Knúts-
listinn" var saminn, sem hann
þóttist öruggur um, að fylgdu sér
gegn um blítt og strítt, hvað svo
sem allri sanngirni liði. Hann fær
um stund að „ríkja eins og ljón“
— yfir þeim.
Hinar tillögurnar, sem þeir Héð-
inn og Stefán fluttu, um kosninga-
rétt þeirra, sem neyðst hafa til að
þiggja af sveit, og um kosningu
allrar bæjarstjórnarinnar í senn
til þriggja ára,-—svo að kjósend-
urnir fengju betri og fleiri tæki-
færi til að kveða upp dóm um
ráðsmensku fulltrúa sinna —,
voru þeim mun fremur þær réttar-
bætur, sem auðvald og íhald hafa
barist gegn og óttast, að ekki var
að vænta, að þeir, sem ekki þora
að veita 21 árs gömlu fólki kosn-
ingarrétt, yrðu fremur svo frjáls-
lyndir, að þeir greiddu atkvæði
með þeim, enda varð nú eitthvað
annað.
Mpliigl.
Neðri deild.
Par var í fyrra dag fyrra mál
á dagskrá happdrættiseinkaleyfi
þeirra Friðriks og Sturlu. Hafði
Jörundur framsögu. Kvaðst hann
gjarna kjósa, að vér Islendingar
værum alveg lausir við happ-
drættisseðlakaup. Samt mælti
hann með frumvarpinu. Að fram-
söguræðu lokinni var því vísað
til 2. umr. með 14 atkv. gegn 3
og til fjárhagsnefndar með 17
gegn 1.
Pá fór fram 1. umr. um frv. um
afnám húsaleigulaganna. Hafði
Magnús dósent framsögu og vitn-
aði í samþykt íhaldsliðsi'ns í bæj-
arstjórninni. Jón Baldvinsson tal-
aði tvisvar og sýndi fram á hús-
næðisvandræði þau, sem verða
myndu, þegar lögin féllu úr gildi,
ef það óráð yrði ofan á, einkum
ef það yrði á hausti. Féllust þá
flutningsmennirnir á, að lengja
frestinn til 14. maí 1927, og Jakob,
að bæjarstjórnin héldi rétti sínum
fyrst um sinn til að setja reglu-
gerð um íbúð, sem seld er á leigu,
um hámark húsaleigu og aðrar
íryggingarráðstafanir þess, að
bæjarbúar geti notið húsnæðisins
í bænum (sbr. húsnæðislögin síð-
ari); en á móti því var Magnús
dósent alveg. Kannaðist hann þó
við, að húsaleigan væri of há
samanborið við byggingarkostnað.
Vildi hann að vísu kenna húsa-
leigulögunum um það, þó að vit-
anlegt sé, að húsaleigan myndi
hækka, ef þau væru afnumin; en
hann skýrði það þannig, að vegna
þeirra væri minna bygt. Jón
Baldv. rak þessa röksemdafærslu
ofan í hann og sýndi fram á, að
aðalástæðan til þess, hva fá hús
eru reist í bænum, væri skortur á
hagkvæmum lánum. Magnús Guð-
mundsson kvaðst ekki hafa orðið
við beiðni meiri hlutans í bæjar-
stjórninni, um að láta nemá lögin
úr gildi með konungsúrskurði,
vegna þess, að vafi hafi leikið á
um heimild til þess, en hins vegar
skamt til alþingis, þegar beiðnin
kom. Var frv. þá vísað til 2. umr.
með 17 atkv. gegn atkv. Jóns
Baldv. og til allshn.
í n. d. áttust þeir mest við í
gær Jakob og J. Kjart. um rak-
arafrv. Kvað Jakob sama að
samþ. breyt.till. þeirra J. Kj. og
B. Líndals og að fella frv., því
að þá myndi varla nein reglugerð
verða sett. Að láta lögin einnig
rrá til konfektbúða væri komið
inn í frv. vegna óska bæjarstjórn-
arinnar, og hefði allshn. sett það
inn í frv. á fyrra þingi, og hefði
þó J. Kj. verið í úefndinni. Þá tal-
aði J. Kj. og sagði margt, sem
brosað var að. T. d.: „Það er
engin trygging fyrir því, að heim-
ilin misnoti vinnukraft barna
sinna.“ Meinti hann víst, að ekki
væri ástæða til að ætla þeim það.
„Strau“-konum vikli hann leyfa
næturvinnu, þ. e. a. s., ef þær
væru „heiðarlegar „strau“-konur“.
Kvað hann í frv. koma fram stétt-
arsamtök rakara, en þeim ætti al-
þingi að vera á móti. Ætlaði B.
Líndal þá að koma J. Kj. til hjálp-
ar, en var honum þó ósammála
um vinnutíma barna. Kvað hann
mega ákveða honurn takmörk, ef
þingið vildi, en kom þó með enga
tillögu um það. Magn. Torfason
áleit óhætt að trúa bæjarstjórn
Reykjavíkur fyrir því, að semja
reglugerðina, án þess að setja
henni nákvæmar reglur. þar sem
í bæjarstjórninni væru menn eins
og Ólafur Friðriksson, Pétur
Magnússon, Haraldur Guðmunds-
son og Jón Ásbjörnsson. Takli
hann svívirðilegt, að deila um það
á alþingi, sem hennar væri að
gera um. Að svo mæltu var breyt-
ingatill. um að undanþiggja kon-
fektbúðir lokunarskyldu feld með
16 atkv. gegn 3, og hin, um að
undanskilja afgreiðslu eiganda og
fjölskyldu hans, með 13 gegn 4.
Var frv. síðan vísað óbreyttu til
e. d. með 16 atkv. gegn 2. —
Frv. um löggilta endurskoðendur
var umræðulaust vísað til 2. umr.
og allshn.
Svo sjálfsagt sem allir sæmilega
frjálslyndir menn finna að frv.